Forum Rodów Grodzieńskich

Prace Indeksacyjne => Indeksacja parafii Grodzieńskich => Wątek zaczęty przez: A. Rybalko w Październik 12, 2017, 12:50:06 PM

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 12, 2017, 12:50:06 PM
Podczas indeksowania zadaję sobie często pytanie, czym się różniła jedna parafia grodzieńska od drugiej? Z tych rozmyślań powstał pomysł ,,krótkich opisów parafii grodzieńskich". Taki krótki opis nie ma żadnych ambicji naukowych i nie musi być doskonały. Służy wyłącznie pewnej orientacji wśród naszych parafii, przybliża je w czasie.

Byłoby wspaniale, gdyby osoby indeksujące, a zatem zapisujące dane w xls, również spróbowały sporządzić krótki opis swojej parafii. Najlepiej jest oczywiście wziąć 5 kolejnych lat urodzeń, ewentualnie dodać do tego dane z indeksów małżeństw i zgonów. Moje krótkie opisy dotyczą okresu 1797-1801, kiedy parafie miały stosunkowo niewielu mieszkańców, ale mam też opis parafii Sidra z lat 1809-1815, z krótką przerwą na lata napoleońskie. Możliwe są także dłuższe okresy czasu, jak na przykład w przypadku Janowa, obejmujące ok. 40 lat. Takie opisy są oczywiście bardziej wyczerpujące i jeszcze ciekawsze!

Wraz z postępami indeksacji opisy będą na bieżąco uzupełniane, dlatego warto od czasu do czasu przeczytać ten czy ów opis ponownie. Obrałam formę "postscriptum", które znajduje się pod dotychczasowym opisem.

Ciekawej lektury życzę,

Alicja

Dotychczas powstały opisy następujących parafii:

Dekanat GRODNO

Brzostowica Mała http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2683#msg2683
Brzostowica Wielka http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2682#msg2682
Czerlona 1782-1794 (gr.-kat.) http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg4369#msg4369
Grodno fara http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2908#msg2908
Grodno Zaniemeńska http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2916#msg2916
Hoża 1797-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2689#msg2689
Indura 1797-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2544#msg2544
Jeziory 1767-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg4532#msg4532
Kamionka 1797-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2798#msg2798
Krynki http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2726#msg2726
Kwasówka http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2621#msg2621
Mosty http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2829#msg2829
Łunna 1797-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2433#msg2433
Radziwanowicze 1803-1826 (gr.-kat.) http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3774#msg3774
Skidel 1806-1815 (gr.-kat.) http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg4002#msg4002
Świsłocz franciszkańska 1797-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2684#msg2684
Usnarz http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2551#msg2551
Wielkie Ejsmonty http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2436#msg2436

Dekanat SOKÓŁKA

Janów 1809-1848 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2929#msg2929
Kuźnica 1809-1864 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3018#msg3018
Sidra 1809-1815 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2435#msg2435
Sokółka 1809-1815 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3092#msg3092
Suchowola 1809-1848 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg4044#msg4044

Dekanat WOŁKOWYSK

Hniezno http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2952#msg2952
Łopienica http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3051#msg3051
Łysków http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3406#msg3406
Międzyrzecz http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3497#msg3497
Mścibów 1797-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3097#msg3097
Piaski albo Pieski 1802-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3540#msg3540
Porozów http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3392#msg3392
Repla http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2468#msg2468
Roś http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2941#msg2941
Strubnica 1797-1818 http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3517#msg3517
Szydłowicze http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3107#msg3107
Świsłocz http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3169#msg3169
Wołkowysk http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3019#msg3019
Wołpa http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg2434#msg2434
Zelwa http://forum.rodygrodzienskie.pl/index.php?topic=687.msg3498#msg3498

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Łunna
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 12, 2017, 12:54:48 PM
Dane parafii   Łunna

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1797-1818.
Uwagi: brak metryk UMZ z okresu 1800 styczeń-kwiecień oraz 1801 styczeń-sierpień, brak też zapisów w poszczególnych miesiącach różnych lat.

Rocznie   60-90 urodzeń
      10-15 małżeństw
      10-40 zgonów

Uwagi:
a)   Łunna należy do parafii ,,katolicko-unickich". Poznać takie parafie można po tym, że w rodzinach chrzczono niewiele dzieci, a odstępy czasowe między chrztami są nieregularne. To bardzo utrudnia pracę genealoga.
b)   Nieznane są powody, dla których rodzina obierała sobie świątynię dla chrztów i ślubów. Przypuszczalnie wiązało się to z osobą proboszcza. Łunna, zdaje się, nie miała szczęścia do kapłanów, nawet Karpyza wspomina o tych trudnościach i częstych zmianach proboszczów w połowie XIX wieku z powodu ,,intryg parafian wyższej klasy".
c)   Praktycznie brak metryk zmarłych niemowląt i dzieci w okresie przed 1802, później sytuacja jest tylko nieco lepsza. Metryki zgonów są szczególnie pełne luk czasowych. Do tego przepisujący z oryginału najwyraźniej opuszczali metryki, liczba aktów nie zgadza się z widniejącymi u dołu zapisami proboszcza, np. w 1808 miało być 36 zgonów, a realnie jest 29 aktów.
d)   Same zapisy zgonów są czasem mało wiarygodne: w jednym z roczników większość aktów pochodzi ze stycznia, większość dzieci miało 9 lat (!). Można jednak zrozumieć dużą lukę od lata 1812 roku do lutego 1813. W czasie napoleońskiej wojny wielu zmarło, ale nie zostało zarejestrowanych. O wysokiej śmiertelności pośrednio świadczą liczne śluby wdów i wdowców w 1813.
e)   Mieszkańcy Łunny zapisywani byli przeważnie jako pracowici albo ,,poddani", praktycznie brak mieszczan.
f)   W parafii panował prawdziwy ,,apartheid": nie widać najmniejszych punktów stycznych między szlachtą a ,,poddanymi". Praktycznie żadnych szlachetnie urodzonych nie zapraszano na chrzestnych do chłopskich dzieci, jak to się działo w większości parafii grodzieńskich. Okolice rzeczywiście znajdowały się ,,za ścianą". Sytuacja zaczęła się po trosze zmieniać po 1815, więcej obcych w parafii, zarówno szlachty jak i innych, ci zaczynają się zapraszać na chrzciny. Natomiast okolice zostają znów na boku.
g)   Wiele zdeklasowanej szlachty: poddanymi są Bohatyrowicz, Lewkowicz, Pacenko, Puciłowski, Siemaszko, Siezieniewski, Tołoczko.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   8,6%, mieszczan   0,4%, chłopów   67,6%, brak danych – 23,4%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: Łunna, Wola

Dwory (rodziny): Borysowszczyzna (Rodziewicz, Mrozowski), Czerlona (Dziekoński, Eysymont, Kaczanowski, Możejko, Rudkowski, Sielużyński,) Jabłonowo (Dubicki, Gzowski, Klonowski, Lewicki, Malejewski, Piotrowski, Tarwid, Tomaszewski), Ławna (Kaczanowski), Łunna (Chyliński, Ihnatowicz), Miniewicze (Grogolewski, Strzałkowski, Szumowicz), Radziwonowicze (Muczyński, Roszczewski), Siemaszkowszczyzna (Dubicki), Słowikowszczyzna (Kozierowski), Struha (Marcinkiewicz), Sućki (Mrozowski), Wola (Oskierko, Szabański).

Okolice (rodziny): Bohatyrowicze (Bohatyrowicz, Jankowski, Lewkowicz, Strzałkowski), Miniewicze (Bohatyrowicz, Domont, Zaniewski), Strzałkowskie alias Samostrzelniki (Bohatyrowicz, Domont, Leszczyński, Lewkowicz, Strzałkowski), Sućki (Daszkiewicz, Glindzicz, Kulikowski, Lewkowicz).

Wsie: Bobry, Chomicze, Dubrowlany, Kamieńczany, Koziejki, Kucharze, Łazy alias Ułazy, Marcinowce, Masztalerze, Miesięczniki, Miniewicze, Ostrowo a. Ostrów, Piłki, Radziwonowicze, Struha, Strzelce, Sućki, Zahorany, Zaleski, Żylicze.

Duchowieństwo

Proboszcz: ks. Ignacy Nowicki do 1801, ks. Paweł Jackowski od 1 listopada 1801 do kwietnia 1805; przez miesiąc pełni obowiązki kapłańskie Michał Dziekoński, od maja 1805 nieprzerwanie działa Tomasz Ihnatowicz.
Wikary: brak.
Duchowni uniccy: ks. Leon Koncewicz, kapelan dworu Jabłonowo, po odejściu proboszcza Nowickiego również commendarius katolickiej par. Łunna.

Uwagi:
a)   Ignacy Nowicki był jedynym duchownym w latach 1797-1800. Nieznana jest data jego odejścia z powodu luki w dostępnych metrykach. Nie ulega wątpliwości, że swoich parafian znał dobrze i nazwiska zapisywał poprawnie.
b)   Leon Koncewicz udzielił jednego chrztu jako duchowny unicki, we wrześniu-październiku działał w Łunnie jako proboszcz.
c)   W metrykach znajduje się niewiele śladów przynależności wiernych do obrządku unickiego (2 chrzty udzielone przez ks. Nowickiego oraz 1 – przez ks. Koncewicza). To oczywiście nie odzwierciedla prawdziwej sytuacji.
d)   Po nastaniu proboszcza Jackiewicza pojawia się bardzo dużo błędów w zapisach, nie tylko nazwisk, ale i miejscowości. Co gorsza, ksiądz ma irytujący zwyczaj seplenienia na piśmie: Karpowic, Humice (zamiast Chomicze). Gramatyka nie jest jego mocną stroną, samo pisanie zresztą też nie. Zapisy tych samych nazwisk i miejscowości, nawet tuż obok pisanych, są niejednakowe.
e)   Ksiądz Jackiewicz miał też inny problem: ubywanie parafian. O ile w pierwszych latach działalności liczba chrztów oscylowała około 60, to w 1804 roku spadła do 33. To nie przypadek: nowy proboszcz Ihnatowicz od maja do grudnia 1805 roku ochrzcił 70 dzieci (w pierwszych czterech miesiącach roku odnotowano...7 chrztów).
f)   Ksiądz Tomasz Ihnatowicz zyskał, wydaje się, zaufanie parafian, a również licznych unitów. Po 1805 pojawia się sporo nazwisk, dotychczas niespotykanych w parafii. Miał pracować w tej parafii aż do śmierci, ponoć w 1831 roku, kiedy zmarł jako 85-letni starzec, co podaję za Karpyzą.


Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Wołpa
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 12, 2017, 01:00:30 PM
Dane parafii   Wołpa

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.
Uwagi: brak metryk UMZ z okresu 1800 styczeń-kwiecień

Rocznie   70-80 urodzeń
      ok. 20 małżeństw
      35-50 zgonów
Uwagi:
a)   Bardzo dokładne dane dotyczące wieku zmarłych niemowląt
b)   W listopadzie-grudniu 1799 roku zmarło wiele dzieci 1-5 lat (epidemia ospy?)
c)   Stosunkowo wielu zmarłych bezimiennych obcych w mieście Wołpie

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   7,5%, mieszczan   24,1%, chłopów   48,2%, brak danych – 20,2%.

Wymienione w metrykach miejscowości
Miasto: Wołpa

Dwory (rodziny): Berdowszczyzna (Kołłątaj), Daniłowce (Giecołd), Długopol (Roth), Dzięciołowicze (Piotrowski), Jackowszczyzna, Jejczaki (Woronowicz), Niemejki alias Namejki, Tatarszczyzna (Jakubowski), Wołpa, Zapole (Ihnatowicz).

Okolice (rodziny): Siemaszki (Siemaszko, Maciejewski)

Wsie: Bobry, Daniłowce, Dubno, Dubowce, Dzięciołowicze, Dziękowce, Hledniewicze, Horyszki alias Ohryzki, Kowale, Króliki, Krzywonosy, Kulczyce, Kustowka, Łazy, Milki, Niemejki alias Namejki, Ostrowo, Pasynki, Piłki, Połówki, Rusany, Sarokodziły, Starzyna, Struha, Towściki, Tupiczany, Zarzeczany, Żerebiły.

Duchowieństwo

Proboszcz: Honoriusz Titz, rektor kościoła wołpiańskiego / Piotr Grochalewicz, rektor kościoła wołpiańskiego.
Wikary / Wikarowie: Augustyn Bendakiewicz, Piotr Czarnocki, Felicjan Jakubowski, Hipolit Jankowski, Wincenty Morawek, Paulin Pirzchański, Emeryk Reubau, Pius Wyrowski, Franciszek Zielonka.
Duchowni uniccy: ks. Jan Pociukowski, paroch unic.par. Wołpa

Uwagi:
a)   Obaj rektorzy działali równolegle, nie wiadomo, który był proboszczem.
b)   Jan Pociukowski udzielił tylko jednego chrztu.
c)   Jednego chrztu samą wodą udzieliła też szlachcianka Marianna Mickiewiczowa w okolicy Siemaszki. Niezwykłe jest to, że ten fakt odnotowano w księgach.
d)   Wikarowie należeli w większości do zakonu marianów. Jeden z nich, Emeryk Reubau, pracował też w Repli.
e)   Duża liczba duchownych nie sprzyjała jednolitemu zapisywaniu nazwisk.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Sidra
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 12, 2017, 01:04:50 PM
Dane parafii   Sidra

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1809-1811 oraz 1814-1815.
Uwaga: metryki z lat 1812-1813 czyli z okresu wojny napoleońskiej są zbyt wyrywkowe, dlatego nie zostały wzięte pod uwagę.

Rocznie   85-95 urodzeń
        20-30 małżeństw
        65-75 zgonów
Uwagi:
a)   Dokładne i staranne zapisy nazwisk.
b)   Bardzo dokładne dane dotyczące wieku zmarłych niemowląt.
c)   Podano przyczyny zgonów.
d)   W lipcu-sierpniu 1811 roku zmarło wiele dzieci 1-5 lat na dyzenterię.
e)   W Sidrze i w Makowlanach odnotowano kilka rodzin ewangelickich o niemieckich nazwiskach: Budenow, Gierszon, Denn, Szwagrus, Trobert, Witt. Metryki chrztu w tych rodzinach zapisano (również) w księgach kościoła katolickiego.
f)   W Sidrze mieszkał chirurg Ludwik Szwarc, żonaty z Agnieszką Arciszewską.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   3,5%, mieszczan   15,2%, chłopów   72,1%, brak danych – 9,3%.


Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: Sidra

Dwory (rodzina): Jałówka (Chibowski), Krzysztoforowo, Kuścin (Dąbrowski), Makowlany (Żebrowski), Mikielewszczyzna (Kapica), Pawłowicze, Potrubowszczyzna, Sidra (Duchnowski).

Okolice (rodziny): brak.

Wsie: Achrymowce, Bieniasze, Bierniki, Bierwicha, Bity Kamień, Jałówka, Jurasze, Lisie Nory, Litwinki, Łozowo, Makowlany, Mościcha, Nowinki, Ogrodniki, Podsutki, Romanówka, Ryszkowce, Siekierka, Słomianka, Sniczany, Staworowo, Zalesie.

Duchowieństwo

Proboszcz: Kazimierz Leopold Wiałbutt, proboszcz w Zalesiu, administrator kościoła w Sidrze.
Wikary / Wikarowie: brak.
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi: brak.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Wielkie Eysymonty
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 12, 2017, 01:12:34 PM
Dane parafii   Wielkie Eysymonty

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   ok. 70 urodzeń
      1-20 małżeństw
      25-45 zgonów

Uwagi:
a)   Dane dotyczące wieku zmarłych niemowląt dość dokładne.
b)   Prawdopodobnie wiele rodzin nie robiło wielkiej różnicy między kościołem katolickim a unickim (np. brak metryk chrztów, są metryki zgonów)
c)   Duży odsetek unitów.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   73,5%, mieszczan   0,0%, chłopów   24,1%, brak danych – 2,1%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: brak

Dwory (rodzina): Burniewo (Eysymontt), Cydziki (Lebel), Gudziewicze (Eysymontt), Iwanowce (Eysymontt), Kniaziewicze (Zarzecki), Kraśnik (Houwalt, Zawistowski), Massalany (Kamiński, Laskowski), Trzeciaki (Mrozowski), Żukiewicze (Eysymontt)

Okolice: Burniewo, Eysymontty Wielkie, Glindzicze, Jarmolicze, Jodkiewicze, Jukniewicze (prawdopodobnie błędny zapis, nazwa wymieniona tylko 1 raz), Jurowce vel Małe Jodkiewicze, Kuliki, Maciejewicze, Misiewicze, Mitkiewicze, Siezieniewicze, Żukiewicze

Wsie: Cydziki alias Nowosiółki, Dublany, Kajeniowce, Kowale, Massalany, Nowiki, Odźwierna, Piaski, Poczujki, Rodziewicze, Rymuciowce, Siemierenki, Trzeciaki, Wołotynia.

Duchowieństwo

Oto lista nazwisk duchownych pracujących w parafii od najdawniejszych czasów, sporządzona przez Sławomira Olczyka. Autor jest w trakcie stałego uzupełniania tych danych, również na stronie w Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ejsymonty_Wielkie#Proboszczowie_ko%C5%9Bcio%C5%82a_parafialnego_w_Wielkich_Eysymontach

•   Jerzy Karaś (zmarł we wrześniu 1663)
•   Kazimierz Jan Woysznarowicz  – od 08.09.1663
•   Paweł Dzierzka – od 1669
•   Paweł Siechnowicz – do 1722 (zmarł)
•   Antoni Józef Kalecki – 1722–1728
•   Łukasz Długoborski – w 1728
•   Michał Kasper Orzechowski – 1732–1735
•   Jan Szyszka - przypuszczalnie 1736–1739
•   Andrzej Józef Eysymontt – 1739 – po 1749
•   Jerzy Józef Eysymontt – ok. 1759–1789
•   Antoni Eysymontt – 1790-1806
•   Michał Siezieniewski – 1812–1851
•   Dominik Malejewski – 1851–1865
•   Stefan Rogowski 1865-1866
•   Benedykt Nakutowski 1866-1867
•   Ignacy Pongański 1866 - po roku 1872
•   Dominik Jarosz – na pewno w 1903 r.
•   Konstanty Kretowicz – 1912–1924
•   Edmund Pietkiewicz – 1926–1952





Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: wd w Październik 13, 2017, 10:55:19 AM
Alicjo,

Gwoli uzupełnienia.

Kuścin znajdował się w parafii Kuźnica. I to tam zasadniczo chrzczono narodzone w Kuścinie dzieci.

Wojny napoleońskie raczej chyba nie miały większego wpływu na demografię parafii sidrzańskiej. Główne siły Wielkiej Armii przemieszczały się bowiem bardziej na północ, od Łomży w stronę Augustowa a dopiero następnie dalej na wschód. Armia Reymera natomiast przeszła z Białegostoku w kierunku Bobrownik, przez puszczę obecnie zwaną Knyszyńską. Niewątpliwie w interesującyh nas okolicach pozostały pewne niedobitki owych armii. Na przykład pewna obywatelka Kuźnicy, już nieżyjąca pani nosząca piękne polskie nazwisko Koduń (Codogne ?) była jedną z ich konsekwencji...

Pzdrw.
W.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 13, 2017, 11:49:07 AM
Witaj,

dzieki za uzupelnienie! Wojny jednak miały wpływ na demografię, również na zapisy metrykalne. Lata 1812-1813 sa bardzo skape w zapisy, mowie tu o parafiach Sidra, Repla, Wielkie Eysymonty, bo te indeksowalam. Nie sadze, ze kobiety przestaly rodzic, a mieszkancy - zenic sie i umierac. Totez gwoli prawdy statystycznej lepiej tych lat nie uwzgledniac.

Pozdrowienia serdeczne,
Alicja
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Repla
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 27, 2017, 11:20:27 PM
Dane parafii   Repla

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   150-180 urodzeń
      40-50 małżeństw
      80-120 zgonów

Uwagi:
a)   Dokładna rejestracja zmarłych niemowląt i dzieci

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   4,2%, mieszczan   0,3%, chłopów   95,3%, brak danych – 0,2%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasteczko: Repla

Dwory (rodziny): Berdowszczyzna par. Wołpa (Kołłątaj), Hanusowszczyzna, Kuźmicze (Kamiński), Nowosiółki (Łopaciński), Raszew (Cieleszyński, Kudziński), Repla (Giergielewicz, Hryniewicz), Repelka (Walewski), Tereszki, Werejki (Leonowicz, Wasilewski), Złobowszczyzna.

Okolice (rodziny): Biergiele (Bortkiewicz), Burniewo (Eysymont, Kulikowski, Micewicz, Roszczewski, Siemaszko, Statkiewicz), Burniewo Chmieliszcze (Koroza, Obuchowski, Roszczewski), Lewoniewicze alias Leonowicze (Lewoniewski, Wybranowski).

Wsie: Bojdaty, Burniewo, Ciniewicze par. Wołpa, Duchowlany, Dylowce, Grzybowce, Hanusowce / Hanusowszczyzna, Jeżowce, Kaleniki, Kuwieki, Lwowka/Lwówki, Małachwiejowce, Mańki, Marcjanowce, Miesztuny, Milkowce, Moćkowce / Maćkowce, Myśluki, Nikanowce, Nowiki, Nowosady, Nowosiołki, Ogrodniki, Pietraszowce, Połoszki, Sedejki, Sobolowce, Suhaki, Szafranki, Szulejki, Szyłowlany, Tereszki, Trumpy, Werejki, Worony, Załuczany, Zancewicze, Złobińce, Żarna, Żyniowce/Żeniowce.

Karczma (rodzina): Hołynka, należąca do dworu Raszew (Pancewicz)

Duchowieństwo

Proboszcz: ks. Kazimierz Szczukocki, dziekan wołkowyski, kanonik inflancki.

Wikary / Wikarowie: ks. Jakub Hudzinowicz (styczeń 1797); franciszkanin Ludwik Smorszczewski (styczeń 1797-czerwiec 1798), marianin Emeryk Reubau (czerwiec 1798-listopad 1800), ks. Antoni Sosnowski (styczeń-początek lutego 1801), ks. Bartłomiej Iwanowski (kwiecień 1801).

Inni duchowni: proboszcz Franciszek Cybulski, par. Szydłowicze (1 chrzest w lipcu 1800), proboszcz Fabian Eysymontt, par. Wielkie Ejsmonty (2 chrzty w lipcu 1801), bernardyn Honoriusz Jucewicz, kapelan dworu Werejki (chrzest samą wodą bliźniąt w styczniu 1801), marianin Wincenty Morawek (3 chrzty w sierpniu 1800), franciszkanin Ignacy Sutkowski par. Swisłocz (1 chrzest w 1799 i 2 chrzty w 1801), ks. altarysta Maciej Zaleski, par. Strubnica (1 chrzest w 1800)

Duchowni uniccy: ks. Jan Hłodkowski (Stary Dworzec), ks. Wawrzyniec Dawidowicz i Wincenty Dawidowicz (Stary Dworzec), ks. Andrzej Sosnowski (parafia niezdefiniowana).

Uwagi:
a)   Proboszcz Kazimierz Szczukocki był wieloletnim proboszczem w Repli. Znany jest dokument w roku 1776, gdzie zapisany jest jako proboszcz replański. Znał doskonale zarówno nazwiska parafian jak i nazwy miejscowości, które zapisywał tak, jak były przez ludność wymawiane (np. Duchaulany zamiast spolszczonej formy Duchowlany).
b)   Pater Emeryk Reubau pracował też w Wołpie. Po zakończeniu posługi w Repli odwiedzał księdza Szczukockiego parokrotnie w 1801, o czym świadczą pojedyncze metryki chrztów.
c)   Pater Wincenty Morawek również był czynny przede wszystkim w Wołpie.
d)   Ks. Antoni Sosnowski był przez miesiąc wikarym w Repli, w dalszych metrykach pojawia się sporadycznie jako duchowny unicki.
e)   W niektórych unickich rodzinach sakramentu chrztu udzielali uniccy duchowni w katolickim kościele w Repli.

Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Ala2 w Październik 28, 2017, 01:45:14 PM
Dziękuję za piękne zestawienie.
Odnośnie tego jak długość pobytu księdza na parafii wpływała na poprawność wpisywania nazwisk, nazw wsi czy folwarków, zaścianków itd.   Wydawało mi  się, że to powinno być atutem unikania błędów w nazwach. Szukając moich bliskich znalazłam w pewnej parafii metrykę urodzin z napisanym prawidłowo nazwiskiem.  Zanim zaczęłam szukać kolejnych dokumentów dotyczących tegoż nazwiska   upewniłam się  na podstawie ksiąg, iż  proboszcz zarządzał tą parafią przez kilka lat, a więc  nie może być mowy o pomyłce. I rzeczywiście przez jakiś czas nazwisko było pisane tak  jak brzmiało nazwisko moich bliskich.  Zmienił się proboszcz w tejże parafii i pierwszy jego wpis w metryce  zmienił   jedną literkę  zarówno w nazwisku jak i w nazwie wsi . Mając  mnóstwo wątpliwości  dotarłam do publikacji  opisującej bardzo dokładnie  tą parafię . Nowy  proboszcz napisał prawidłowo  zarówno nazwę wsi  jak i nazwisko . A ja ...będę dalej szukać bliskich......... bogatsza o kolejne doświadczenie.
                                                                                                 pozdrawiam Alicja
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Albink w Październik 28, 2017, 03:08:44 PM
Witam
Dużo pracy i gratka dla koneserów genealogii.
Natomiast mam kilka uwag do pisowni nazwisk, miejscowości, a nawet imion. To nie było takie proste gdzieś mniej więcej do początku XX wieku. Patrząc na zapisy z XVII - XIX wieku widać bardzo wiele nieścisłości. Przyczyn był mnóstwo. Raczej nie było urzędowych spisów miejscowości, nazwisk. Na tych terenach /mówimy o Grodzieńszczyźnie/ posługiwano się językiem niby polskim, ale nie był to język typowo polski, tylko pomieszany z starorosyjskim. Taka mieszanka, nawet jak czyta się dokumenty urzędowe z XVII czy XVIII wieku /XIX wiek to już w większości rosyjski/, to wygląda to na język staroruski z polskimi literami. No i przechodzimy do pisowni w metrykach. Podstawa, to ksiądz czy też osoba spisująca metryki pisali to co usłyszeli. Jeżeli ktoś był dłużej na parafii, to przyzwyczaił się do pewnych nazw. To zresztą zależało też od jego wykształcenia a nawet chęci, takiego rzetelnego podejścia do sprawy. A z tym bywało różnie. I ci nawet niby "doświadczeni" księża raczej nie przywiązywali wielkiej wagi do pisowni. Problem był z literką H, ta literka robiła duże zamieszania. Podam kilka przykładów wyłowionych z zapisów metrykalnych, gdzie wyraz raz jest pisany z literką H, a za chwilę bez tej literki: Hryszkiewicz-Ryszkiewicz, Horczak-Orczak, Haudziewicze-Audziewicze, Hewa-Ewa, Hapanowicz-Apanowicz, Harbacewicz-Arbacewicz i jeszcze można to mnożyć. Często występuje nazwisko Chwieduk-Fieduk i im podobne, w tym przypadku wywodzi się to od Chwiedora /Teodora/. W późniejszym czasie Chwieduk, Chwiedorowicz, Chwiedziukiewicz zanika i jest Fieduk, Fiedorowicz lub Fiedziukiewicz. A w tej samej metryce to nazwisko może być zapisywane podwójnie, co obrazuje załączony skan w pozycji 45, gdzie z boku zapisano Fieducikowa a w treści Chwieducikowa. Inna sprawa to imiona Maciej - Mateusz, Jadwiga - Ludwika, Stefan - Szczepan, które zapisywano zamiennie, raz tak, a za chwilę inaczej.
Podobnych przypadków jest mnóstwo i trzeba znać dobrze przeszukiwaną parafię, żeby się nie pogubić i nie narobić błędów.

https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3QS7-998N-C3DL?i=230&cat=2323279
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 28, 2017, 07:13:06 PM
Witam serdecznnie,
i dziekuję za cenne uwagi! Pan Albin napisał "dla koneserów genealogii" - i bardzo słusznie. Wzywam i nawołuję do tego, żeby być koneserem, zostać koneserem, smakować te metryki jak dobre stare wino. Szukamy naszych przodków, ale w pewnym momencie przestajemy ich rozumieć, bo inne czasy, inne obyczaje, inny sposób myślenia. Pozostaje droga poprzez tzw. szeroki kontekst. Staram się zrozumieć parafię mego Ojca Replę w XIX wieku, żeby jakoś się połapać w tym, co kiedyś było normalne i zwyczajne, a co niezwykłe.

O księdzu Szczukockim z Repli napiszę jeszcze osobno, mam wrażenie, że to postać bardzo światła i ludziom przyjazna. Ksiądz miał też ładny i wyraźny charakter pisma, wiem na podstawie nie tylko akt, ale i jego podpisu oraz jednej ciekawej notatki. My genealodzy mamy bardzo często do czynienia z odpisami metryk, wykonanymi przez kogoś innego, np. wikarego, który parafii i nazwisk nie znal i tylko przepisywał z notatek proboszcza. W takich momentach zmienia się pisownia nazwisk i miejscowości. Ktoś, kto przepisywał z notatek ks. Szczukockiego, nie miał szansy popełnić błędu.

Było mi bardzo miło, gdybyście Państwo opisali choć króciutko własne parafie. To nie jest aż tak dużo pracy. Np. z łatwością można zrobić zestawienie ile w kolejnych 5 latach bylo chrztów, ślubów i zgonów, kto był proboszczem.

Pozdrowienia,
Alicja

Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Piotr Paweł CYPLA w Październik 29, 2017, 12:58:33 AM
Kochana Pani Alicjo,

Jak zwykle pełen jestem podziwu dla Pani pomysłowości, zaangażowania i sumienności i dociekliwości... To oczywiście niezwykle cenne i nader pożyteczna inicjatywa. Opisywanie miejsc, w których żyli nasi przodkowie, tak jak Pani sama słusznie zauważyła, pozwala nam "zrozumieć" ich samych, jak również czasy, w których żyli. W tak ujętym kontekście historia naszych przodków, to nie tylko zapis z aktów metrykalnych opisujących kolejne etapy życia - narodziny, małżeństwa, śmierć, ale także miejsca, zdarzenia i ludzie żyjący wokół nich. W taki właśnie sposób powinniśmy postrzegać genealogię rodów, historię których próbujemy odtworzyć. W tym wszystkim niezwykle ważne wydają się także kwestie, na które uwagę zwrócili Panowie Albin i Waldek. To specyfika poszczególnych parafii, wydarzenia historyczne, różnego rodzaju kataklizmy dziejowe, epidemie, jak również urzędnicy państwowi i kościelni, którzy współuczestniczyli w tworzeniu rzeczywistości, która obecnie dla nas jest mniej lub bardziej zagmatwaną historią...

Zaprezentowaną przez Panią formułę przyjęliśmy już jakiś czas temu przy prezentowaniu danych na portalu rodygrodzienskie.pl który obecnie jest oficjalnym portalem Stowarzyszenia Rodów Grodzieńskich. Dowodzi to, że myślimy podobnie, co mnie osobiście bardzo cieszy.
W poszczególnych INDEKSACH staramy się zawrzeć zarówno historię ludzi, rodów, jak i miejsc w których żyli - okolic, wsi, folwarków, miasteczek, miast, parafii i kościołów. Niestety idzie to opornie, ale jak mówi przysłowie "Kraków nie od razu zbudowano". W przypadku parafii Jeziory, którą badam od pewnego czasu pojawiły się już opisy miejsc, jak i  analizy ksiąg np. http://www.rodygrodzienskie.pl/?page_id=977 (http://www.rodygrodzienskie.pl/?page_id=977) ; ; [url]http://www.rodygrodzienskie.pl/?page_id=1739]http://www.rodygrodzienskie.pl/?page_id=1950[/url (http://www.rodygrodzienskie.pl/?page_id=1950%5B/url%5B/b); http://www.rodygrodzienskie.pl/?page_id=1739, itd.
O ile Pani pozwoli, to znajdą się tam również opisy, które zostały powyżej zaprezentowane. W tym miejscu prośba do Albina i Waldka - Wasza potężna wiedza historyczna byłaby w tym niezwykle pomocna...

Na marginesie wyżej opisanego tematu, ale w związku z nim, bardzo cenne są spostrzeżenia Pana Albina o licznych nieścisłościach pojawiających się w księgach metrykalnych i wszelkiego rodzaju dokumentach z epoki. Faktem jest, że nawet ci najbardziej "dokładni" księża nie zawsze przedstawiali faktyczne brzmienie nazwisk, czy miejscowości. Niestety "ładny", czy "brzydki" charakter pisma nie miały z tym najmniejszego związku. Spotkałem setki bardzo czytelnie spisanych aktów, jednak to był ich jedyny pozytyw - łatwiej było odnaleźć wypisywane bzdury. Nazwisko w tamtych czasach to pojęcie względne i spisywane z reguły ze słuchu. Posiadacz nazwiska nie był w stanie zweryfikować poprawności, ponieważ przeważnie był niepiśmienny. W ten sposób w księgach pojawiał się przecudowny melanż, w którym nam obecnie ciężko się zorientować. Analizując księgi zaczynamy się gubić czy np. Obuchowski i Obuchowicz to ten sam ród i czy Obuchowo i Obuchowicze to te same, czy różne okolice. Teoretycznie to różne nazwiska i nazwy, ale ta oczywistość z ksiąg już tak oczywista nie jest. Nie wspomnę tu o Ejsmontach występujących w wielu badanych przez nas parafiach. przecież nie bez powodu powstało żeby nie skłamać kilkadziesiąt sposobów pisowni tego nazwiska... Litera "H" wspomniana przez Pana Albina, której brak w rosyjskim alfabecie i podobieństwo wielu nazwisk, to istny koszmar dla badaczy takich rodów jak: Hryncewicz, Hryniewicz, Hrynkiewicz, itp. W księgach odnajdujemy ich pisanych przez rosyjskie "G" i wymieszanych do granic możliwości, ponieważ ksiądz - nawet ten co był w danej parafii lata, nie był w stanie zapamiętać subtelnej różnicy w pisowni podobnie brzmiących nazwisk. Podobnie działo się z całą masą nazwisk zaczynających się na literę "G" i nie tylko... Na przestrzeni wieków zmieniała się także pisownia poszczególnych nazwisk. Pamiętajmy, że kiedyś nie było litery "j" zastępowano "y", "u" często było pisane jako "ó". Znaki miękkie typowe dla języka polskiego równie często były pomijane... Spisywanie aktów w języku rosyjskim oprócz wspomnianych uciążliwości z literą "H" zmieniło pisownię wielu nazwisk przez brak liter ę, ą, ś, ć, ź, ó przekręcając nazwiska i nazwy miejscowości czasami do form absurdalnych. Wpisywane znaki "miękkie" nie zawsze znajdowały się tam gdzie potrzeba, co jeszcze bardziej komplikowało. Nawet moje raczej nieskomplikowane nazwisko pisane po rosyjsku nabiera innego wymiaru i może być odczytywane jako CYPLJA. A wyobraźmy sobie jak może się wydarzyć w przypadku nazwisk bardziej złożonych... Nam wertującym nieustannie księgi życia to nie ułatwia, ponieważ zawsze staje przed nami jakaś niewiadoma. Oczywiście nie tylko na Grodzieńsczyźnie pojawiał się ten problem. Dzisiaj pomagałem komuś przetłumaczyć akt z jednej z parafii mazowieckich (również zabór rosyjski) - poszukiwane nazwisko KNOBER. W znaczącej części aktów tak faktycznie spisane i tak przekazywane w kolejnych pokoleniach. A jak brzmiało faktycznie? - KNĄBER... różnica niby niewielka, ale niedoświadczonego poszukiwacza zatrzymała.

Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 29, 2017, 09:47:36 AM
Panie Piotrze,
dzięki za wpis i przypomnienie, że opis parafii Jeziory też istnieje i to wcale nie krótki!

Nazwiska i ich zapis to temat morze, po prostu niewyczerpany. Należałoby jednak oddzielić trzy sprawy: 1. rozmaita wymowa i zapisy tego samego nazwiska 2. błędny zapis nazwiska po prostu przez pomyłkę 3. nazwiska aliasy / vel.

Ad1: dotyczy rozmaitych form nazwiska np. takich z literka "h" czy rozmaicie wymawianych jak Fiedorczyk-Chwiedorczyk. Dodajmy tu jeszcze możliwość niewyraźnej dykcji oraz braków uzębienia. 

Ad2: Moje nazwisko jest dosyć proste i rzadko zdarzały się tu pomyłki. Jednak raz pomylono nazwisko matki z nazwiskiem ojca, innym razem zapisano nazwisko jako "Bułka". Nigdy bym nie wpadła na taką możliwość, tym bardziej, że w parafii była rodzina o nazwisku Bułka, tylko w innej wsi.

Ad3: Fantastyczny świat odmiennej mentalności otwiera się przed nami, kiedy zaczynamy kojarzyć, że jedna rodzina mogła mieć dwa nazwiska i nikogo to specjalnie nie dziwiło. To pułapka tylko dla nas, biednych pozukiwaczy prawdy... Przykłady z par. Repla: Suszko alias Górniewicz, Romańczuk alias Sakson, Harbaczyk alias Wołyniec, Czepielinda alias Matukiewicz alias Szymańczuk. Ale nie wszyscy Romańczukowie mogli się nazywać Sakson, a tylko jeden ród, z którego mam zaszczyt pochodzić.

Facit: Na wszystkie te problemy widzę tylko jedno lekarstwo: to indeksacja i bardzo dokładna analiza indeksów. W szablonie dla indeksacji istnieją trzy szpalty: nazwisko w księdze, nazwisko, nazwisko vel. Należy z tych szpalt korzystać, pamiętając jednak, że w portalu wychodzą ostatecznie dwie szpalty: nazwisko i "to inne" nazwisko.

Pozdrawiam serdecznie,
Alicja 
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: wd w Październik 29, 2017, 11:29:41 AM
Z drugiej strony mamy sytuację w której większość mieszkańców jakiejś wsi nosiła takie same nazwisko. Na przykład we wsi Kilinczany na 45 domów 19 było zamieszkanych przez Januszkiewiczów. Wtedy by rozróżnić tych wszystkich Januszkiewiczów nadawano im różne przydomki. I od tej pory Januszkiewicz z pierwszej chaty nazywał się np. Staśko Pomidor, a Januszkiewicz z chaty przedostatniej nazywał się Kulawy Staśko. A nazwiska przestawały być potrzebne...
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 29, 2017, 11:54:31 AM
Tak, to czwarty wariant możliwości zapisu nazwiska, którego nie domyślałam do końca  :) Przydomki w celu rozróżnie nia różnych linii mają znaczenie praktyczne. Niezrozumiałe jest jednak, po co były potrzebne dwa nazwiska rodzinie Suszko vel Górniewicz, gdy była to jedyna rodzina nie tylko w Duchowlanach, ale i w calej parafii.
Pozdrowienia,
Alicja
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Indura
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Listopad 30, 2017, 02:28:48 PM
Dane parafii   Indura

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1818.

Rocznie   130-280 urodzeń
      20-40 małżeństw
      50-90 (170) zgonów

Uwagi:

a)   Parafia przypomina wielkością Sokółkę, jednak była to bardziej zgrzebna parafia, brak jakichkolwiek prominentów wśród chrzestnych, jeśli nie liczyć proboszcza Lachnickiego.
b)   Kopie ksiąg metrykalnych zawierają również wiele aktów z parafii Usnarz-Makarowce, która powstała w 1795 roku jako filia Indury. Od przybytku głowa nie boli, nie dziwmy się jednak, że ta sama osoba została zapisana podwójnie w obu parafiach.
c)   Dokładniejsze rozgraniczenie parafian między Indurą a Usnarzem następowało stopniowo, od roku 1813 parafianie usnarscy trafiają się tylko sporadycznie.
d)   Lata 1810-1813 obfitują w metryki zgonów (150-170 zgonów z Indury i Usnarza razem wziętych). Po części wiązało się to na pewno z wojną w 1812 roku, ale również lata poprzedzające nie były najlepsze (nieurodzaj, co za tym idzie głód i choroby? Epidemia?). Brak przyczyny tych zgonów, więc możemy tylko zgadywać.
e)   Dość dokładne dane dotyczące wieku zmarłych niemowląt i małych dzieci. Jednak nie we wszystkich miejscowościach rejestrowano takie zgony. Być może przyczyną była zbyt wielka odległość od kościoła.
f)   W Indurze żyło się dłużej niż w wielu innych parafiach położonych na wschód. Jeżeli nawet traktujemy podany wiek 90, 100 lat z przymrużeniem oka, to jednak wysoki jest odsetek tych, którzy przeżyli ponad 60 lat.
g)   Stan mieszczański w zalążku, zresztą niewielu katolików mieszkało w samym miasteczku. Były to poszczególne rodziny, np. Harbulewicz, Kaszuba/Kaszubowicz, Mancewicz, Orłowski, Pisarzewicz, spotykane również w okolicznych wsiach.
h)   Wiele szlacheckich okolic. Najbardziej popularnym nazwiskiem jest Hlebowicz, naliczyłam w tym okresie 70 rodzin! Ze względu na obfitość rodzin i rodów Hlebowiczów należy uważać na patronimiczne przydomki, które niektórym zastępowały nazwisko: Ławrynowicz, Charytonowicz, Siemionowicz okazują się w gruncie rzeczy Hlebowiczami.
i)   Nazwiska panieńskie kobiet początkowo podane były tylko dla szlachcianek, bardzo rzadko dla pozostałych (majętniejszych?). Zmienia się to od 1816 roku.
j)   Chrzty odbywały później po urodzeniu niż w innych parafiach, co zakłada staranniejsze przygotowanie tego rodzinnego święta, a to z kolei świadczy o większej zamożności mieszkańców.
k)   Wyjątkowa rzadkość: kobieta jako świadek ślubu! Zdarzyło się to w parafii dwa razy, co raczej wyklucza mechaniczną pomyłkę.
Niektóre z powyższych uwag sugerują stosunkową zamożność i nawet emancypację mieszkańców parafii. Potwierdzeniem tego mógłby służyć fakt wybudowania nowego murowanego kościoła staraniem proboszcza Radziewicza i parafian w roku 1815; okazała świątynia stoi do dziś. Dla porównania: kościoły na Grodzieńszczyźnie bywały fundowane przede wszystkim przez władców lub wielmożów. Nie wiem jednak, skąd ksiądz Rodziewicz wziął pieniądze na tak duży kościół, wobec tej powojennej nędzy w Indurze. Liczba chrztów i zgonów zmniejsza się po 1813 roku wręcz drastycznie.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   7,3%, mieszczan   0,0%, chłopów   92,6%, brak danych – 0,0%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Indura
Dwory (rodzina): Domanowszczyzna folwark (Lebel), Hrajno (Judynowicz, Lenkiewicz, Wołk), Lachnowo, Nowosiółki (Zarzecki) Plebanowce (Eysymont), Zarubicze (Lebel; patrz również par. WE; Tatt, Trzeciak), Żarnówka (Aluszyński vel Alużyński).
Okolice (rodziny): Hlebowicze (Hlebowicz, Łaszkiewicz, Narbut, Panasewicz, Sarosiek, Siwicki, Strzembicki), Pacenki (Pacenko, Statkiewicz), Petelczyce (Hlebowicz), Sarosieki (Cydzik, Sarosiek), Żukiewicze (Szumski, Jodkowski).
Wsie: Bielewo, Bojary, Dubowka, Dziemitkowo, Joskiewicze (później: Jaśkiewicze), Koniuchy, Kowalicze, Kozły, Kruhliki, Łuckowlany, Mohylany, Odła, Pieśle, Plebanowce, Prokopowicze, Putne, Rohacze, Słomianka, Trochimy, Wodlany, Wójtowszczyzna, Zarubicze, Żarnówka.
Miejscowości z innych parafii (pojedyncze metryki): okolica Jodkiewicze i Żukiewicze par. Wielkie Ejsmonty.

Duchowieństwo
Proboszcz: Stanisław Lachnicki, kanonik smoleński, dziekan grodnieński (udzielał chrztów w latach 1798-1809); Grzegorz Rodziewicz (od stycznia 1813 roku wikary, od października – jako proboszcz).

Wikarowie:
Serafin Wołk (1797-1798)
Placyd Jaszczółd (1798-1799)
Bazyli Sienicki, również filialista z Usnarza (1799-1804)
Maksym Piotrowicz, filialista z Usnarza (1804-1815)
Paweł Jackiewicz (1801)
Ignacy Sutkowski (1801, 1805)
Rajmund Dapkiewicz (1801-1802)
Fabian Eysymont (1802-1804)
Nazary Jurcewicz (1805)
Kazimierz Sądecki (1805-1806, 4 mies.)
Tomasz Wróblewski (1806-1807)
Adam Urniaż (1807)
Michał Siezieniewski (1807-1810)
Julian Sangowicz (1810, 6 mies.)
Antoni Jastrzębski (1810-1813)
Antoni Dłuski (1814-1816)
Stefan Bułharowski (1817-1818).

Goście duchowni: Ludwik Smorszczewski (1798), Roch Mogielnicki (1801), Placyd Jaszczółd (1802, 1803, 1804), Hipolit Charmałowicz (1805), Mikołaj Dawidowicz (1805), Pantaleon Orzechowski (1805), Ignacy Sutkowski (1807, 1811), Józef Januszkiewicz (1807), Maurycy Dziekoński (1808), Stanisław Białopiotrowicz (1808), Jan Dargiewicz (1810), Julian Jarutowicz (1810), Wincenty Jazdowski (1811), Nikodem Wołowicz (1813).

Duchowni uniccy: Teodor Kaczanowski pleban (1811).
Przynależność poszczególnych pozostałych duchownych do unickiego wyznania nie jest wskazana, ale niewykluczone, że niektórzy wyszczególnieni powyżej byli unitami.

Uwagi:
a)   Proboszcz Lachnicki pojawiał się w parafii raczej sporadycznie. Udzielił tylko ok. 5 % chrztów. Brak jego metryki zgonu w Indurze.
b)   Codzienną pracę wykonywał przeważnie tylko jeden duchowny, co w tak dużej parafii było zadaniem prawie ponad siły. Nie pracowali zresztą długo. Przez parafię przewinęło się bardzo wielu księży i zakonników, tylko niewielu przetrwało na pozycji wikarego 2-3 lata, większość była delegowana na parę czy kilka miesięcy.
c)   Wikarymi bywali franciszkanie z Grodna i z pobliskiej Świsłoczy franciszkańskiej: Ignacy Sutkowski, Placyd Jaszczółd, Rajmund Dapkiewicz, Nazary Jurcewicz. Tego ostatniego podejrzewam o wybujałe słowotwórstwo: w jego zapisach, zarówno w Grodnie jak i w Indurze, pojawiają się bardzo dziwne nazwiska, których ani przedtem, ani potem nie było.
d)   Proboszcz Rodziewicz pochodził widać z innych stron, przynajmniej na początku nie grzeszył znajomością nazwisk i miejscowości, np. zamiast Odła napisał Jodła. Ale miał energiczny charakter pisma, zaraz wystarał się o wikarego, który przejął bieżące obowiązki, a sam zajął się – czym? – być może budową nowego kościoła.
e)   Z arytmetyką też miał swoje trudności. Liczył np. tak: 21 osób płci męskiej plus 24 płci żeńskiej = 65. Albo tak: 29 plus 12=31. Te obliczenia zmarłych robione były niewątpliwie ręką proboszcza Rodziewicza. Nie muszę dodawać, że rzeczywista liczba zapisów była zupełnie inna...
f)   Liczby to właściwie głupstwo. W latach 1817 i 1818 kartki metryk zgonów są przypuszczalnie przemieszane ze sobą, toteż nie można ustalić, czy ktoś zmarł w 1817 czy w 1818. Porównywanie metryk chrztów i zgonów małych dzieci z tych lat nie przyniosło jednoznacznego wyniku.



Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Usnarz
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Grudzień 06, 2017, 06:16:03 PM
Dane parafii   Usnarz

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   50-80 urodzeń
      6-20 małżeństw
      20-30 zgonów

Uwagi:
a)   Parafia w Usnarzu była filią parafii w Indurze, kościół czasem nazywany jest w aktach kaplicą. Parafia powstała w 1795 roku.
b)   Niektóre rodziny należały przedtem albo równolegle do parafii Odelsk.
c)   Akty zgonów wykazują parumiesięczne luki. Dość nieregularna jest liczba obrzędów, duże wahania z roku na rok.
d)   Całkowity brak stanu mieszczańskiego. Jedyna ,,grupa zawodowa" w parafii to nierządnica Barbara, która urodziła córkę w Makarowcach w 1799. Nota bene to pierwsza jak dotychczas wzmianka o tym rzemiośle na Grodzieńszczyźnie.
e)   Parafia skromna, do wspomnianych w aktach prominentów można zaliczyć tylko Ludwika Pancerzyńskiego chorążego ziemi grodzieńskiej, któremu zmarł mały synek w 1798. Nie od rzeczy będzie wspomnieć, że niedługo potem ów Pancerzyński został marszałkiem grodzieńskim (1799-1809), a jeszcze później  - marszałkiem guberni grodzieńskiej (1809-1815). I że to on ufundował kościół w Usnarzu.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   27,0%, mieszczan   0,0%, chłopów   71,6%, brak danych – 1,4%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: brak
Dwory (rodziny): Liszki, Usnarz (Jackiewicz, Kruszyński, Pancerzyński).
Okolice (rodziny): Białokozy (Białokoz, Olizarowicz), Ihnatowicze (Eysymont, Ihnatowicz, Wąsowicz), Petelczyce (Eysymont, Ihnatowicz, Kudrycki, Petelczyc, Porzecki, Terejło), Poczobuty (Białokoz, Eysymont, Hlebowicz, Nowicki, Pacento, Poczobut, Rukiewicz, Sarosiek), Proniewicze (Proniewicz), Sarosieki (Cydzik, Hlebowicz, Jeryng, Kołos, Nakrewicz, Paszkowski, Raplin, Sarosiek, Waszkiewicz).
Wsie: Kudrycze, Kurczowce, Łapieniowce, Makarowce, Odła, Rusaki, Sunejki, Szalinki, Trochimy, Wiszniówka, Żopowicze.

Duchowieństwo

Proboszcz/Kapelan: Franciszek Żyliński franciszkanin (styczeń-5 listopada 1797), wspomagany przez pół roku przez innego franciszkanina Antoniego Adamowicza (udzielił kilku ślubów), Łukasz Szymkiewicz franciszkanin (3 chrzty w dniach 20-26 listopada 1797), Konrad Spucewicz franciszkanin (14-31 grudnia 1797), Fabian Sebastian Eysymont (od stycznia 1798 do marca 1801), Bazyli Sienicki (od marca 1801).
Wikary: brak.
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Często zmieniający się duchowni w 1797, a więc w jednym z pierwszych lat istnienia nowej parafii świadczą o trudnościach z obsadzeniem tej placówki.
b)   Duchowni znani z innych parafii grodzieńskich: Fabian Eysymont (przeniósł się do parafii Wielkie Eysymonty), Bazyli Sienicki (w okresie poprzedzającym sprawował posługę w par. Indura).
c)   Goście parafii: dominikanin Aurelian Hulicki (1 chrzest i 1 ślub w czerwcu 1799), Franciszek Mateusz Sańkowski (2 chrzty w listopadzie/grudniu 1798),
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Kwasówka
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 10, 2018, 04:08:19 PM
Dane parafii   Kwasówka

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   25-40 urodzeń
      7-20 małżeństw
      10-20 zgonów
Uwagi:
a)   Parafia silnie ,,podszyta" unitami, którzy pojawiają się w aktach jako narzeczeni (co piąte małżeństwo to unita-katoliczka), kumowie i świadkowie ślubu.
b)   Grodno leży w najbliższym sąsiedztwie na północ w odległości ,,mil trzy miernych"; najbliższa tamtejsza parafia to kościół franciszkański.
c)   ,,Metropolią" parafii była wieś Pohorany, mająca największą liczbę chrztów (41 w ciągu 5 lat). Tu mieszkał też jedyny sławetny, Florian Wróblewski, prawdopodobnie rzemieślnik nieznanej branży. Na drugim miejscu plasuje się Baranowo (34 chrzty).
d)   W ciągu tych 5 lat potomstwa doczekali się dwaj prominenci: stolnik wołkowyski Marcin Broniec w Rudawicach i rotmistrz orszański Wilhelm Wincenty Wołk w dworze Poniemuń.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   17,4%, mieszczan   0,6%, chłopów   82,0%, brak danych – 0,0%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: brak
Dwory (rodzina): dobra Baranowo (Horbaczewski, Strzałkowski), Kwasówka (Zawistowski), Poniemoń (Wołk), Rudawice (Broniec, Zahorski), Świsłocz Romerowska (Baranowski).
Okolice (rodziny): Chlistowicze (Chlistowski, Malijewski, Obuchowicz, Strzelecki, Strzałkowski), Korozicze (Szaciłowski), Malicewicze (Eysymont, Koroza).
Wsie: Baranowo, Dereczynek, Doroszewicze, Horny, Kołpaki, Kowalicze, Kruhlany/Kruhła, Ogrodniki, Pohorany, Swawicze, Wicki?, Żukiewicze, Żylicze.

Duchowieństwo

Proboszcz: Antoni Ałużyński.
Wikary: Michał Ałużyński.
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Nieznany jest stopień pokrewieństwa między proboszczem i wikarym, obowiązki dzielili jednak po bratersku.
b)   W aktach brak wzmianki o jakimkolwiek innym duchownym.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Brzostowica Wielka
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 25, 2018, 07:09:17 PM
Dane parafii   Wielka Brzostowica

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   40-50 urodzeń
      7-20 małżeństw
      15-20 zgonów (47 zgonów w 1800)

Uwagi:
a)   Parafia zdecydowanie demokratyczna, stan społeczny 80% rodzin nie został w aktach podany (patrz poniżej).
b)   Wymienione zawody: zakrystian i organista. Joachim Bouffał został nazwany ,,gubernatorem tego dworu", o pewnie oznaczało ekonoma.
c)   Brak okolic szlacheckich.
d)   Nie mylić wsi Dublany w tej parafii z Dublanami w parafii Wielkie Ejsmonty.
e)   Małżeństwa wyznaniowo mieszane (unicko-katolickie) są nieliczne (4 z 69)

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   5,5%, mieszczan   4,0%, chłopów   10,5%, brak danych – 80,0%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Wielka Brzostowica
Dwory (rodzina): Dublany (Jakubowski), Hołynka (Zaniewski), Iwaszkowce (Bouffał, Szczutkowski), Mieńki (Radowicki, Zakrzewski), Moszny (Nowomiejski), Lewszowszczyzna (Milkiewicz), Wielka Brzostowica (Pawłowski), Wojciechowszczyzna (Kukliński).
Okolice (rodziny): brak.
Wsie: Brzostowiczany, Dublany, Dzieniewicze, Ejminowce, Karpowce, Kielicze, Kwatery, Lichosielce, Moszny, Niewojny, Parfimowce, Pauluszki, Popławce, Starzyńce.

Duchowieństwo

Proboszcz: Antoni Nargiełłowicz (udzielił 1 chrztu)
Inni duchowni: Antoni Adamowicz, Michał Bajkowski, Rutyliusz Godławski, Stanisław Kadłubowski, Franciszek Koncewicz, Alojzy Korzeniewski, Ksawery Lacki, Kazimierz Michniewicz (praepositus), Wincenty Morawek, Kazimierz Piekarski, Franciszek Sankowski, Ludwik Smorszczewski, Franciszek Stecewicz, Antoni Tyborowski, Łukasz Wojciulewicz (wikary, commendarius), Franciszek Zielonka.
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Widocznie była Wielka Brzostowica niełatwą parafią do obsadzenia. Proboszcz został wymieniony tylko w jednym akcie chrztu.
b)   Pozostali duchowni, którzy w ciągu tych 5 lat przewinęli się przez parafię, zostali powyżej wymienieni alfabetycznie. Było ich aż 16. Niektórzy dokonali tylko jednego obrzędu, inni pobyli kilka tygodni, inni – kilka miesięcy.
c)   Znajomi z innych parafii. Niestrudzony franciszkanin z klasztoru w Świsłoczy Ludwik Smorszczewski zajrzał tu w czerwcu 1800 (podobnie krótko wizytował Indurę, Replę, Usnarz). Wincenty Morawek, tytułowany sekretarzem prowinc. marianów na przełomie 1798 i 1799 przyjechał z Wołpy na dwa chrzty. Podobnie na krótko odwiedził w 1799 miasteczko inny marianin Franciszek Zielonka.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Brzostowica Mała
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 25, 2018, 07:14:03 PM
Dane parafii   Mała Brzostowica

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   2-18 urodzeń
      2-5 małżeństw
      3-20 zgonów

Uwagi:
a)   Chyba najmniejsza grodzieńska parafia. W ciągu 5 lat ochrzczono tu 52 niemowląt, 16 par wzięło ślub, zmarła 51 osoba.
b)   Parafia wybitnie szlachecka, ok. 70 % dzieci rodziło się w rodzinach szlacheckich.
c)   Nie tylko szlachetnie urodzeni zostawali kumami pracowitych, ale jeden czy drugi pracowity trzymał do chrztu urodzonego, co w innych parafiach w tym historycznym okresie raczej się nie zdarzało.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   69,2%, mieszczan   0,0%, chłopów   25,0%, brak danych – 5,8%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: brak
Dwory i folwarki (rodzina): folwark Dorguże (Berliński, Szadurski, Sadowniczy), Mała Brzostowica Jundziły (Eysymont, Żakiewicz), folwark Zańkowszczyzna (Hlebowicz).
Okolice (rodziny): Małe Eysymonty (Bartoszewicz, Eysymont, Orzechowicz, Pułjanowski, Szemiot, Ufs), Pułjanowicze (Eysymont, Pułjanowski).
Wsie: Brzostowiczany, Konczany, Pychowczyce, Sieńki.

Duchowieństwo

Proboszcz: Antoni Olszewski.
Wikary: brak.
Duchowni uniccy: Szymon Onacewicz paroch cerkwi Mała Brzostowica, Szymon Sebastianowicz wikary cerkwi Mała Brzostowica, Marcin Zawadzki wikary cerkwi Mała Brzostowica.

Uwagi:
a)   Ks. Antoni Olszewski był na początku tego okresu określany jako ,,curatus", następnie sprawował godność plebana.
b)   W okresie od stycznia do sierpnia 1800 roku sakramentu chrztu udzielali wyłącznie kapłani uniccy Onacewicz (1 chrzest), Sebastianowicz (4 chrzty) i Zawadzki (2 chrzty). Ks. Olszewski udzielał w roku 1800 wyłącznie ślubów w liczbie 5.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Świsłocz Górna (franciszkańska)
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 25, 2018, 07:20:21 PM
Dane parafii   Świsłocz Górna (franciszkańska)

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1797-1818.

Rocznie   30-85 urodzeń
      4-12 małżeństw
      10-40 zgonów

Uwagi:

a)   Świsłocz nie była ani miasteczkiem, ani nawet wsią, tylko siedzibą parafii, z kościołem i klasztorem franciszkanów. Łatwo jest pomylić tę parafię ze Świsłoczą w powiecie i dekanacie wołkowyskim. Nawet metryki na family search są ze sobą przemieszane i znajdują się na jednym filmie.
b)   Parafia wielu okolic i drobnej szlachty, przypomina Wielkie Eysymonty, tym bardziej, że w aktach można spotkać wiele miejscowości przynależnych do tej parafii (Cydziki, Glindzicze, Jodkiewicze, Maciejewicze, Żukiewicze).
c)   Księgi prowadzone były starannie, mało błędów, od ok. 1806 roku rejestrowano znacznie lepiej zgony małych dzieci i noworodków.
d)   Bardzo wysoka śmiertelność, nawet wśród osób młodych (20-40 lat). Szczególnie złym rokiem był 1813, przypuszczalnie wiele osób zmarło wskutek głodu po przemarszu wojsk napoleonowskich.
e)   Czas leczy rany, co bardzo wyraźnie widać w metrykach chrztów w latach 1815-1818, kiedy w parafii nastąpił prawdziwy wyż demograficzny.
f)   Parafia miała swój szpital-przytułek (Xenodochium), w którym w tego okresu zmarły zaledwie dwie starsze kobiety: Zaniewska 60 i Murzynowa 70 oraz organista Ostrowski, który pewnie tam zamieszkiwał. Widocznie szpitalik nie odgrywał specjalnej roli, może z braku środków.
g)   Kilka znanych z imienia i nazwiska par rodziców pozostawało w nieślubnym związku.
h)   Wyjątkowo niewiele nieślubnych dzieci, zaledwie 16, plus dwoje podrzutków.
i)   Wymieniono w metrykach tylko jeden zawód: kucharz Karpiej przy dworze Świsłocz.
j)   Z metryk znane są dwa przydomki licznych w tej parafii Zaniewskich: Korowaj i Dereniewski.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachta   57,5%, pracowici   33,8%, sławetni    0,2% (2 pary), Cyganie    0,1% (1 para), brak danych – 8,4%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: brak
Dwory (rodziny): Obrębszczyzna (Siewruk) Siemierenki (Trzeciak), Świsłocz (Jacyna, Minuczyc, Rafałowicz, Wołoncewicz).
Okolice (rodziny): Biergiele (Biergiel), Brakowo (Gorzkowski, Jankowski, Jodkowski, Stetkiewicz, Wołk), Buraki Zaniewicze (Eysymont, Stetkiewicz, Strzałkowski, Zaniewski), Glindzicze (Cydzik, Eysymont, Stetkiewicz), Jodkiewicze (Borkowski, Cydzik, Jodkowski, Zaniewski), Kuźmicze (Biergiel, Bohatyrewicz, Eysymont, Steckiewicz, Żukowski), Łaniewicze (Biergiel, Hlebowicz, Jodkowski, Maciejewski, Staniewski, Steckiewicz, Strzałkowski, Zaniewski) Maciejewicze (Glindzicz, Maciejewski, Steckiewicz, Zaniewski), Nieciecz Klukowszczyzna (Klukowski, Korejwa), Pacenki (Pacenko), Staniewicze (Biergiel, Eysymont, Hlebowicz, Pułjanowski, Siezieniewski, Staniewski, Steckiewicz), Stecki (Daszkowski, Gorzkowski, Snarski, Stetkiewicz albo Steckiewicz, Strzałkowski, Wasilkowski), Zaniewicze (Biergiel, Butrymowicz, Cydzik, Eysymont, Hlebowicz, Korejwo, Łozak, Pacenko, Rydzewski, Staniewski, Steckiewicz, Waliszewski, Strzałkowski, Zaniewski, Żukowski).
Wsie: Balicze, Cydziki, Doroszewicze, Hladowicze, Jodkiewicze, Jodkiewicze Małe, Jurowce, Kaleniki, Końcowszczyzna, Korożyce, Kowalicze, Kruhlany, Kuźmicze, Lachnowo, Łaniewicze, Litwinki, Michalin, Misiewicze, Nieciecz, Poniżany, Rohacze, Siemierenki, Suchodolina, Szczerbowicze, Wójtowszczyzna, Zarubicze, Żukiewicze, Żylicze.
Karczma Rakowo
Młyn Wójtowszczyzna

Duchowieństwo

Proboszcz: Ignacy Sutkowski, Placyd Jaszczółd (od 1812 roku).
Zakonnicy franciszkanie (jako wikarowie): Feliks Kutkowski, Ludwik Smorszczewski, Gaspar Sawicki, Kilian Sobolewski, Antoni Wojewódzki.
Duchowni goście: Ludwik Chłusewicz, Oderyk Dziekoński, Rajmund Kozłowski, Stanisław Lachnicki, Jakub Makowski gwardian, Szymon Sebastianowicz, Kazimierz Twarowski, Piotr Wiercieński
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Ludwik Smorszczewski został określony słowem ,,kaznodzieja". On też najwięcej podróżował po parafiach. Dotychczas znaleziono jego ślady jego duszpasterskiej działalności w Indurze, Usnarzu, Repli i Wielkiej Brzostowicy.
b)   Pozostali franciszkanie zwani są gwardianami. Oni również wspomagali parafie grodzieńskie: Jaszczołd był przez rok proboszczem w Indurze (1798/1799), Sutkowski pracował tam przez kilka miesięcy, odwiedzał też Replę.
c)   Stanisław Lachnicki, proboszcz z Indury, ochrzcił malucha we dworze Świsłocz, a zrobił to nie tylko po sąsiedzku, ale i po rodzinnemu: chrzestnymi byli Ignacy Lachnicki pułkownik wojsk WXL i jego małżonka Antonina.
d)   Jeden z duchownych, chyba franciszkanin, nosił przedziwne imię Oderyk. Okazuje się, że jest taki święty, w wersji polskiej Odoryk http://brewiarz.pl/czytelnia/swieci/01-14a.php3, i nawet interesująca to była postać. Źródło niemieckie podaje, że jego sprawozdanie z podróży do Chin, Wietnamu i innych egzotycznych krajów wschodnich jest bez wątpienia autentyczne w odróżnieniu od raportu współczesnego mu Marca Pola. Może Oderyk Dziekoński też marzył o dalekich podróżach? Może marzenie urzeczywistnił?
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Gordian w Styczeń 26, 2018, 01:55:06 PM
Wg mojej wiedzy w parafii Świsłocz ilość chrztów wśród urodzonych to około 63%.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 26, 2018, 04:42:41 PM
Bardzo Panu dziękuję za uważne czytanie! Mea culpa, ta linijka z liczbami dotyczyła parafii Kwasówka. Już zmieniłam procenty na właściwe. Mimo to 63 % tu nie osiągam. Myślę, że ta różnica polega na przypadkowym doborze danych, w tym wypadku różnych roczników chrztów. Może też odegrały tu rolę inne czynniki. Np. więcej chrztów dzieci unickich z rodzin włościańskich w tym okresie, później linia podziału katolik-niekatolik była ostrzejsza...

Pozdrawiam,
Alicja
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Hoża
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 28, 2018, 12:27:55 PM
Dane parafii   Hoża

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1797-1818.
Uwagi: brak metryk UMZ z okresu 1799 wrzesień-1800 kwiecień oraz 1801 styczeń-sierpień.

Rocznie   40-70 urodzeń
      10-20 małżeństw
      10-40 zgonów

Uwagi:
a)   Parafia ,,samych swoich", na uboczu, w lasach. Dzieci dostają często imię ojca lub matki, w zależności od płci, a imiona są tylko te najczęściej spotykane, tak jakby całkowity brak impulsów z zewnątrz.
b)   Praktycznie brak szlachetnie urodzonych oraz mieszczan, w dostępnej kopii metryk niewiele szczegółów dotyczących zawodów czy zajęć, wyjątek stanowią żołnierze straży granicznej.
c)   Parafia na uboczu, ze względu na swe położenie: lasy oraz granica. Stąd obecność w metrykach ,,strażników granicznych", ,,uriadników", kozaków, grenadierów rosyjskich, w przeważnie w charakterze denatów.
d)   Z uwagi na obecność żołnierzy dziwi zupełny brak dzieci nieślubnych. Może garnizon obywał się swoimi kobietami?
e)   Odczuwalna jest bliskość Litwy właściwej, wiele litewskich nazwisk.
f)   W roku 1818 odosobniła się filia Hożej – Przewałka, początkowo z bardzo niewielką liczbą metryk, ale i z osobnym księdzem Pawłem Skibickim.
g)   W ciszy i odosobnieniu dojrzewają talenty: wiadomo skądinąd, że z parafii Hoża pochodzili przodkowie znanego pianisty jazzowego Leszka Możdżera. Nazwisko Możdżer spotykane jest we wsiach Wierzchpole (pary małżeńskie Andrzej i Magdalena oraz Stanisław i Marianna) oraz Kryniczna (Antoni i Agata, później Ewa). Nazwiska brak w innych parafiach grodzieńskich.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Leszek_Mo%C5%BCd%C5%BCer
http://znadniemna.pl/28173/leszek-mozdzer-tata-twierdzi-ze-urodzil-sie-grodnie/

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   2,8%, brak danych – 97,2%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasteczko: Hoża, Przewałka
Dwory: Dąbrowa (Abłamowicz), Kryniczna (Bogusławski)
Okolice: brak.
Wsie: Bala Kownacka, Barbarycze, Cydowicze, Czarnucha, Gombacze / Gąbacze, Jezierki, Kąkole, Kamienista, Kaunucie, Kryniczna, Kudziowce, Leski, Leśnica, Lewanie, Łukawica, Mielniki, Płaskowce, Plebaniszki, Polnica, Przełom(ia), Rynkowce, Sandubra, Sobolany, Szabany, Wierzchpole, Zahorniki.

Duchowieństwo

Proboszcz: Mikołaj Ruszowiecki commendarius (1797), Romuald Łukaszewicz (1798 styczeń-marzec), ks. Serafin Wołk początkowo administrator, potem proboszcz (1798 marzec-1800 grudzień), Martynian Rutkowski (1801 wrzesień-1818)
Wikary: brak.
Duchowni uniccy: brak.
Duchowni goście: Witalis Łapicki ,,magister" udzielił jednego ślubu jesienią 1801.

Uwagi:
a)   Serafin Wołk znany jest nam z parafii Indura, gdzie zastępował proboszcza Lachnickiego. Zachowały się akty, zapisane i podpisane jego ręką, toteż można stwierdzić wyjątkową staranność oraz znajomość rzeczy przy zapisywaniu miejscowości i nazwisk. Dalsze losy nieznane, a szkoda.
b)   Nowy proboszcz Martynian Rutkowski okazał się wyjątkowo stabilny, wiadomo, że przetrwał i poza rok 1818. Szkoda, że miał niejakie trudności z pisaniem i kiedy tylko mógł wysługiwał się kimkolwiek, kto potrafił ładnie pisać. Często ten ktoś nie miał pojęcia ani o miejscowościach, ani o nazwiskach.
c)   Najgorzej z pisaniem było w roku 1816, kopia powstała dopiero później, ręką następnego proboszcza Stanisława Girulskiego uczyniona.
d)   Przypuszczalnie kopie były robione z jakichś luźnych notatek, bo wiele zapisów zgonów z roku 1816 powtarza zapisy z lat 1814 i 1815.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Krynki
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Luty 16, 2018, 03:30:30 PM
Dane parafii   Krynki

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   100-125 urodzeń
      14-28 małżeństw
      40-60 zgonów
Uwagi:

a)   Jedna z większych parafii dekanatu, porównywalna z parafiami Grodna (na oko, bo dotychczas niezindeksowane) i Indury.
b)   Od 1799 skrupulatnie oznaczano pochodzenie, stąd wiadomo, że Krynki posiadały dość liczny stan mieszczański.
c)   Unici: w czterech przypadkach chrztu udzielono dzieciom z rodzin unickich. Było ich na pewno więcej, brak jednak w tej chwili pisanych dowodów.
d)   Wyraźnie zaznaczona obecność prominentów, z których najbardziej znanym jest Anzelm Eysymont, sędzia grodzieński, mieszkający przynajmniej czasowo w dworze Siemionówka (metryka chrztu córki i metryka zgonu syna, który w drodze wyjątku został pochowany w kościele kryńskim).
e)   Karol Wikniusz był w Krynkach aptekarzem i należał do śmietanki towarzyskiej. Innych zawodów nie wymieniono.
f)   Stosunkowo liczni byli mieszkańcy szpitala-przytułku w Krynkach. W ciągu 5 lat zmarło sześcioro ,,dziadów" i ,,bab szpitalnych", przeważnie w podeszłym wieku 70-80 lat.
g)   Żebracy w Krynkach dzielili się na miejscowych i ,,przychodnich". Byli widać liczni, w ciągu 5 lat zmarło ich aż siedmioro. Niektórzy byli mieszkańcami szpitala.
h)   Dziad szpitalny Jan Pożarski był nierzadko zapraszany na ojca chrzestnego, nawet przez szlachetnie urodzonych. Może miało to przynosić szczęście? Był to jednak niewątpliwie ,,swój" dziad.

Na podstawie indeksów chrztów 1799-1801: szlachty   14,0%, mieszczan   24,5%, chłopów   61,5%, brak danych – 0,0%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Krynki
Dwory (rodzina): Jaryłówka (Kamiński), Krynki (Busławski), Liszki (Suchomil?, Sokowicz), Porzecze (Rzewuski/Rzewucki), Proniewicze (Ihnatowicz), Siemionówka (Eysymont).
Okolice (rodziny): Geniusze (Burdyło, Dudko, Dudziński, Hlebowicz, Hryniewicz, Jakimowicz, Jaworski, Kuryło, Mikłaszewicz, Obuchowski, Pietraszewski, Zaniewski), Ihnatowicze (Eysymont, Ihnatowicz, Petelczyc, Sanicki, Sarosiek, Wąsowicz), Kundzicze (Cydzik, Czarnecki, Hlebowicz, Jackowski, Jakobczyk, Klatkowski, Konsewicz, Kundzicz, Lewkowicz, Masłowski), Nietupa (Biergiel, Brzozowski, Gobiata, Nietupski, Klatkowski, Kundzicz, Olizarowicz, Sidorowicz, Wąsowicz), Proniewicze (Proniewicz), Żopowicze (Białokoz, Eysymont, Snarski).
Wsie: Białohorce, Ciumicze vel Górka, Jemasze, Kruszyniany, Kudrycze, Łapicze, Liszki, Ostapkowszczyzna / Astapkowszczyzna vel Siołko, Ostrów, Ozierany Wielkie i Małe, Plebanowce vel Lidzianka, Porzecze, Sanniki, Siemionówka, Słuszki / Służki, Strzelce, Trejgle, Zapicze, Żylicze (w par. Kwasówka leżą inne Żylicze!).
Miejscowości z innych parafii: po jednej metryce z Makarowców i Odły, par. Usnarz. Natomiast Żopowicze należały zarówno do Krynek jak i do Usnarza.

Duchowieństwo

Proboszcz: Jan Leopold Pełczyński, pisany także Pełszyński, poddziekan grodzieński.
Wikary / Wikarowie: brak.
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Proboszcz Pełczyński był tytanem pracy, wszystkie obowiązki wypełniał samotnie, przynajmniej tak wynika z akt.
b)   W ciągu 5 lat pozwolił sobie tylko raz na urlop. Od 15 czerwca do 15 sierpnia 1800 roku zastępował go znany już z Indury Paweł Jackowski, późniejszy proboszcz w Łunnie. Uwagę zwraca ta piętnastka – widać pedant był z tego Pełczyńskiego.
c)   12 sierpnia 1801 zmarła w Krynkach Marianna Pełczyńska, lat 89, prawdopodobnie mama proboszcza.
d)   27 listopada 1801 dwóch chrztów udzielił zakonnik Dominik Ihnatowicz, może w odwiedzinach u rodziny.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Kamionka
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Marzec 16, 2018, 03:09:45 PM
Dane parafii   Kamionka

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1797-1818.

Brak ksiąg: kwiecień-sierpień 1798, brak jednego skanu chrztów z lipca-września 1813 roku, ewentualnie będzie można zeskanować i uzupełnić indeksy.

Rocznie   40-90 urodzeń
      10-25 małżeństw
      20-60 zgonów (98 zgonów w roku 1813)


Uwagi:
a)   Parafia obecnie mało znana, Kamionka zdegradowała dziś z miasteczka do niewielkiej wsi, która znajduje się na południowy wschód od Skidla, na samym obrzeżu dekanatu grodzieńskiego. Oto link do jedynego zdjęcia z Kamionki, które udało mi się znaleźć w sieci: https://www.radzima.org/pl/miejsce/kamionka-2.html
b)   Parafia bardzo ,,regularna", większość rodzin pojawia się w aktach z okazji urodzin dziecka co 2-3 lata, przez większą część okresu niewiele wdowców i wdów zawiera śluby, co sugeruje niewysoką śmiertelność dorosłych, a może nawet zamożność parafian.
c)   Szczególnie złym rokiem był 1813, umierali parafianie wręcz masowo w różnym wieku, niezależnie od pory roku, czyli raczej nie z powodu epidemii, a z niedożywienia.
d)   Od 1806 roku polepsza się rejestracja zgonów noworodków i małych dzieci, co powoduje skokowy ,,wzrost" liczby zgonów.
e)   Jednym z najbardziej poważanych mieszkańców Kamionki był Jan Szczybro, ,,majster kunsztu garncarskiego", jak zapisano w metryce jego zgonu w 1818. Zapraszali go na chrzestnego szlachetnie urodzeni, w metrykach figuruje raz jako szlachetny, raz jako pracowity.
f)   Z innych zawodów wymieniono tylko dwa: Mateusz Szwentner był tkaczem, a Murowiński – mularzem. Ale nie osiągali oni popularności garncarza.
g)   W Kamionce mieszkali luteranie pochodzenia niemieckiego (Hanamann, Schwentner, Klinger, Szubert), dzieci chrzczono w kościele katolickim.
h)   Z wielką pompą ochrzczono jednego Izraelitę, nadając jednocześnie nazwisko. Rodzicami chrzestnymi byli sędzia grodzieński Dankiewicz oraz wielmożna pani Karolina Stawiska.
i)   W parafii było wiele karczem, przy tym o bardzo fantazyjnych nazwach: Roskosza (zapewne znaczyło to ,,rozkosz"), Pohulanka, Obedra (chyba chodziło o obdzieranie z grosiwa), Niebyła (to jest dopiero nazwa!). Wiemy o tych karczmach tylko dlatego, że czasem rodziły się tam dzieci. W jednej z nich, w Roskoszy, mieszkały aż dwie rodziny z licznym potomstwem. Po karczmach snuła się też szlachcianka Agata Pacenkówna, regularnie rodząca dzieci – to w Roskoszy, to w Niebyłej.
j)   Nareszcie pierwsza wzmianka o poczcie! Naczelnik poczty Franciszek Lubkiewicz nastał chyba w 1815 roku, wymieniony jako kum w rodzinie Stanisława Jurowskiego. Mieszkał z rodziną w pobliżu, a może i w samym dworze Milkowszczyzna, zaraz pokumał się rodziną Wolskich, właścicieli a może dzierżawców.


Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   15,0%, pracowitych 82,0 %, brak danych – 3,0%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasteczko: Kamionka
Dwory (rodziny): Kamionka (Dąbrowski, Wolski), Milkowszczyzna (Borzęcki, Malewicz, Kozłowski, Kruszewski, Skorupski, Wolski).
Folwarki (rodziny): Cydzikowszczyzna (Hrehorowicz), Głębokie (Borowski, Iwaszkiewicz), Jatwisk (Borowski, Pokubiatto, Pietkiewicz), Jelna (Jodkowski, Trojecki), Karolin (Jurowski), Milowce (Tołoczko, Markowski), Protasowszczyzna (Sidorowicz, Szaffkowski), Sawejki (Tołoczko), Sciborowszczyzna (Marciszewski).
Okolice (rodziny): Pieszczanka (Aleksandrowicz, Jurowski, Kasperowicz, Kuźmicki, Nowicki, Pyrski), Rusinowce (Kondracki), Soroczyce (Eysymont, Łozowicki, Kamiński, Zabielski), Szczuki (Ambroszkiewicz, Eysymont, Juszkiewicz, Kamiński, Kuźmicki, Szczuka, Zienowicz).
Wsie: Bojary, Dauhuny, Głębokie, Grobelka, Haniewicze, Hołynka, Jatwisk, Jelna, Karowicze, Kisiele, Kłoczki, Kotki, Krasno Sieło, Krywlany, Lesiszcze, Łupiny, Malewicze, Milkowszczyzna, Niczejowce, Ogrodniki, Oleszewicze, Ozdobicze, Pielowsie, Prudce, Puzowce, Puzynowce, Ramowicze, Rewki, Romaszki, Rusinowce, Sawejki, Skorzyki, Soroki, Wanelki, Zaleśna, Zaprucie, Zdaniewicze.
Karczmy: Karowicze, Milkowszczyzna, Niebyła, Obedra, Pohulanka, Roskosza.
Młyn: Karowicze
Poczta: Milkowszczyzna

Duchowieństwo

Proboszcz: Dominik Massulewicz do śmierci w 1813, później – Józef Massulewicz
Wikarowie: Franciszek Machnacki, Józef Massulewicz.
Duchowni uniccy: Antoni Gruszewski pleban unicki Jatwiesk, Gabriel Sawicz komendarz cerkwi Skidelskiej.
Goście duchowni: Józef Bałaszewicz bazylianin, Florian Fiedorowicz bazylianin, Felicjan Kałłusowski pijar, Franciszek Kolesiński pijar, Justyn Kozicz, Jakub Kudzinowicz, Robert Ławrynowicz karmelita bosy, Bernard Niedźwiedzki karmelita, Józef Ostrowski eksprowincjał księży pijarów i rektor szczuczyński, Olimpiusz Stempkowski bazylianin, Stanisław Ulatowski proboszcz z Mostów, Gabriel Winarski pijar ze Szczuczyna.

Uwagi:
a)   Wikary Franciszek Machnacki pracował w parafii do 1 maja 1797 roku, natomiast Dominik Massulewicz przejął obowiązki od 3 maja tegoż roku i pełnił je aż śmierci w 1813 roku.
b)   Proboszcz Massulewicz był osobą sumienną, rejestracja wydarzeń metrykalnych bez zarzutu. Kiedy musiał się oddalić, co czynił dość regularnie co roku w maju, zawsze starał się o zastępstwo. Dziś podejrzewalibyśmy go o zwyczajny ludzki urlop, w tamtych czasach to pojęcie nie istniało. Przypuszczalnie ruszał do Grodna, do zwierzchności, co ostatecznie zaowocowało nominacją na dziekana grodzieńskiego w maju 1811.
c)   Na plebanii zainstalował krewniaka (brata? kuzyna?) Józefa Massulewicza na stanowisku wikarego. Był to dobry wybór z naszego punktu widzenia, Józef był równie pilnym rejestratorem jak Dominik. Od 1809 odnotowywał ojców państwa młodych oraz ojców córek ,,upadłych", czyli takich, co urodziły nieślubne dziecko.
d)   Dominik Massulewicz zmarł w sierpniu 1813 na plebanii w Kamionce, będąc dziekanem grodzieńskim i plebanem kamieńskim. Miał 44 lata, czyli był w kwiecie sił. Przyczyna śmierci nieznana, pozostaje tylko snucie domysłów, dlaczego, by umrzeć, musiał przyjechać do Kamionki.
e)   Józef Massulewicz zyskał zaraz potem nominację na plebana, a potem został dodatkowo deputatem sądów granicznych powiatu grodzieńskiego. Z akt widać, że spisywał je człowiek innego, młodszego pokolenia, wychowany w innych szkołach, bo gramatyka zbliża się do współczesnej. Zauważalne jest też lekkie spolszczanie nazwisk: jeżeli Dominik pisał ,,Pietuszok" ,,Szewczuk", to Józef – Pietuszko / Pietuszek, Szewczyk. Największą zmianę przeżyło nazwisko pochodzenia litewskiego Donamikiewicz (,,duona minkyti" znaczy chleb miesić), rodzina zaczęła się nazywać po prostu... Dominikiewicz.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Mosty
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Kwiecień 03, 2018, 06:05:10 PM
Dane parafii   Mosty

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.
Brak ksiąg: lipiec-sierpień 1798.

Rocznie   70-90 urodzeń
      7-36 małżeństw
      17-67 zgonów

Uwagi:
a)   Parafia na obrzeżu dekanatu grodzieńskiego, położona na obu brzegach Niemna. Miasteczko Mosty zajmuje miejsce centralne.
b)   75 % dzieci tej parafii rodziło się w Mostach i w Mikielowszczyźnie.
c)   Od 1799 polepszyła się rejestracja zgonów, szczególnie małych dzieci. Była to, zdaje się, zasługa nowego proboszcza, który zdołał przekonać parafian z przeciwległego wobec Mostów brzegu Niemna, żeby przynajmniej zgłaszali przypadki zgonów. Nieboszczyków grzebano na miejscu, na ,,mogiłkach" w Mikielowszczyźnie. Natomiast w Mostach znajdował się ,,cmentarz".
d)   3 czerwca 1799 utonęło w Niemnie trzech chłopców: bracia Wincenty i Jan Skrobińscy (14 i 10 lat) oraz Mikołaj Sielicki (14 lat). Był to wyjątkowy i bardzo tragiczny wypadek, chłopcy przecież byli obeznani z rzeką. Poza tym w ciągu 5 lat brak wzmianki o utonięciach.
e)   Dzięki strategicznemu usytuowaniu Mostów przy dogodnej przeprawie przez Niemen pojawiały się tutaj znane skądinąd osobistości, co znajdowało odbicie w metrykach. W Mostach w 1803 roku wziął ślub generał gubernator Wilna, zaufany sługa carycy Katarzyny, a potem cara Aleksandra Leon baron von Bennigsen. Stanisław Morawski pisze swojej pamiętnikarskiej książce ,,Kilka lat młodości mojej w Wilnie": ,,Po tej wielkiej porażce u Nagurskiej, o której wyżej wspomniałem, generał-hrabia Bennigsen w rejteradzie swojej wkrótce się z Andrzejkowiczówną, panną zacnego i znakomitego w ziemiach grodzieńskich rodu, ożenił"." Data tego ślubu w skromnych Mostach jest widocznie nieznana, bo nie została podana w obszernym życiorysie generała w źródle niemieckim http://deacademic.com/dic.nsf/dewiki/845481

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   0,7%, pracowitych 98,9 %, brak danych – 0,4%.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Mosty
Dwory (rodziny): Mosty (Rowieński), Starzynki (Andrzejkowicz), folwark Daszkowce (Obuchowicz).
Okolice (rodziny): brak.
Wsie: Jakucewicze, Jatwiesk, Mikielowszczyzna albo Mikielewszczyzna, Nowosiołki, Soroki, Starzynki, Stefaniszki Małe, Stefaniszki Wielkie.

Duchowieństwo

Proboszcz: Stanisław Ulatowski
Wikary: Tomasz Moniuszko.
Duchowni uniccy: brak.
Goście duchowni: Józef Wierzbicki (1 chrzest w maju 1801 roku), Martin Batzell (1 chrzest w maju 1801 roku)

Uwagi:
a)   Stanisław Ulatowski był proboszczem w Mostach wyjątkowo długo. Znalazł się w parafii w październiku 1797 roku zapewne by zamienić dotychczasowego księdza Tomasza Moniuszkę. I to on sam własnoręcznie sporządził kopie metryk w 1829 roku.
b)   Moniuszko nie pełnił od listopada 1797 posługi kapłańskiej. Jego nazwisko pojawia się później tylko raz: zmarł na plebanii w Mostach 15 stycznia 1800 roku w wieku 40 lat jako ,,ksiądz komendarz". Gruźlica?
c)   Ulatowski wygląda mi na osobę staranną i pedantyczną. Miał chyba upodobanie do technicznych nowinek: na stronie tytułowej metryk mostowskich widać... czcionkę drukarską, podczas gdy w innych parafiach po prostu pisano od ręki.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Grodno fara
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Maj 09, 2018, 06:01:02 PM
Dane parafii   Grodno (fara)

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   300-400 urodzeń
      60-80 małżeństw
      200-250 zgonów

Uwagi:

a)   Parafia wyjątkowo obszerna, wielkości 3-4 średnich parafii.
b)   Większość parafian to mieszkańcy Grodna, pisani najczęściej jako ,,sławetni". Brak niestety wzmianki o wykonywanych przez nich zawodach, za wyjątkiem jednego zapisu o doktorze (Karol Gierz albo Giers).
c)   Około 70 % metryk dotyczy mieszkańców Grodna, dalsze 10 % dzielą między siebie trzy największe wsie Grandzicze, Kaplica i Putryszki.
d)   Fara ,,obsługiwała" przede wszystkim miejscowości położone na północny wschód od Grodna.
e)   Niewielka liczba (17) przyjezdnych z innych parafii zeszła z tego świata w Grodnie. Na pewno nie we wszystkich aktach została odznaczona macierzysta parafia, więc takich osób było pewnie więcej. Były to Krynki, Indura, Jeziory, Nowy Dwór, Kuźnica, Zabłocie, powiat brzeski, Wilno.
f)   Zapis nazwisk wyraźny, ale wyjątkowo niefrasobliwy, szczególnie jeżeli chodzi o nazwiska panieńskie matek. Kostecka czy Konstantyn? Hryszkiewicz, Roszkiewicz czy Rackiewicz? Samochatka czy Samochwałko? Na pewno chodzi o te same pary małżeńskie, kombinacja nazwiska rodowego i imion jest szczególna i niepowtarzalna. Na pewno sprawa wyjaśniłaby się w dalszym ciągu poszukiwań. Taka jednak była cecha tej parafii: szybciej, szybciej, jak we młynie!
g)   Dobra rejestracja zgonów. Można to stwierdzić na przykładzie małych grodnian: niemal każdej metryce zgonu odpowiada metryka chrztu, wiek zgadza się również.
h)   Grodno w tym okresie było dosyć bezpiecznym miastem. W metrykach z reguły nie podawano przyczyny zgonu, chyba że była to śmierć gwałtowna i w ogóle spektakularna. 7 sierpnia 1799 Kazimierz Kadzewicz lat 30 ,,w domu własnym od złodzieja przybity natychmiast umarł". Drugiego Kazimierza, tym razem szlachetnie urodzonego Eysymonta, czekał chyba gorszy jeszcze los: 24 sierpnia 1800 roku został ,,przybity od swych krewnych", a miał dopiero 14 lat. Trzy młode osoby utonęły w Niemnie, przypadkowo.
i)   Częste natomiast były zgony szlachetnie urodzonych młodzieńców z korpusu kadetów. Nie podano niestety konkretnej przyczyny śmierci. Umarli a może zginęli młodo (14-18 lat): Karusewicz, Gieworski, Łapa, Juroszewski.
j)   Grodno było miastem nie tylko wielokulturowym, ale i demokratycznym. Mieszczanin równał się szlachetnie urodzonemu, pracowity nierzadko zapraszał dwie albo trzy pary kumów na chrzciny, dwoje imion to był standard dla wszystkich stanów. Oprócz nazwisk polskich, białoruskich, litewskich nierzadkie były niemieckie i rosyjskie, zdarzały się francuskie i włoskie. Osobno wspomnieć należy nazwiska tatarskie jako najbardziej egzotyczne, jednak już od dawna przyswojone (Bułatowicz, Bułhak, Czyhir, Kiczbiret).
k)   W 1801 roku ochrzczono uroczyście 21-letnią Żydówkę Lejbę Abramowiczową z córeczką. Sakramentu udzielił sam przeor dominikanów Pius Korniłowicz. Jako rodzice chrzestni wystąpili ci, którzy coś w tym Grodnie znaczyli, a więc prezydent Andrzej Eysymontt i Bogumiła Andrzejkowiczowa, asystowali Maciej Eysymontt, Małgorzata Daszkiewiczowa, Józef Kamiński, Marianna Andrzejkowiczowa, Karol Borzęcki, Róża Andrzejkowiczowa.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   8,8%, sławetnych 57,5%, pracowitych 30,2 %, brak danych – 3,5%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: Grodno
Miejscowości: Bala, Bouszowce, Chwojściejki vel Chwościejki, Cydowicze, Czernucha, Czeszczewlany, Dziewiatowce, Grandzicze, Grzewiałki, Gumbacze, Horny, Hoża, Jałowszczyzna, Kąkole, Kamienista, Kaplica, Kazimierówka, Kochanowo, Kulbaki, Łapienki, Małaszczyna, Mioły, Okińszczyzna, Ostrówek, Poniemuń, Putryszki, Pyszki, Rusota, Sołochy, Sołowieje, Soły, Starzyna, Szambelanowo, Szostrówka, Wiercieliszki, Zarzyca.

Duchowieństwo

Proboszcz: brak wzmianki
Wikary / Wikarowie: Bonawentura Fitkaw (jako jedyny został nazwany wikarym, de facto pełnił obowiązki proboszcza).
Duchowni uniccy: Maciej Korń opat zakonu bazylianów (1 ślub) i Piotr Duchnowski z tegoż zakonu (2 chrzty).
Goście duchowni: Maciej Koncewicz proboszcz par. Bala, Pius Korniłowicz przeor dominikanów, Stanisław Lachnicki dziekan grodzieński, kanonik smoleński, proboszcz Indury i Wiłkowyszek, Tadeusz Jurewicz kanonik wileński, Benedykt Bieniuszewicz magister filozofii zakonu bernardynów, profesor emeritus Maciej Wojtkiewicz prezbiter diecezji wileńskiej, Rafał Podhajski Ord. Canon. Regul. z par. Zarzeczańskiej z Wilna.

Uwagi:

a)    Opiekę duszpasterską sprawowali w farze przede wszystkim dominikanie czyli braciszkowie z zakonu kaznodziejskiego, ale zdarzali się braciszkowie z innych zakonów.
b)    Najczęściej sakramentów chrztu i ślubu udzielali Bonawentura Fitkaw i Rajmund Dabkiewicz vel Dubkiewicz.
c)   Pozostali wymienieni zakonnicy dominikanie: Wincenty Blinstrub, Dominik Braun, Gundsalw Eymont, Eustachy Gojlewicz, Aurelian Hulicki, Marceli Jachimowicz, Franciszek Koncewicz, Tomasz Karęga, Alojzy Korzeniewski, Rafał Łaszewicz, Rajmund Mackiewicz, Piotr Mońko, Hiacynt Steinder, Jan Styrpejko/Szyrpejko, Ludwik Urbanowicz, Piotr Wejksztowicz, N. Wierzbicki.
d)   Zakonnicy karmelici bosi: Andrzej Cylica, Paweł N., Bruno Petrykowski.
e)   Znani z innych parafii: Aurelian Hulicki (Usnarz), Franciszek Koncewicz i Alojzy Korzeniewski (Wielka Brzostowica).
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Grodno Zaniemeńska
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Maj 17, 2018, 08:43:07 PM
Dane parafii   Grodno (Zaniemeńska albo franciszkańska)

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   ok. 80 urodzeń
      20-25 małżeństw
      ok. 20 zgonów
Uwagi:
a)   Parafia raczej wiejska niż miejska; ,,prawdziwi" grodnianie to mieszkańcy Przedmieścia (ponad 20 % indeksów chrztów).
b)   Stosunkowo wielu mieszkańców wsi określono mianem ,,miejscy". Przypuszczalnie byli to rzemieślnicy albo rybacy, którzy nie żyli z uprawy roli.
c)   Zaniemeńska – to ,,ciemna strona księżyca": parafianie są ubożsi, więcej podrzutków, długość życia wyraźnie krótsza.
d)   Niewiele zgonów małych dzieci, jeżeli już – były to dzieci mieszkańców Przedmieścia.
e)   Przy klasztorze franciszkanów znajdował się przytułek dla bezdomnych. Tu zapewne podrzucano też niemowlęta. W ciągu pięciu lat zmarło 5 osób dorosłych o nieznanym nazwisku oraz 14 dzieci-podrzutków w wieku od kilku dni do 5 lat. W innych parafiach osoby bez nazwiska zdarzają się bardzo sporadycznie.
f)   Dosłownie kilka rodzin zostawiło metrykalne ślady w obu parafiach: dwie rodziny mieszczańskie, jedna szlachecka i jedna włościańska chrzciły dzieci i w jednej i w drugiej. Generalnie biorąc, grodnianie trzymali się swoich parafii, co ułatwia zadanie genealogom.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   7,2%, sławetnych 28,4%, pracowitych 61,0 %, wolnych – 2,4%, wojskowych <1% (1 para).

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: Grodno Przedmieście
Dwory: Augustowo (Jeżewski), Kopciowszczyzna (Wolmer).
Okolice: Cieszejki (Cieszejko, Sokołowski).
Wsie: Adamowicze, Augustowo, Baranowicze, Bojary, Ćwiklicze, Czechowszczyzna, Gałowicze, Gibulicze, Gniewińszczyzna, Gnojnica, Hornica, Kamionka, Karolin, Kiełbasin, Kochanowo, Korobczyce, Koszowniki, Łejbagole, Łosośna, Małachowicze, Mickiewicze, Niemejsze, Nowiki, Olszanka, Połotkowo / Połodkowo, Poniemuń, Skomoroszki, Soły, Tarusin.

Duchowieństwo

Proboszcz: Grzegorz Tyszkiewicz
Inni duchowni: Dominik Chrzanowski, Marek Koc, Roch Mogilnicki, Bazyli Sienicki, Bernard Smajdziuński, Dominik Tchórznicki, Modest Tchórznicki, Stefan Szymborski gwardian, Piotr Wierciński.
Duchowni uniccy: brak.
Goście duchowni: Antoni Arciszewski (1 chrzest), Rafał Borowski prezbiter (1 chrzest), Antoni Wolmer prezbiter diecezji wileńskiej (jako ojciec chrzestny).

Uwagi:
a)    Wymienieni duchowni byli w większości franciszkanami. Nie zawsze wskazana została przynależność co tego zakonu. Innych zakonów nie wymieniono.
b)   Znani z innych parafii: Bazyli Sienicki (Indura, Usnarz), Piotr Wierciński (Świsłocz Górna).

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Janów
Wiadomość wysłana przez: karabowicz_radek w Maj 29, 2018, 11:04:22 PM
Dane parafii   Janów

Autor: Radosław Karabowicz
Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1809-1848 (chyba że zaznaczono inaczej).
Brak ksiąg: UMZ 1809.11.16-1810.06.26, 1810.11.16-1812.11.14 oraz U 1841.01.01-1841.12.31
Księgi po polsku 1808.11.15-1814.11.15, po łacinie 1814.11.17-1827.02.20, po polsku 1827.02.21-1848.12.31, po rosyjsku 1849.01.01-1864.

Rocznie:
   133 (rok 1825) – 281 (rok 1819) chrztów (średnio 231, razem: 8641)
   23 (rok 1836) – 49 (rok 1818,1839) małżeństw (średnio 39, razem: 1490)
   55 (rok 1815) – 243 (rok 1845) zgonów (średnio 138, razem: 5260)

Uwagi:
a)   Księgi są na ogół w dobrym stanie, ale w niektórych przypadkach skany są zaczernione im dalej od środka strony, zaplamione na dolnej połowie (1828-1830)
b)   Najczęściej występujące nazwiska (na podstawie chrztów):
    1.   Kozioł       (241 chrztów, czyli 2,8%)
    2.   Szkiłądź       (126 chrztów, czyli 1,5%)
    3.   Bielawski      (109 chrztów, czyli 1,3%)
    4.   Jelski       (107 chrztów, czyli 1,2%)
    5.   Ostrowski    (100 chrztów, czyli 1.2%)
    6.   Gołko       (95 chrztów, czyli 1,1%)
    7.   Krutul       (89 chrztów, czyli 1,0%)
    8.   Wilczewski    (86 chrztów, czyli 1,0%)
    9.   Baranowski    (76 chrztów, czyli 0,9%)
    10.   Muklewicz        (73 chrzty, czyli 0,8%)
c)   Najczęściej występujące imiona (na podstawie chrztów):
    I.   Męskie:
        1.   Jan         (473 chrzty, czyli 5,5%)
        2.   Wincenty      (389 chrztów, czyli 4,5%)
        3.   Franciszek      (261 chrztów, czyli 3,0%)
        4.   Maciej      (250 chrztów, czyli 2,9%)
        5.   Józef         (216 chrztów, czyli 2,5%)
    II.   Żeńskie:
        1.   Marianna      (756 chrztów, czyli 8,7%)
        2.   Anna         (341 chrztów, czyli 3,9%)
        3.   Rozalia      (336 chrztów, czyli 3,9%)
        4.   Franciszka      (245 chrztów, czyli 2,8%)
        5.   Marcela      (236 chrztów, czyli 2,7%)
d)   Podano przyczyny zgonów.
e)   W kwietniu i maju roku 1845 ludzie umierali z głodu.
f)   Na podstawie indeksów chrztów (1827-1848): pracowitych 65,6%, sławetnych 7,6%, szlachetnych 0,4%, uczciwych 22,1%, urodzonych 2,1%, wielmożnych 0,6%, żołnierzy 0,3%, brak danych 1,0%.

Wymienione w metrykach miejscowości
Miasto: Janów (732 chrzty)
Miejscowości: Białousy (484 chrzty), Brzozowe Błoto (25 chrztów), Budno (165 chrztów), Cimoszka (38 chrztów), Franckowa Buda (89 chrztów), Gabrylewszczyzna (75 chrztów), Giełozicha (16 chrztów), Jasionowa Dolina (223 chrzty), Jeglonka (157 chrztów), Kamienica (7 chrztów), Kumiałka (180 chrztów), Kuplisk (668 chrztów), Kwasówka (18 chrztów), Łaski (85 chrztów), Łubianka (454 chrzty), Marchelówka (204 chrzty), Nowokolno (214 chrzty), Ostrynka (310 chrztów), Podbudno (8 chrztów), Przystawka (696 chrztów), Rudawka (347 chrztów), Siniewo (17 chrztów), Sitawka (298 chrztów), Sitkowo (110 chrztów), Skidlewo (33 chrzty), Soroczy Mostek (101 chrztów), Sosnowe Bagno (65 chrztów), Studzieńczyna (34 chrzty), Teolin (437 chrztów), Trofimówka (526 chrztów), Wasilówka (195 chrztów).
Ponadto:
Z parafii Suchowola: Bachmackie (2 chrzty), Budzisk (14 chrzty), Chodorówka (1 chrzest), Cieśnisk (134 chrztów), Hołodolina (10 chrztów), Karlsdorf (68 chrztów), Kizielany (181 chrztów), Kizielewszczyzna (100 chrztów), Krasne (156 chrztów), Kopciówka (10 chrztów), Nowe Stojło (52 chrzty), Oborożki (41 chrztów), Piątak (101 chrztów), Podcieśnisk (1 chrzest), Połomin (35 chrzty), Sucha Góra (100 chrztów), Tablewo (19 chrztów), Zaścianek (10 chrztów).
Z parafii Sokolany: Chwaszczewo (21 chrztów), Trzcianka (17 chrztów), Holiki (2 chrzty), Majewo (10 chrztów), Nowinka (30 chrztów).
Z parafii Sokółka: Hałe (2 chrzty), Pawłowszczyzna (1 chrzest), Rozedranka (2 chrzty), Wilcza Jama (1 chrzest).
Z parafii Korycin: Bierosty (20 chrztów), Czarnystok (1 chrzest), Długiług (4 chrzty), Kumiała (1 chrzest), Laskowszczyzna (33 chrzty), Łomy (2 chrzty), Ostragóra (3 chrzty), Przesławka (1 chrzest), Romaszkówka (15 chrztów), Rykaczewo (8 chrztów), Wilkendorf (1 chrzest), Wyłudki (31 chrztów), Wyłudy (4 chrzty).
Dalsze parafie: Białystok (1 chrzest), Czeremchowa Góra (3 chrzty), Czerwonka (1 chrzest), Grodek (1 chrzest), Łosiniec (2 chrzty), Nowodwór (1 chrzest), Sidra (1 chrzest), Sierbowce (1 chrzest), Warszawa (1 chrzest), Wolka (1 chrzest), Zielonka (1 chrzest).


Duchowieństwo
Proboszczowie:
Wikary / Wikarowie:
Bonifacy Kozaryn  karmelita bosy z Grodna (1824-1828)
Kajetan Pietraszkiewicz karmelita (1829)
Dominik Basukiewicz podprzeor karmelitów bosych z Grodna (1829)
Jan Daniszewski (1829-1830)
Jan Wilczyński karmelita bosy (1830)
Hieronim Bielewski dominikanin (1834)
Dominik Daniszewski dominikanin różanostocki (1834, 1840)
Dominik Zaśpicz dominikanin (1846)
Duchowni przyjezdni:
Piotr Dudziński wikary suchowolski (1822)
Tomasz Żukowski proboszcz Trzaciński? (chr. 1827.11.10 WM24_0195 indeks 179)
Wincenty Bulwitz kaznodzieja, bernardyn z Grodna (1830)
Wincenty Bielawski kaznodzieja, dominikanin różanostocki (1834)
Dominik Buraczewski kaznodzieja, dominikanin różanostocki (1836)
Mateusz Nugewski dominikanin różanostocki (1836)
Ignacy Pożarowski podprzeor XX dominikanów różanostockich (1837)
Dominik Zaspicz  kaznodzieja dominikanin różanostocki (1838)
Antoni Bałakier wikary dobrzyniewski (1840)
Jakub Wysocki proboszcz dziekan i deputat sokolański (1838,1840)
Ksawery Maliszewski administrator rzymsko-katolickiej parafii Sidra (1843)
Józef Golecki wikary z Zabłudowa (1846)
Duchowni uniccy:
Jan Sawicz, administrator eclesia Siderka prezbiter unicki (1822)
Teodor Kaczanowski prezbiter unicki (1822)
Andrzej Krasowski ksiądz unita (1824)
Inni:
Michał Wysocki organista janowski (1820, 1822)
Antoni Giedroyć organista koryciński (1830)
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Roś
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Czerwiec 08, 2018, 08:33:07 PM
Dane parafii   Roś

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.
Brak ksiąg: styczeń-kwiecień 1800.

Rocznie   40-45 urodzeń
      10-15 małżeństw
      10-20 zgonów
Uwagi:
a)   Parafia niewielka, położona mniej więcej pośrodku między Wołkowyskiem a Wołpą.
b)   W metrykach brak niespodzianek, co oznacza: żadnych ekstrawagancji w imionach, żadnych podwójnych czy potrójnych par chrzestnych, świadkowie ślubu dwaj albo nawet jeden.
c)   Jedynym szlachetnie urodzonym, który dał ochrzcić dziecko w Rosi w ciągu tych 5 lat był... duchowny unicki Michał Bułharowski, pełniący jednocześnie posługę jako wikary tego kościoła.
d)   Rodzin sławetnych pojawia się na kartach metryk tak niewiele, że należałoby je wymienić choć z nazwiska. W Rosi mieszkało po jednej rodzinie Hładkowskich, Gutowskich, Rzepickich oraz dwie rodziny Kudryńskich. We wsi Zieńczyki też są mieszczanie: dwie rodziny Zieńkiewiczów i jedna Skibińskich. We wsi Andrusze – jedna rodzina Kulikowskich.
e)   Nie znaleziono żadnego śladu po Potockich, do których aktualnie należała Roś. Małżonka Feliksa Potockiego, Zofia z Paców, znalazła się tu rok czy dwa później, jej zawdzięcza Roś swój pierwszy (i jak dotąd ostatni) murowany kościół. Sarkofag Zofii w kościele jest niezwykły, z białego marmuru, luksus jak na Roś. Pani wygląda jednak niespecjalnie korzystnie. Wątpię, że jako kobieta byłaby zachwycona: https://radzima.org/pl/foto/4276.html O tym sarkofagu wyczytałam u Karpyzy następującą anegdotkę: hrabia Stefan Potocki, kolejny właściciel Rosi, kazał przesunąć sarkofag dalej od ławki kolatorskiej, twierdząc, że śmierdzi. Przy przesuwaniu ukazało się jednak, że śmierdziało rozbite wielkanocne jajko, a nie szczątki Zofii.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   0,4%, sławetnych 5,0 %, pracowitych 92,8 %, brak danych – 1,8%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasteczko: Roś (co prawda nigdzie nie nazwana miasteczkiem!)
Dwory: Moczulna.
Okolice: brak.
Wsie: Andrusze, Bobłowo, Dychnowce, Endrychowce, Krasnawieś, Kuchcicze, Lachowszczyzna, Majewszczyzna, Marcinówka, Młynarze, Moczulna, Nowawieś, Nowosiołki, Ogrodniki, Pietaki, Plebanowce, Podrosie, Pohorany, Rybaki, Stańkowce, Studzieniec, Sznipow, Szewki, Wiechotnica, Zahory, Zarzecze, Zieńczyki, Żynowce.

Duchowieństwo

Proboszcz: Szymon Iwanowski
Wikary: Bartłomiej Iwanowski.
Duchowni uniccy: Michał Bułharowski, prezbiter, pełniący jednocześnie posługę kapłańską jako wikary katolicki (do maja 1799).
Goście duchowni: Józef Wierzbicki (1 chrzest w maju 1801 roku), Martin Batzell (1 chrzest w maju 1801 roku)

Uwagi:
a)   Szymon Iwanowski uczestniczył w obrzędach chrztu i ślubu rzadko i dość nieregularnie, nie pozwalając jednak o sobie zapomnieć.
b)   Od 1800 roku nastał nowy wikary Bartłomiej Iwanowski. Nieznany jest stopień pokrewieństwa między ks. Szymonem a ks. Bartłomiejem.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Gordian w Czerwiec 09, 2018, 05:33:03 AM
Bardzo cenna informacja - Michał Bułharowski to prawie na pewno mój 4xpradziad - czy nie ma tam chrztu jego córki Heleny?
Pozdrawiam
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Czerwiec 09, 2018, 09:03:57 AM
Indeksy Rosi znalazły się dziś rano w bazie genealodzy.pl. Należałoby przejrzeć dalsze roczniki. Jeżeli żona Jozefata z domu Jodkowska była katoliczką, to córki prawdopodobnie zostały ochrzczone w tej parafii. Jedyna dotychczasowa metryka dotyczy właśnie córki Karoliny. Czyli ma Pan tu duże szanse! 
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Gordian w Czerwiec 11, 2018, 05:23:38 AM
Po refleksji jednak to nie takie proste. Moja Helena była z Massalan. Tak wynika z metryki ślubu z Polikarpem Siemaszką w Wlk. Eysy. W Massalanach nazwisko Bułharowski miał tylko miejscowy paroch unicki Michał. Dlatego przyjmuję go za ojca Heleny. Problem w tym że z reviznej skazki 1795 wynika że jego żoną była Anna z Lubowickich. Czy Michał jako duchowny unicki mógł mieć (potem) jeszcze drugą żonę? Poza tym Bułharowscy: Michał, Jan i Stefan często udzielali sakramentów w kościele w Wlk. Eysy. Czy Michał mógłby jeszcze dojeżdżać do stosunkowo odległej Rosi? Chyba nie. W takim razie było dwóch Michałów księży unickich. I tak z początkowo bardzo nietamtejszego nazwiska robi się zagęszczenie. 
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Czerwiec 11, 2018, 11:56:33 AM
Zgadza się, proste to nie jest. Już od dawna przyglądam się Bułharowskim (bo są bardzo grodzieńscy i mają piękne nazwisko!) i wydaje mi się, że zasłużyli sobie na osobny wątek. Czy mógłby Pan taki wątek założyć, np. w "szukam nazwiska" albo "rody grodzieńskie"? Przydał by się jakiś krótki opis rodu, a do tego niewyjaśnione pytania. Ja sama miałabym tu o czym napisać, inni na pewno również. Może z tych okruchów objawi nam się jakaś nowa prawda.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Hniezno
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Czerwiec 15, 2018, 11:28:17 PM
Dane parafii   Hniezno

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.
Brak ksiąg UMZ: styczeń-kwiecień 1800.

Rocznie   20-50 urodzeń
      0-15 małżeństw
      15-25 zgonów

Uwagi:
a)   Kolejna malusieńka parafia o rzut kamieniem (7 km) pa południowy zachód od Wołkowyska.
b)   Status społeczny w większości metryk nie został podany, na oko 99% parafian stanowili chłopi.
c)   Mało obcych, nazwiska powtarzają się stale i regularnie.
d)   W metrykach jest wiele luk, ale raczej pochodzi to z rzeczywistego braku chrztów, ślubów i zgonów w konkretnych miesiącach. Niewielu wdowców brało ponowne śluby, co w praktyce oznacza, że małżonki cieszyły się niezmiennym zdrowiem.
e)   Niewiele zgonów niemowląt, ale za to z bardzo dokładnym podaniem wieku, np. ,,1 rok i 44 tygodnie" – rzecz niespotykana gdzie indziej.
f)   Organista Stanisław Karwowski i jego żona Konstancja przebywali w Hnieznie do 1800 roku, potem nastał Jan Dziewiątkowski z małżonką Marcelą. Ci ostatni nie byli tak popularni i mało śladów zostawili na kartach metryk. Organiści zapisywani byli jako ,,dominus" czyli ,,pan".
g)   Kościół w Hnieznie należy do najstarszych na Białorusi, to prawdziwy 16-wieczny relikt, choć wielekroć niszczony i przebudowywany. Chrzcielnica przenosi nas w zamierzchłe czasy. Wszystkie 46 zdjęć warto obejrzeć https://radzima.org/pl/object-photo/1810.html
h)   W parafii był niewielki przytułek dla ubogich, dwoje z nich wymieniono jako rodziców chrzestnych.
i)   Dwór i dobra Hniezna należały do Römerów, w 1817 roku przeszły na własność Tarasowiczów. Ciekawe, że pani Magdalena Tarasowiczowa, sędzina wołkowyska, należała już w 1801 do ścisłego grona osób, bawiących w sąsiedzkim dworze Andrzejkowicze, na chrzcie syna rotmistrza wołkowyskiego Józefa Wysockiego, ożenionego z Joanną Römerówną. Może już przymierzała się do kupna?

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasteczko: Hniezno, w aktach: Hniezna
Dwory: Andrzejewicze (ekonom Tomasz Minuczyc), Choćkowce (ekonom Kazimierz Hornowski), Hniezno (rodzina Römerów, ekonom Józef Wołodkiewicz, komisarz Mateusz Markowski), Kierdejowszczyzna.
Okolice: brak.
Wsie: Andrzejewicze, Chodźkowce albo Choćkowce, Cimochy, Hołynka, Janusze albo Janysze, Kościewicze, Zadworzańce. Do tego trzy ,,Sylvy" czyli chutory Chrzczonowszczyzna, Prudno, Szemiotówka z bardzo niewieloma mieszkańcami.

Duchowieństwo

Proboszcz: Kazimierz Lepieszyński, rektor
Wikary: brak.
Duchowni uniccy: Jan Kiwaczycki paroch (Mścibów), Wojciech Leszczyński proboszcz (Kuźnica), Jan Bułharowski paroch (Połonka), Józef Zabiełło paroch (Mścibów), Krzysztof Jodkowski paroch (Święcica), Felicjan Suchocki paroch (Święcica).
Goście duchowni albo zastępcy: Jan Satkiewicz (wrzesień 1797), Antoni Tyborowski z par. Szydłowicze (listopad 1798), Jan Brodowski z par. Mścibów ,,podczas nieobecności proboszcza" (listopad 1798), Józef Chmielewski z par. Mścibów (listopad 1801).

Uwagi:
a)   Proboszcz Kazimierz Lepieszyński był interesującą osobowością. Doskonale wyrobiony i czytelny charakter pisma świadczy o tym, że sztuka ta nie służyła mu tylko do spisywania wydarzeń metrykalnych. Kiedy musiał opuścić parafię nawet na krótko, starał się o zastępstwo. Razem z nim mieszkała jego macocha Marianna Lepieszyńska z d. Górska, rotmistrzowa słonimska. Wiadomo o tym z metryki jej zgonu, wyjątkowo obszernej informacyjnie. Marianna zmarła w wieku 71 lat, koło 12 w nocy. Pasierb musiał być do niej bardzo przywiązany, nazywa ją bowiem ,,novercula" czyli ,,macoszka" oraz każe ją pogrzebać ,,w kościele w pobliżu ambony przy ścianie".
b)   Lepieszyński miał serce dla dzieci. Nie tylko odnotowywał skrupulatnie wiek zmarłych niemowląt, ale używał stale zdrobnień ,,infantulus" (niemowlątko) ,,puellula" (dziewczyneczka), ,,filiolus" (synek).
c)   Proboszcz znał dobrze swoich parafian i zapisywał oba ich nazwiska ,,vel", o ile takowe posiadali, np. Panek vel Pieńkowski.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Kuźnica
Wiadomość wysłana przez: wd w Lipiec 31, 2018, 09:55:52 PM
Parafia Kuźnica

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 54 lat (1809-1864 z wyłączeniem lat 1812-1813 i 1841).

Księgi zachowane w różnym stanie; część w bardzo dobrym, niektóre, szczególnie z lat 1840-tych bardzo zniszczone, wręcz prawie nieczytelne. Księgi prowadzono dość niechlujnie - wiele przekręconych nazwisk, niektóre wręcz nie do poznania. Często nie zapisywano nazwisk panieńskich a czasem nawet imion (sic!) nowo-ochrzczonych dzieci.

W okresie tym ochrzczono 7575 dzieci, zawarto 1792 śluby i zarejestrowano 4694 zgonów. Przyczyny śmierci typowe dla tamtych czasów; dla osób w wieku "dojrzałym" przeważała grużlica, dla dzieci rozmaite choroby wieku dziecięcego. Należy zanotować okresowe występowanie wysokiej śmietelności w wyniku epidemii. Na przykład w roku 1855 śmiertelność (w wyniku epidemii cholery) przewyższała urodzenia o ok. 100%. Najwyższą liczbę urodzeń odnotowano w latach 1849 i 1864, odpowiednio 207 i 210 osób.  W omawianym okresie w parafii urodziły się dwie pary trojaczków.

Skład etniczny ludności:
Analiza nazwisk wskazuje na przeważające pochodzenie etniczne bałtyckie i ruskie (w mniej więcej podobnych proporcjach) z domieszka ludności pochodzenia polskiego. Jest również pewna ilość osób pochodzenia niemieckiego (m. in. kuźnicka rodzina Petersonów, obecnie niestety już wymarła) oraz osób określanych jako "zagraniczni". Przynależność stanowa głównie chłopska, jednak ze sporą ilością mieszczan i dość niewielką szlachty - w większości właścicieli majątków. Okolice szlacheckie to w zasadzie tylko Białobłockie i Murawszczyzna, oraz (krótko istniejąca) Piaszczyna.

Najbardziej popularne nazwiska mieszkańców parafii to Kunda, Szoka i Kieda.

Parafia obszerna terytorialnie; jej zasięg zmieniał się w różnych latach, w pewnych okresach sięgając nieomal lewobrzeżnego Grodna.

Miejscowości wymieniane w metrykach:

Miasto Kuźnica
Wsie: Bakuny, Białobłockie, Bruzgi, Chreptowce, Czepiele, Czuprynowo, Dojlidki, Dziemidkowo, Gładowszczyzna, Gniewieńszczyzna, Iwanowce, Kamionka, Klinczany, Kłoczki, Kopaniki, Korobczyce, Kowale, Kruhlany, Kryski, Kulowce, Łajgobole, Łosośna, Miszkieniki, Murawszczyzna, Niemiejsze, Nowiki, Nowodziel, Parczowce, Piaszczyna, Podlipki, Radziewicze, Saczkowce, Sopoćkowce, Sterpejki, Strupka, Todorkowce, Tołoczki, Wojnowce, Wołkusz, Wołyńce.

Niektóre z powyższych miejscowości (np. Gniewieńszczyzna, Murawszczyzna, Łosośna, Sterpejki i Tołoczki) okreśłane bywały naprzemiennie jako "wieś", "okolica" lub "majątek". Przypadkiem szczególnym jest nazwa Łosośna, którą to nazwą określano co najmniej kilka różnych siedlisk w dolinie rzeki Łosośny. Część z tych miejscowości przyłączono do parafii kuźnickiej po kasacji parafii klimowskiej (np. Nowodziel, Parczowce, Czepiele i Tołoczki). Wołkusz przechodził z parafii kundzińskiej do kuźnickiej i odwrotnie.
W kościele kuźnickim odnotowano także pewną ilość chrztów dzieci z parafii ościennych, z miejscowości takich jak Kuścińce, Sokółka, Słomianka, Pawłowicze, Łowczyki i Cimany.

Duchowieństwo:

Niektórzy z długoletnich proboszczów parafii to Andrzej Wróblewski, Hiacynt Baranowski, Antoni Zakrzewski, Adam Falkowski, Adam Pisanko i Kazimierz Biernacki. W latach późniejszych proboszczów kuźnickich wspomagał wikary względnie ksiądz rezydent.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Wołkowysk
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Sierpień 01, 2018, 09:18:04 PM
Dane parafii   Wołkowysk

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.
Brak ksiąg UMZ: styczeń-kwiecień 1800.

Rocznie   130-180 urodzeń
      50-70 małżeństw
      70-140 zgonów

Uwagi:
a)   Druga po Grodnie metropolia Grodzieńszczyzny, jednak dużo skromniejsza, jeśli chodzi o liczbę mieszkańców i wysoko postawionych osób. Nielicznym chrztom towarzyszyła więcej jak jedna para chrzestnych.
b)   To jedyna parafia mająca miasto ,,civitas" Wołkowysk i miasteczko ,,oppidum" Izabelin. Z tego ostatniego niewiele osób szukało posługi kapłańskiej w Wołkowysku, była tam zresztą parafia unicka.
c)   Księgi prowadzono bardzo dokładnie, zapis nazwisk poprawny. Ale nade wszystko wzorowa była rejestracja zgonów, podawano nawet gdzie indziej niespotykany wiek zmarłego dziecka w dniach oraz godzinach. Na księgach wołkowyskich można studiować śmiertelność niemowląt na przełomie XVIII i XIX wieku! Niestety pod koniec wymienionego okresu nastąpiło wyraźne pogorszenie się rejestracji i zapisów nazwisk, co się zbiegło z nastaniem nowego wikarego.
d)   Organistą w Wołkowysku był w owym czasie Piotr Wróblewski, miał tutaj też rodzinę. Nazwisko spotykane w mieście, a także we wsi Jasionowica.
e)   Nowożeńcy stosunkowo często pochodzili nie tylko z różnych wsi, ale i z innych parafii, takich jak Hniezno, Krzemienica, Mała Brzostowica, Międzyrzecz, Strubnica, Szydłowicze. Bardzo rzadkie jednak były małżeństwa nierówne stanem (ok. 2,4%), mieszczanie rzadko żenili się z chłopkami, a prawie nigdy – ze szlachciankami.
f)   Odnotowałam interesujący ślub Ciechanowicz – Minakowska (za indultem); oba nazwiska znane są w świecie genealogów, zajmujących się przede wszystkim rodami szlacheckimi.
g)   W Wołkowysku stacjonowały wojska rosyjskie, przypuszczalnie te same, które tłumiły powstanie kościuszkowskie kilka lat wstecz. Mieszkańcy miasta i okolic nie mieli najmniejszych skrupułów przed kumaniem się z ,,gośćmi", zawierano małżeństwa, a jedna panna z dzieckiem podała nawet nazwisko ,,Koszarówna". Takich ,,koszarówien" było więcej. Panna Marianna Nieciecka przyjechała z Krynek, żeby wziąć ślub w Wołkowysku. Można te dziewczyny zrozumieć. Wśród nudy na prowincji każda odmiana jest mile widziana. A jeśli sołdacik potrafił zagrać na gitarze, zaśpiewać romans, a jeszcze i zatańczyć hopaka – leciały ku niemu serca nie tylko prostaczek, ale i szlachetnych panienek. Jaki czar roztacza np. takie nazwisko jak ,,Białokopytow"! Do tego zabójczy wąsik i ,,oczi cziornyje"...
h)   Wśród wysoko postawionych gości parafii należy wymienić księcia Bagrationa https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Bagration podpułkownika wojsk rosyjskich, tego samego, który na początek tłumił insurekcję, a później walnie przyczynił do klęski Napoleona pod Borodino. Bagration był świadkiem na ślubie w 1799, razem z chorążym wojsk polskich Tadeuszem Sieheniem; Wołkowysk najwyraźniej wpływał łagodząco na stosunki polsko-rosyjskie.
i)   Długość życia parafian była jakby krótsza niż gdzie indziej. Mało kto osiągał 70 lat. Zdarzyło się wprawdzie dwóch 90-latkow i jeden stulatek, ale jedna jaskółka wiosny nie czyni, poza tym nikt ich o metryki urodzenia nie pytał.
j)   W wypadku zgonów nagłych, to znaczy bez sakramentów, postępowano w sposób zróżnicowany. Ci, którzy zmarli np. na serce albo ,,mente captus agens" (w obłąkaniu), zostawali pochowani w poświęconej ziemi. Natomiast pijacy (w liczbie dwóch) musieli być przykładnie ukarani i dlatego pochowano ich poza cmentarzem.
k)   Wyjątkowego pochówku w samym kościele doczekały się prochy dwóch osób. Panna Teodora Krzyżanowska, zmarła w 22 wiośnie życia, spoczęła przed ołtarzem św. Tadeusza. Drugą osobą okazał się ...buchalter Franciszek Siewaszewicz, lat 38. Jego umiejętności musiały być wyjątkowo wysoko cenione, a nie był nawet szlachetnie urodzonym.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Wołkowysk
Miasteczko: Izabelin
Dwory: Kobylaki, Pietraszowce, Teolin, Wojtkiewicze.
Wsie: Baczeńce, Biskupice, Błękitna (uroczysko), Borki, Chalilejki, Hrudy, Jasionowica, Jatwieź, Karszczyzna, Kobylaki, Kołątaje, Krysiewicze, Leśniaki, Liczyce, Masiuki, Nowosady, Olizarki, Olszymowo, Omienicze, Oszmiańce, Pasieki, Pasutycze, Piekary, Pietaki, Pietraszowce, Poddańce, Rupejki, Strzałkowszczyzna, Stupicze, Szaulicze, Wojtkiewicze, Wola, Wołkowyja, Wołoskowszczyzna, Zaleszany, Zamoście, Zapole, Żarnówka.

Duchowieństwo

Proboszcz: Franciszek Chojnowski, kanonik liwoński
Wikarowie: Secundus Szołkowski, Józef Wierzbicki, Franciszek Machnacki, Antoni Maciutowicz.
Duchowni uniccy: Józef Affanowicz administrator unickiej parafii Izabelin (2 chrzty), Andrzej Zapolski, prezbiter unickiej parafii Kołłątaje (4 śluby).
Goście duchowni: Dominik Wojno franciszkanin (05.02.1797), Marcelian Dmuchowski franciszkanin (10.08.1797), kanonik liwoński Józef Raszkowski (2 chrzty w 1800), Ludwik Chłusewicz franciszkanin (23.03.1801), Antoni Rachalski franciszkanin (jesień 1801), Kilian Sobolewski (12.10.1801)

Uwagi:
a)   Proboszcz Franciszek Chojnowski nieczęsto dokonywał ceremonii chrztów czy ślubów. Spełniał za to bardzo sumiennie zadania administracyjne. Metryki są spisane nie tylko jego ręką, ale co roku zaczynają się od pięknego i nieco czołobitnego nagłówka, na przykład: ,,Wypis Umarłych od dnia pierwszego Miesiąca kwietnia aż do trzydziestego pierwszego sierpnia z Xsiąg mieyscowych paraffialnego Kościoła Wołkowyskiego wyięty, a do Zwierzchności Wileńskiej trzydziestego pierwszego Sierpnia Roku Tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt ósmego przesyłający się". Słodki ten ,,przesyłający się". Trąci rusycyzmem, ale tak napisałby mój ojciec, swego czasu mieszkaniec Wołkowyszczyzny.
b)   Obowiązki wikarego spełniali w Wołkowysku przeważnie dwaj duchowni. Franciszkanin Szołkowski należał poniekąd ,,do inwentarza", był obecny zawsze. Natomiast inni następowali po sobie: Wierzbicki od stycznia 1797 do sierpnia 1800, Machnacki przez następny rok, wreszcie od listopada 1801 rozpoczął pracę Maciutowicz, jako jedyny określony mianem wikarego.
c)   Franciszkanie zostali delegowani z pobliskiego klasztoru w Łopienicy.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Łopienica
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Sierpień 10, 2018, 09:50:20 PM
Dane parafii   Łopienica

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.
Brak ksiąg UMZ: wrzesień 1798-kwiecień 1799.
Brak ksiąg M: 1797-1798; styczeń-kwiecień 1800.
Brak ksiąg Z: wrzesień-grudzień 1797.

Rocznie   12-50 urodzeń
      6-11 małżeństw
      3-34 zgony

Uwagi:
a)   Parafia w Łopienicy była widocznie w zalążku, ale w ciągu rzeczonych 5 lat powoli się rozrastała, pozostając jednak bardzo niewielką parafią.
b)   Parafię obsługiwali zakonnicy franciszkanie, którzy widocznie uważali to za rodzaj dodatkowego obowiązku. Rzadko można zobaczyć tak piękne pismo i tyle błędnie zapisanych nazwisk. Raz po raz zapominano wpisać datę. Zakonnicy zajmowali się raczej sprawami boskimi a nie ziemską hierarchią, dlatego prawie nie odnotowywali, kto tu był szlachcicem, a kto pracowitym.
c)   Podobnie jak w Wołkowysku organista był ojcem rodziny, a zwał się Maciej Kłatkowski (niewykluczone, że nazwisko we współczesnym brzmieniu powinno być pisane Kładkowski).
d)   Większość chrztów pochodzi z jednej miejscowości, okolicy Korewicze, nigdzie zresztą okolicą nie nazwanej. Ładna nazwa, ,,kareivis" to po litewsku żołnierz. W okolicy mieszkała przynajmniej jedna rodzina nazwiskiem Korejwo.
e)   W klasztorze pracował też staruszek kucharz Marcin Kuczyński, o czym dowiadujemy się z metryki jego zgonu w wieku 75 lat.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: brak
Dwory (rodziny): Łopienica (Bielawski, Bułharyn), Niziany (Pietraszewski), Tołoczmany.
Okolice (rodziny): Korewicze (Bohuszewicz, Goździkowski, Hrehorowicz, Juszkiewicz, Kołłupajło, Korejwo, Niemczynowicz, Ogilba, Radziwanowicz, Rossalski, Sołgin, Suchocki, Szostakowski, Uzłowski, Wasilewski).
Miejscowości: Baki, Bryki, Chodorostawy, Dworańce, Dziemidowicze, Gieruciowo, Hryniewicze, Jatwieź, Jelcowszczyzna, Kobuzie, Kobylaki, Krywulicze, Łopienica, Michajły, Mitronie, Niziany, Ogrodniki, Olizarki, Pawłowicze, Pieruciowo, Połujanki, Rakowszczyzna, Sidorki, Święcica, Ulezły, Wołoskowszczyzna, Zadworzańce.

Duchowieństwo

Proboszcz: Kilian Sobolewski, gwardian klasztoru
Wikary: Jan Skłodowski
Zakonnicy: Ludwik Chłusewicz, Andrzej Czaki, Egidiusz Eymont, Jakub Jankowski, Józef Kizink, Karol Michałowski, Franciszek Mysłowski, Franciszek Oborski, Antoni Rachalski, Dominik Wojno.
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Kilian Sobolewski dzielił swój czas pomiędzy dwa klasztory – ten w Łopienicy i ten w Świsłoczy Górnej
b)   Karol Michałowski nosił miano kaznodziei.
c)   Niektórzy braciszkowie pozostawili ślady w metrykach wołkowyskich: Chłusewicz, Rachalski, Wojno.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Sokółka
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Wrzesień 15, 2018, 02:36:03 PM
Dane parafii   Sokółka


Oceny dokonano na podstawie indeksów z 6-7 lat: chrztów 1809-1815, ślubów 1810-1815, zgonów 1811-1817.
Brak księgi zgonów 16.11.1809-15.11.1810.

Rocznie   250-350 urodzeń
      70-100 małżeństw
      100-380 zgonów

Uwagi:
a)   Sokółka była w tym okresie drugą po Grodnie parafią według liczby urodzeń, przodowała jednak, niestety, jeśli chodzi o statystykę zgonów. W 1813 roku zmarło w parafii dużo więcej osób (388) niż się urodziło (232) – i nie byli to wcale Francuzi z resztek armii Napoleona. To smutny rekord wśród dotychczas opisanych parafii grodzieńskich.
b)   Wobec tych nieszczęść Sokółka pozostawała parafią bardzo prężną. Jakby w odpowiedzi na wyzwanie kostuchy ludzie zawierali znacznie więcej małżeństw: 104 w 1813, 101 w 1814. Dla porównania w ,,normalnych" latach 1810-1811 zarejestrowano około 70 ślubów rocznie.
c)   Dzięki temu, że w aktach odnotowano wiek małżonków, dowiadujemy się, w Sokółce mało kto pozostawał samotny. Stawały na ślubnym kobiercu dziewczynki 15-letnie oraz starsi państwo, nie mający już szansy na doczekanie się potomstwa. Wdowcy i wdowy wkraczali na rynek małżeński chyba natychmiast po zgonie małżonka. Kobiety radziły sobie bez męża jakby nieco dłużej, ale wdowcy, szczególnie obarczeni dziećmi, żenili się już po 4-6-tygodniowej żałobie.
d)   Sokółka dzierży prym również w kategorii największej liczby ślubów udzielonych jednego dnia: 20 lutego 1814 roku zawarto 21 małżeństw!
e)   Z uwagi na to, że w metrykach nie odznaczano stanu, poza stanem szlacheckim, nie mogę tu przytoczyć żadnej statystyki. Tym bardziej, że sokółczanie wynaleźli nowy stan, oznaczony literką ,,D." czyli ,,dominus, domina". Czy ,,pan" był szlachcicem, czy mieszczaninem, czy po prostu nadrabiał miną oraz ubiorem – nie dowiemy się chyba. Jak cię widzą, tak cię piszą – czy aby nie w Sokółce wymyślono to przysłowie?
f)   W Sokółce stacjonowało wojsko rosyjskie. Podobnie jak w innych miastach i miasteczkach współistnienie żołnierzy z miejscową ludnością układało się dobrze. A może nawet doskonale, zważywszy liczne małżeństwa oraz kolejne dzieci, chrzczone jak przystało, po katolicku, mimo obecności kapelana, chyba unity. O kapelanie, wielebnym i szlachetnie urodzonym Janie Kiernozickim, dowiadujemy się z metryki chrztu jego córki Anny w 1815 roku, którą miał z Teofilą Szpakowską.
g)   Kim była szlachetna Salomea Maciejewska? Na pewno mieszkała w Sokółce i musiała być miłą, sympatyczną i pomocną osobą. Inaczej by nie zapraszano jej stale na matkę chrzestną – 27 razy w latach 1809-1815. Cztery chrześniaczki nazwano imieniem Salomea. Przypuszczam, że była położną, jej chrześniacy pochodzili bowiem z najróżniejszych warstw społecznych. Czy tak było na pewno - chyba nigdy się nie dowiemy. Przynajmniej wspomnijmy o niej w tym krótkim opisie Sokółki.
h)   W Sokółce, jako w mieście powiatowym, mieszkało sporo urzędników, którzy też zostawili swój ślad w metrykach. Wymienię kilku dla przykładu. Major wojsk rosyjskich Adolf Wewern, wraz z małżonką o intrygującym imieniu Spes (przestaje być intrygujące, kiedy przetłumaczymy je na rosyjski: Nadzieja albo Nadzieżda). Nieszczęsny major i komisarz ziemski Jan Benkin, którego pierwsza żona Franciszka zmarła w 1797 w Poniemuniu (par. Kwasówka), a dwuletni synek Karol parę dni później; tenże Benkin z drugą małżonką Aleksandrą z domu Łascilin pochował w Sokółce aż czworo dzieci. Ignacy Kozieradzki sekretarz policji powiatu sokólskiego. Piotr Rakowski, również sekretarz policji sokólskiej, właściwie mleko pod nosem, 21 lat, o czym dowiadujemy się z jego metryki ślubu w 1816. Zarządca lasów Antoni Mrozowski. Doktor medycyny Jerzy Wolff oraz chirurg Jan Nensberg, któremu, mimo biegłości w sztuce lekarskiej, zmarło aż dwoje dzieci. Ferdynand Szczygielski, adwokat sądowy powiatów białostockiego i sokólskiego, mieszkający nie wiadomo czemu w Smolanym Mostku. Pozostali prawnicy to sędziowie Zygmunt Bouffał, Wincenty Szyrma, Paweł Kielner i Franciszek Grodzki, a także notariusz ziemski Antoni Zaniewski. Panowie ci wraz z małżonkami stanowili swego rodzaju elitę miasta w owym czasie. Spotykali się, kumali, przepijali do siebie na ślubach, i chrzcinach, ronili łzy na wielu dziecięcych pogrzebach.
i)   Choroby zakaźne zbierały obfite żniwo śmierci zwłaszcza wśród dzieci, podobnie jak i w innych parafiach. Jednak w metrykach zgonów wymieniono wielu, którzy przeżyli wyjątkowo długie życie. Naturalnie o metryki chrztu ich nikt nie pytał, toteż przyjmijmy te dane z lat 1809-1817 z przymrużeniem oka: w przedziale 80-89 lat zmarło 46 osób, w przedziale 90-99 lat – 10 osób, pięciu stulatków. Trzy osoby osiągnęły ponoć 104, 106 i nawet 129 lat!
j)   W Sokółce doskonale rejestrowano zgony małych dzieci, z dużą dokładnością co do dnia. Wiek osób dorosłych podawano również dokładniej niż gdzie indziej: nie 50 czy 60 lat, tylko 53, 67 itd. Sokólczanie byli widać dobrze zorientowani w kalendarzu i czas upływał im mniej abstrakcyjnie.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Sokółka
Dwory: Maczalnia, Sokółka.
Okolice (rodziny): Bilwiny (Kowalski, Rakowski, Złotorzycki) Gieniusze (Gieniusz, Kozłowski), Kundzicze (Kundzicz), Zarachy (Zarachowicz, Snarski), Zaścianek albo Zaścianki (Rachelski, Szydłowski).
Miejscowości: Bachmatówka, Bobrowniki, Bogusze, Brzozowy Hrud, Buksztel, Czarny Lasek, Drahle, Dworzysk, Gnidzin, Hałe, Igryły, Jałówka, Janowszczyzna, Jelenia Góra, Jelina, Kamionka, Kantorówka, Kraśniany, Kurowszczyzna, Kuryły, Lebiedzin, Lipina, Łopienki, Maczalnia, Malawicze (Dolne i Górne), Mićkowa Hać, Milenkiewicze, Ostrówek, Ostrowszczyzna, Pawełki, Pawłowszczyzna, Plebanowce, Podkamionka, Podlebiedzin, Podlipina, Pogibło, Rozedranka, Rudniki, Sierbowce, Słojniki, Smolanka, Smolany Mostek, Sobolewo, Straż, Szudziałowo, Szyszki, Tartak, Wierzchjedlina, Wierzchlesie, Wierzchłowce, Wojnachy, Wroczyńszczyzna, Wysoki Lasek, Zamczysko, Zawistowszczyzna.

Uwaga: w żadnej metryce nie użyto określenia ,,wieś", ,,okolica", ,,miasto".

Duchowieństwo

Proboszcz: Antoni Moczulewski, dziekan sokólski
Wikarowie: Leonard Będziulewski bernardyn, Paweł Iwanicki dominikanin, Kazimierz Kurzyna
Goście duchowni: Hieronim Piasecki (1 chrzest w 1813), dominikanin Ludwik Targoński (2 chrzty w 1815), Kazimierz Kubeszowski prałat i archidiakon okręgu Białostockiego (1 chrzest w 1815).

Uwagi:
a)   W kilku rocznikach metryk piszący rezygnuje z podania nazwiska księdza. Dlatego nie wiadomo, czy tę olbrzymią pracę w obszernej parafii wykonywał sam dziekan Moczulewski, czy też robili to pomocnicy.
b)   Pomocników wymieniono z imienia tylko dwóch, w roku 1809 pracę przejęli dwaj zakonnicy Będziulewski i Iwanicki.
c)   Od połowy października 1815 nastał Kazimierz Kurzyna, wikary z prawdziwego zdarzenia, natomiast nazwisko proboszcza pojawia się w metrykach bardzo sporadycznie i od wielkiego dzwonu.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Mścibów
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Wrzesień 25, 2018, 09:24:42 AM
Dane parafii   Mścibów

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1797-1818.

Rocznie   100-110 urodzeń
      25-35 małżeństw
      50-100 zgonów

Uwagi:

a)   Mścibów to śpiąca królewna, która się już nie obudzi. Wymieniany niegdyś na równi z Wołkowyskiem, gościł królów polskich Zygmunta Augusta i Jana Kazimierza, tu zapadła decyzja szlachty litewskiej o wyborze Stefana Batorego. Potem było już tylko gorzej, tym bardziej, że miasteczko ominęły większe szlaki handlowe tudzież kolej żelazna.
b)   Kogo interesuje Mścibów, ten powinien zajrzeć również do Hniezna i Szydłowicz. I vice versa. Niemało nazwisk występujących w jednej z tych trzech parafii powtarza się przynajmniej w jednej z dwóch pozostałych.
c)   Zapisy są bardzo staranne i dokładne, identyfikacja nazwisk i rodzin nie sprawia kłopotu.
d)   d)   Parafia ,,samych swoich", na uboczu, bez wielkich wpływów z zewnątrz. Pośrednio wskazuje na to dość monotonny wybór imion dla dzieci; Antonina, Karolina, Hipolit czy Klemens to już wielka ekstrawagancja! Zdecydowanie ulubionym imieniem była Franciszka, być może działał tu przykład pani dziedziczki Franciszki Chodakowskiej.
e)   Parafianie byli w większości włościanami, mieszkańcy miasteczka należeli przeważnie do ,,sławetnych" czyli przypuszczalnie parali się rozmaitymi rzemiosłami, niestety brak w metrykach konkretnych określeń.
f)   Brak w parafii szlacheckich okolic, szlachetnie urodzeni to przede wszystkim członkowie dwóch bardzo zamożnych rodów Chodakowskich i Tarasowiczów i ich goście. Przewijają się również dzierżawcy, mieszkający tymczasowo w kilku dworach czy folwarkach.
g)   Dokładna rejestracja zgonów małych dzieci, stąd wrażenie bardzo wysokiej śmiertelności. Jednakże wiele osób dożywało poważnego wieku 70-80 lat, co pośrednio wskazuje na zamożność parafian. Wiek często podawany dokładnie, nie w przybliżeniu.
h)   Mścibów przeżywał kilka złych lat, kiedy liczba zgonów mocno przewyższała liczbę urodzeń. Były to 1806-1808, 1812 oraz czarny rok 1813, kiedy urodziło się 82 dzieci, a zmarły 234 osoby.
i)   Sympatyczny obyczaj zapraszania na chrzestnych ubogich z miejscowego przytułku był tu zdecydowanie kultywowany, zarówno przez jaśnie państwo jak i mieszczan. Najładniejsza wydaje się metryka chrztu dziecka państwa Halickich z Mścibowa, gdzie rodzicami chrzestnymi byli ksiądz Jan Brodowski i żebraczka Anastazja Autuchowa.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Mścibów
Dwory (rodziny): Cholewicze (Kołłątaj, Tarasowicz, Żwirowicz), Dziaki (Bogdanowicz, Eysymont, Rowiński; Tupalski), Jaryłówka (Kiełczewski, Kochanowski, Broniec), Leśniki (Dmochowski, Żebrowski), Mścibów (Imbra, Ołdakowski), Szuściki (Chodakowski, Dąbrowski, Kluczewski), Wilczuki (Jelski, Kiersnowski, Kulikowski, Strawiński).
Okolice: brak
Wsie: Bortniki, Cholewicze, Dziaki, Jaryłówka, Jatwieź, Leśniki, Montowty, Ogrodniki, Olekszyce, Szuściki, Widziejki, Wilczuki, Wojtowszczyzna.
Miejscowości, należące do sąsiednich parafii: Eysymonty, Janusze, Olszanka, Ostrowczyce, Talkowce.


Duchowieństwo

Proboszcz: Jakub Hermański, kanonik liwoński (do 1808), Dominik Myszkowski (od 1808)
Wikarowie: Jan Brodowski, Józef Chmielewski, Tadeusz Dragat, Atanazy Jodkowski, Bonawentura Konopacki, Jakub Kudzinowicz, Ksawery Lacki, Adam Olifierowicz, Leon Pietraszkiewicz, Jan Rynkiewicz, Jerzy Zielonka.
Duchowni uniccy: Michał Bułharowski, Krzysztof Jodkowski, Krzysztof Korzeniewski (dziak?), Józef Zabiełło, Aleksander Zabiełło.
Goście duchowni: Kazimierz Lepieszyński proboszcz z Hniezny, Franciszek Chłusewicz franciszkanin, Paulin Pirzchański, Jan Skłodowski franciszkanin, Kazimierz Szczukocki proboszcz z Repli, Tomasz Juszkiewicz dominikanin, Antoni Tyborowski, Ludwik Tyborowski, Kilian Sobolewski franciszkanin, Andrzej Maciutowicz, Michał Dziadziakowski, Paulin Dąbrowski, Adrian Łodanowski kaznodzieja łopiennicki, Wiktor Kublicki franciszkanin, Michał Rajkiewicz.

Uwagi:

a)   a)   Proboszcz Hermański udzielał się na parafii rzadko, sakramentów udzielali w tym okresie przeważnie wyżej wymienieni trzej komendariusze czyli oddelegowani do pełnienia funkcji proboszcza.
b)   Luka w metrykach, wysyłanych na bieżąco do Wilna, miała swoją przyczynę: ksiądz komendarz Jan Brodowski zmarł 3 stycznia 1800 roku w Mścibowie. Miał zalednie 37 lat. Przyczyny możemy się najwyżej domyślać... Jego funkcje przejął zaraz paroch cerkwi unickiej Józef Zabiełło i pełnił je do końca marca, wspomagając uczynnie kolejnych komendarzy oraz samego proboszcza Hermańskiego, który zjawił się dopiero w maju.
c)   Sytuacja na parafii ustabilizowała się dopiero pod koniec października 1800, kiedy przybył stały komendarz Józef Chmielewski. Tym niemniej akta były prowadzone przez cały czas wzorowo.
d)   Proboszcz Jakub Hermański zmarł w 1808 roku, miał 47 lat. Jego rzadką obecność podczas udzielana sakramentów tłumaczy zapewne choroba chroniczna (gruźlica?).
e)   Kolejnym proboszczem został Dominik Myszkowski, przed dobrych parę lat był tylko ,,zastępcą proboszcza", stanowisko uzyskał dopiero w maju 1811. Przez cały czas był wspomagany przez kolejnych wikarych, osobiście udzielając tylko ślubów i niektórych chrztów. Nie stronił też od przejmowania roli ojca chrzestnego w wybranych mieszczańskich rodzinach.
f)   Współpraca z parafią unicką w Mścibowie układała się jak najlepiej, poza tym uniccy duchowni pomagali czynnie w okresach nieobecności czy niedyspozycji proboszcza. Domowniczki parocha Józefa Zabiełły, Anna, Marianna i Franciszka (córka) udzielały się nierzadko jako matki chrzestne.
g)   Do częstych gości w parafii zaliczał się proboszcz pobliskiej Hniezny Kazimierz Lepieszyński. Przypuszczalnie łączyła go przyjaźń z domem sędziego wołkowyskiego Franciszka Tarasowicza i jego małżonki Magdaleny, którzy w szczególny sposób opiekowali się mieszkańcami wsi Cholewicze. Rzadko można znaleźć metrykę chrztu z tej wsi, w której brak nazwiska pani Magdaleny jako kumy.
h)   W celu udzielenia ślubu z dyspensą córce sędziego wołkowyskiego Jakuba Chodakowskiego, Kunegundzie musiał pofatygować się nie kto inny, tylko proboszcz z Repli Kazimierz Szczukocki. Dawno temu słyszałam, że w dzień św. Józefa można brać ślub nawet w czasie postu, ale nigdy nie trafił mi się taki wyjątek w metrykach. Dopiero tu w Mścibowie ta możliwość znalazła potwierdzenie: Kundzia wzięła ślub z cześnikowiczem Wincentym Dąbrowskim 19 marca 1797. Para zamieszkała w dworze Sznipów par. Szydłowiecze. Małżeństwo okazało się stabilne i bardzo płodne, znanych jest 15 (!) metryk chrztu, niestety również 8 metryk zgonu.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Szydłowicze
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Październik 19, 2018, 11:17:09 AM
Dane parafii   Szydłowicze

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.
Brak ksiąg UMZ: 1800 styczeń-kwiecień.

Rocznie   100-160 urodzeń
      30-50 małżeństw
      50-100 zgonów
Uwagi:
a)   Parafia pod wieloma względami ,,bliźniacza" w stosunku do parafii Repla: podobnie gęsto zaludniona, miała kilka dworów z utytułowanymi właścicielami, niewiele szlachty drobnej, brak prawdziwego miasteczka jako centrum parafii, ludność przeważnie wyznania katolickiego.
b)   Kogo interesuje rozwój nazwisk na kresach, ten może znaleźć w Szydłowiczach wiele ciekawych przykładów: Adamienia zamienia się w tym okresie w Adamowicza, Łukaszenia – w Łukaszewicza, Leniec - w Lenczewskiego. Bardzo rzadki przypadek nazwiska od imienia niezamężnej matki: Kacierynczyk (Kaciaryna czyli Katarzyna).
c)   Podobnie jak w parafii Repla nazwiska panieńskie matek w Szydłowiczach bywają zdradliwe i zmienne. Podawane było nie zawsze nazwisko rodowe, ale również samo imię ojca kobiety, np. Ihnatówna, Łauruczykówna, Siemionówna.
d)   Dziwna moda podawania długości życia małych dzieci z nieprawdopodobną dokładnością, np. 1 rok 47 tygodni, 1 rok 4 miesiące 9 dni i tak dalej. Mało kto mógł się poszczycić posiadaniem kalendarza, skąd więc ta wiedza?... Przy sprawdzeniu okazuje się, że podana długość życia dzieci mocno różni się od tej prawdziwej. Czyli liczba miesięcy i dni była po prostu wyssana z palca...
e)   Szpital czyli przytułek szydłowicki był dość licznie zaludniony. Zgodnie z intencją fundatorki marszałkowej WXL Aleksandry Wiesiołowskiej miało tu znaleźć schronienie (w jednej izbie) ,,dziadów trzech i bab tyluż". Czyli żadnej dyskryminacji płci. Z akt wiadomo, jak się niektórzy pensjonariusze nazywali: Jerzy Zdanowicz, Konstancja Stanisławczykowa, Jakub Bohdanowicz, Katarzyna Sauczyna. Zgodnie z miłym obyczajem, który pielęgnowali na Grodzieńszczyźnie również majętni obywatele, zapraszano żebraków i ubogich na rodziców chrzestnych oraz świadków ślubu. Szczególnie Jerzy Zdanowicz, inaczej zwany Zdanuk, był wręcz rozrywany: 25 razy został kumem (raz - komisarza powiatu wołkowyskiego Tołoczki, a drugi – cześnikowicza różańskiego Dąbrowskiego) i 34 razy – świadkiem ślubu!
f)   We dworze Sznipów zamieszkała para, która brała ślub w trybie nadzwyczajnym w Mścibowie, 19 marca 1797 roku, czyli cześnikowicz Wincenty Dąbrowski i sędzianka Kunegunda Chodakowska. Para okazała się wręcz niesłychanie namiętna. Dzieci przychodziły na świat w krótkich odstępach czasu, zgodnie z niezdrową zasadą ,,co rok to prorok": 1798, 1799, 1800, 1801, 1802. Miały wyszukane imiona, jednak nie dano im było ich rozsławić. Kunegunda oddawała dzieci do mamek, ta opieka była widać niewystarczająca, bo dzieci kolejno umierały w pierwszych miesiącach życia...

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: brak
Dwory: Bigienie (Tołoczko), Kusino (Radziwonowski), Ostrowczyce (Bronic), Sznipów (Dąbrowski), Szydłowicze (Niewiadomski, Solecki), Zubowszczyzna (Kozłowski, Wierciński).
Okolice: Łukowica (Andrzejkiewicz, Lewoniewski)
Wsie: Azaranki, Bierdziki, Bigienie, Dychniewicze/Dychnowce, Dziewockowce, Gociewicze, Gombiszki, Hołynka, Hurce, Ihnatowce, Janowicze, Kukołki albo Kukiełki, Kuropatwy, Kusino, Menczele, Miełowce albo Miejłowce, Moszny, Niewiarówka, Ostrowczyce, Piatczyce, Pożarki, Pupki, Sielechy, Słowiki, Snopki, Subocze, Sznipów, Szowki, Szydłowicze, Talkowce, Wilczuki, Wiśniewicze, Zancewicze, Zdobkowszczyzna, Zieniewicze, Zubowszczyzna, Żyniowce.
Wymienione w metrykach sąsiednie parafie: Repla, Roś, Mścibów.

Duchowieństwo

Proboszcz: Franciszek Cybulski vice-dziekan wołkowyski
Wikary: Antoni Tyborowski, nazywany również ,,commendarius".
Duchowni uniccy: Wojciech Leszczyński par. Kuźmicze, Szymon Rzewuski par. Hornostajewicze
Goście duchowni: Jan Brodowski, wikary par. Mścibów (1 chrzest 1799), Józef Chmielewski komendarz par. Mścibów (1 chrzest 1801).

Uwagi:
a)   Wydaje się, że na plebanii w Szydłowiczach panowała niezmącona harmonia. Pleban Cybulski udzielał przede wszystkim ślubów, ale też wspierał czynnie wikarego Tyborowskiego przy codziennej pracy, jaką było udzielanie chrztów: jedna strona księgi zapisana przez proboszcza, druga - przez wikarego, i tak dalej.
b)   Tyborowski przebywał w tym okresie również krótko w Wielkiej Brzostowicy (jako wikary) i w Hnieźnie.
c)   Parafię wizytował w 1797 roku proboszcz z Repli, Kazimierz Szczukocki. Nie tylko wizytował, ale również sporządził kopię metryk – może pragnął być pożyteczny dla gospodarza. Bardzo szczegółowa metryka pewnego zgonu sugeruje rodzinne konotacje proboszcza. W dworze Sznipów zmarła 3 lipca 1799 Anna Grabska sędzina powiatu wołkowyskiego z domu Szczukocka (stolniczanka powiatu wołkowyskiego) primo voto Dąbrowska (cześnikowa powiatu różańskiego). Miała 56 lat i mogła być młodszą siostrą ks. Kazimierza Szczukockiego (ok. 1736-1805).

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Świsłocz
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Listopad 23, 2018, 02:16:11 PM
Dane parafii   Świsłocz

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 9 lat 1797-1805.

Rocznie   70-80 urodzeń
      15-25 małżeństw
      30-60 zgonów

Uwagi:
a)   Miasto Świsłocz leży w powiecie i dekanacie wołkowyskim, Świsłocz franciszkańska na miano miasta nie zasługuje i znajduje się w dekanacie grodzieńskim. Identyczna nazwa może być jednak przyczyną pomyłek, księgi obu parafii zostały u mormonów umieszczone w miłej przeplatance. Jako gwiazda przewodnia powinny służyć nazwy wsi, które są oczywiście całkiem odmienne.
b)   Istnieje kilka kopii metryk. Całe seria kopii łacińskich powstała ,,zaraz po fakcie" czyli niedługo po zapisaniu oryginału. Wiele tu luk i nieścisłości, część kartek przepadła. Rok 1797 przepisano porządnie, ale atrament był kiepski i wysychał powoli, a piszący nie posłużył się bibułą (ani piaskiem, co też by pomogło). Rękopis wygląda więc nie najlepiej i nawet został zakwalifikowany przez archiwum jako nieczytelny, co na szczęście niezupełnie zgadza się z prawdą. Jeszcze jedna kopia to metryki przepisane po polsku z oryginału około roku 1829 – ta kopia jest doskonale czytelna i nawet zawiera kilka metryk więcej. Są to metryki z lat 1798-1801.
c)   Księgi były prowadzone w dużym roztargnieniu, w wielu miejscach brakuje to imienia dziecka, to nazwiska narzeczonej, rok 1800 zamiast 1799, metryki zmarłych jako zaślubionych. Znalazły się tu nawet takie daty jak 37 listopada. Najmniejszej uwagi doczekały się zgony, luki czasowe są niejako uznawane za normę, a liczba metryk waha się dość silnie z roku na rok.
d)   Co nieco można się dowiedzieć o służbie zdrowia w parafii. Mieszkał tu aptekarz Franciszek Miltan, niezbyt widać efektywny, bo zmarły mu aż dwie córeczki, a on sam dokonał żywota w kwiecie swych 39 lat. Wiadomo też o Antonim Śliwińskim felczerze i jego żonie Konstancji, zmarłych w podeszłym wieku 80 lat, co pośrednio wskazuje na ich świadomie zdrowy tryb życia. Pani Anna Radowicka lat 36, przybyła z Wielkiej Brzostowicy na kurację (!) i zmarła w 1805 roku. Najpiękniejsza jest jednak następująca notatka: ,,Wiadomość zaszczepionej ospy krowiej dzieciom w parafii świsłockiej przez JP Baumana doktora mieszkającego w mieście Świsłoczy w ciągu roku 1804 podana. 156 chłopców, 171 dziewcząt", następnie podpis proboszcza Łapińskiego.
e)   Długość życia bywała więcej niż zadowalająca, dochodząca ,,w porywach" do 100 lat, raz nawet do 135 lat! Nawet jeżeli przyjmiemy te dane z przymrużeniem oka, liczba osób, których wiek oceniono na ponad 80 lat wynosiła aż 33 (ogółem zmarłych 388).
f)   Ciekawsze typowe nazwiska: Bołbot,, Masło, Smoczek, wreszcie Magdalonik, urocze nazwisko matronimiczne.

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty   15,8%, mieszczan   11,6%, chłopów   58,4%, brak danych – 14,2%.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: Świsłocz
Dwory (rodziny): Czaplicze (Eysymont), Dworczany (Bukojemski, Sierkuczewski), Hołobuty (Michałowski), Hrynki (Izbicki, Kamieński, Rutkowski, Stankiewicz), Jakuszowce (Budkiewicz), Jaskołdy (Biergiel, Hłuszewicz, Kołątaj), Jatwisk (Płuszczewski), Klepacze Wielkie vel Symfony (Ręczyński, Roże, Szemioth), Klepacze Małe (Wysocki), Łoszewicze (Jankowski), Niezbodzicze (Kwiatkowski), Świsłocz (Bruszewski, Hornowski, Siedlichowski), Zańki (Izbicki, Snarski).
Okolice (rodziny): Jaskołdy (Czechowski, Eysymont, Jaskołd, Kosarzewski, Kulwicz, Lewonowicz, Michałowski, Onichimowski, Stankiewicz, Szczosnowicz, Tresemberk, Zdzitowiecki), Pacuje (Bugraba, Groblewski)
Miejscowości: Czteryboki młyn, Dudzicze, Dworczany, Hanczary, Hołobuty, Hrycki, Hrynki, Iwaszkiewicze, Jaskołdy, Jaskołdy Jakubowszczyzna, Juszkiewicze, Klepacze, Kołonna, Kowale, Łoszewicze vel Łaszewicze, Michałki vel Stasiuczyce, Pacuje, Prażniki, Raniewicze, Rożki, Rudawka, Zańki.
Inne parafie: miasto Słuck, Zabłudów.

Duchowieństwo

Proboszcz: Konstanty Łapiński kanonik liwoński.
Wikary: Andrzej Chmielewski (listopad 1799-kwiecień 1800), Józef Chmielewski (maj 1800-wrzesień 1800), Jan Skłodowski franciszkanin (październik 1800-październik 1801), Piotr Bułharewicz komendarz, określony również jako paroch unicki (grudzień 1802-marzec 1805).
Duchowni goście: Michał Kazimirski altarysta (1 chrzest 1797), Antoni Tyborowski wikary z Wielkiej Brzostowicy (1 chrzest 1797), Józef Chrzanowski kapelan dworu Świsłocz (1 chrzest 1799), Franciszek Tyszkiewicz custor franciszkanów mniejszych grodzieńskich (1 chrzest 1799), Kacper Tyszkiewicz custos grodzieńskich franciszkanów (2 chrzty 1800), N. Kossakowski prezbiter jatwieski (po jednym chrzcie 1801 i 1805), Aleksander Zabieło komendarz (kilka tygodni 1805).
Duchowni uniccy: Jakub Cieśniukiewicz wikary cerkwi Dobrowolskiej (1 chrzest 1798), Teodor Ilkiewicz paroch cerkwi Świsłockiej (6 chrztów w latach 1798, 1800, 1803 i 1805), Bazyli Hreczko paroch cerkwi Symfańskiej (1 chrzest 1801).
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Porozów
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Luty 09, 2019, 07:34:23 PM
Dane parafii   Porozów

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   160-170 urodzeń
      30-50 małżeństw
      60-70 zgonów (wyjątek: 174 zgony w 1800 roku)

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty 1,4%, sławetnych 20,9 %, pracowitych 77,7 %

Uwagi:
a)   Porozów należy do miast królewskich, które w XIX wieku utraciły prawa miejskie. Jednak w omawianym okresie było to miasto co się zowie, to można poznać po rozrośniętym stanie mieszczańskim. Oto najbardziej rozpowszechnione rodziny czy nawet rody mieszczańskie: Bieława, Bolejko, Dmuchowski, Hrehorowicz, Jaroszewicz, Krycki, Piniuta, Poroszczak, Szałkiewicz. Rody te kojarzyły małżeństwa przeważnie między sobą.
b)   Brak jakichkolwiek danych, czym zajmowali się poszczególni mieszczanie. Jedyna wzmianka dotyczy Sylwestra Hrehorowicza, który był ,,sługą kościoła porozowskiego".
c)   Parafia rzadkich imion, nawet wśród pracowitych, co dawało niezwykłe kombinacje: Hiacynt Adaszczyk, Urban Szopik, Benedykt Zdasienia, Hilary Czerepok, Adalbert Tubaj, Koleta Aniśko. Znacznie bardziej popularne niż gdzie indziej były imiona Sylwester i Tadeusz.
d)   Jeśli chodzi o interesujące nazwiska, wynotowałam takie, które wydają mi się zmyślone na użytek chwili, są przy tym dowcipne. Pewna chrzestna nazywała się Anna Specyalna. W 1799 brała ślub dobrana para: Łukasz Katorżuk i Katarzyna Mużyczka. Nazwiska te w parafii nie występują.
e)   Niezwykle uroczą nazwę nosi majątek Bogudzięki albo Bogudzieńki. U Karpyzy wyczytałam nawet piękną legendę: kiedy Adam i Ewa wygnani z raju stanęli wreszcie na białoruskiej ziemi, wykrzyknęli radośnie: ,,Bogu dzięki już widać Porozów!" W tym majątku ekonomem był niejaki Feliks Zawadzki, bardzo uczynny jako ojciec chrzestny. Ciekawe, czy miał jakiekolwiek powiązania z rodziną Zawadzkich, właścicieli Repli od 1795.
f)   W parafii rodziło się stosunkowo niewiele dzieci nieślubnych: na 856 ochrzczonych tylko czworo było niewiadomego ojca. Do tego dochodzi szóstka dzieci, urodzonych ze znanych z imienia i nazwiska ,,rodziców nieślubnych".
g)   W 1800 roku parafię nawiedziła epidemia, która spowodowała zgon przeważnie małych dzieci i niemowląt. Szczególnie choroba szerzyła się w mieście i większych wsiach, chyba z powodu większych możliwości kontaktu. Przypuszczalnie chodziło o ospę.

Wymienione w metrykach chrztów i zgonów miejscowości

Miasto: Nowe Miasto, Porozów
Dwory (rodziny): Antupów (Poczobut), Baki (Żylewski), Bogudzięki (Brodowski, Kalenkiewicz), Choroszewicze (Hliński), Chrustów (Gośniewski, Ihnatowicz, Szczosnowicz), Dzieszkowce (Dąbrowski, Krupski, Nielubowicz), Hornostajewicze (Krotowicz), Hurczyny (Bułharyn), Janowszczyzna (Stankiewicz), Kołonna, Kusińce (Minuczyc), Mosuszyn (Rowiński, Podhajecki, Szemiot, Zawisza), Sokolniki (Reutt), Telaki, Wilejsze (Bułharyn).
Okolice: brak
Wsie: Bobrowniki, Bobrowniczki, Bohdziewszczyzna, Borowiki, Chrustów, Czerepki, Dzieszkowce, Hruszczany, Juryzdyka plebańska, Kołonna, Kropiwnica, Kulewicze, Kusińce, Leski, Lidziany, Mosuszyn, Motosze, Nowosady, Nowosiołki, Opolicze a. Zapolicze, Puszczyki, Skrobły, Sokolniki, Studzieniki a. Bójkiewicze a. Bojary, Szurycze/Surycze, Telaki, Wierbowo, Wierobiejki/Wierebiejki, Woronin.

Miejscowości należące do parafii Łopienica: Baki, Bryki, Gieruciowo, Łopienica, Michajły a. Machajły, Ogrodniki, Sidorki.

Duchowieństwo
Proboszcz: Tadeusz Adamowicz
Wikarowie: Benedykt Pluciński (01.-03.1797), Jerzy Tychnowicz franciszkanin (12.1797-03.1798), Stanisław Pacewicz franciszkanin ze Słonimia (03.-08.1798), Grzegorz / Hermes Klimowicz franciszkanin (06.-07.1798), Antoni Rachalski franciszkanin (10.1799-01.1800), Florenty Bałtuszkiewicz franciszkanin (02.-05.1800), Maurycy Wiłkowujski franciszkanin (12.1800-01.1801), Tomasz Juszkiewicz franciszkanin (02.-05.1801), Krzysztof Jadkowski (09.-10.1801).
Duchowni uniccy: parochowie z Porozowa Szymon Sebastianowicz (przed 1800) i Roman Iwacewicz (od 1800), Józef/Mikołaj Katarkiewicz paroch z Nowego Dworu, N. Starzyński, Szymon Rzewuski paroch z Hornostajewicz.
Goście duchowni: Grzegorz Klimowicz franciszkanin, Teokt Bielawski bazylianin, Joachim Kochanowicz bazylianin, Ambroży Wojtkiewicz bazylianin z Łyskowa, N. Wojna franciszkanin.

Uwagi:
a)   Z uwagi na to, że parafia była bardzo obszerna, oczywista jest konieczność zainstalowania wikarego. Niestety proboszcz nie miał za wiele szczęścia. Pomocników było wielu, ale zazwyczaj pracowali po parę miesięcy, czy nawet po kilka dni, potem znikali. Zazwyczaj byli to franciszkanie z Łopienicy.
b)   Nie jest jasne, czy franciszkanin Franciszek Mysłowski faktycznie udzielał chrztów w Porozowie, nieliczne rodziny pochodziły wyłącznie ze wsi należących do parafii w Łopienicy.

Link do pięknego tekstu o Porozowie: https://kresy24.pl/porozow-ktorego-juz-nie-ma/

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Łysków
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Luty 20, 2019, 01:57:45 PM
Dane parafii   Łysków

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   40-55 urodzeń
      ok. 10 małżeństw
      30-50 zgonów

Uwagi:

a)   Miasteczko Łysków miało się w owym czasie, a i później, czym poszczycić. To słynne szkoły łyskowskie, prowadzone przez zgromadzenie księży misjonarzy a finansowane przez marszałka wołkowyskiego Jana Bychowca, dziedzica Łyskowa. To świeży właściciel Chorowszczyzny (od 1818), poeta Franciszek Karpiński (https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Karpi%C5%84ski), który spędził tu ostatnie lata życia i spoczął w cieniu kościoła misjonarzy. W dworze Hołowczyce, głównej siedzibie Bispingów, miała się w 1801 roku urodzić najpiękniejsza kobieta na ówczesnej Litwie, Natalia Bispingówna Kicka.
b)   Ślady w metrykach w omawianym okresie zostawili: Bychowcowie, Bispingowie i – siłą rzeczy – księża misjonarze. Metryki pięknej Natalii brak, podobnie jak wzmianek o szkole. Jedynym wymienionym ,,uczonym" był geometra szlachetny Stefan Michalewicz.
c)   W parafii zamieszkiwało wiele rodzin szlacheckich, o różnym stopniu zamożności i wagi społecznej. Trudno jednak ocenić ich odsetek, stan społeczny w metrykach podawano rzadko i dość niekonsekwentnie. Ta sama osoba mogła być szlachetnym, jaśnie wielmożnym, sławetnym i niczym specjalnym.
d)   Niemała liczba podrzutków i dzieci nieślubnych, co zazwyczaj szło w parze z wysokim odsetkiem szlachty w parafiach.
e)   Parafia mocno ,,podszyta" unitami, z poszczególnych miejscowości bywało zaledwie po parę katolickich chrztów rocznie.
f)   Marszałkowicz Józef Bychowiec, piastujący godność krajczego litewskiego, pojawia się w metrykach wyjątkowo często. Jego małżeństwo z Rozalią Bispingówną było owocne, kolejne dzieci przychodziły na świat rok w rok w maju albo w czerwcu. Chrzestnymi byli zawsze ubodzy z przytułku.
g)   Interesująca rodzina pojawia się w Łyskowie 28 maja 1800 roku. Derewniczy powiatu kobryńskiego Józef Dołubowski prosi o ceremonię chrztu dla swoich siedmiorga dzieci z Katarzyną Wołodkowiczówną, ochrzczonych właściwie już poprzednio w obrządku greko-katolickim. Najstarsze dziecko ma 15 lat, najmłodsze – rok. Jakie były dalsze losy tego licznego potomstwa?... Nazwisko należy dziś do bardzo rzadkich.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Łysków
Dwory (rodziny): Chorowszczyzna (Wojniłowicz), Choroszewicze (Cierpicki), Hołowczyce (Rouba), Hrusk (Korewa), Huta (Strzałkowski), Janopol (Przybylski, Rząśnicki), Kołyskowszczyzna (Mozolewicz), Mogilowce/Mohylowce (Bychowiec, Chodorowicz, Eysymont, Grudziński, Kisielewski, Macewicz, Złotnicki), Niedzwieck (Suchodolski), Rozalin (Woronowicz).
Okolice: brak
Wsie: Borysiki, Chaniewicze, Czerechowicze, Halisiewicze, Hołowczyce, Horodyszcze, Huta, Jackiewicze, Krupa, Kuziewicze, Ławrynowicze, Masiewicze, Minicze, Mogilowce/Mohylowce, Nowiczki, Nowiki, Osoczniki, Papiernia, Rozalin, Rudnia, Sobotki, Wereszczaki, Zieleniewicze.

Duchowieństwo

Proboszcz: Konstanty Dąbkowski, przeor
Wikary: brak, obowiązki pełnili kolejno zakonnicy.
Duchowni uniccy: Benedykt Pluciński, paroch parafii Choroszewicze, Józef Żuromski paroch parafii Zelzin.
Goście duchowni: Jan Lipiński bazylianin.

Uwagi:
a)   W Łyskowie wręcz roiło się od duchownych, w aktach wymieniono mnóstwo osób. Chrztów i ślubów udzielali przede wszystkim księża ze zgromadzenia misjonarzy: Jan Arbeyter, Stanisław Chełmowski, Jakub Jankowski, Sebastian Korcell, Józef Kowalewski, Wincenty Michniewicz, Franciszek Ossowski, Gerwazy Szemetkiewicz, Józef Tobolski, Kazimierz Tomaszewski, Józef Usarzewski, Antoni Wiszowaty.
b)   Przeor Dąbkowski uświetniał swoją obecnością przede wszystkim uroczystości w rodzinach prominentów.
c)   Księgi metrykalne prowadzono starannie, niewiele przekręconych nazwisk. Rejestracja zgonów bez zarzutu.
d)   Gwoli porządku niech zostaną tu wymienione nazwiska duchownych unickich, którzy poczynając od 1785 roku udzielili pierwszego chrztu małym Dołubowskim: Paweł Oleszkiewicz i Piotr Szymański, parochowie cerkwi Czerwaczyńskiej, Szymon Kochanowicz paroch cerkwi Kamieńskiej (?).
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: wd w Luty 21, 2019, 04:48:30 AM
No i oczywiście nie zapominajmy o najsławniejszym obywatelu Łyskowa...czyli Nikodemie Dyzmie:)
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Luty 21, 2019, 10:19:46 AM
Witaj, uwaga ze wszech miar słuszna. O Dyzmie nie wiedziałam!...
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Międzyrzecz
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Marzec 23, 2019, 03:17:47 PM
Dane parafii   Międzyrzecz

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   90-100 urodzeń
      25-35 małżeństw
      30-90 zgonów

Uwagi:

a)   Międzyrzecz, w metrykach nazywany raz miasteczkiem, a raz wsią, nie miał w sobie widać potencjału, żeby urosnąć do prawdziwego miasta. Dzisiaj mało kto kojarzy sobie tę parafię, przede wszystkim chyba z powodu nazwy, którą nosi niejedna miejscowość w Polsce i na świecie. Miałam nieco trudności przy poszukiwaniu Międzyrzecza w google.maps, wiele z wymienionych w metrykach wsi dziś chyba nie istnieje.
b)   Najwięcej metryk pochodzi ze wsi Żerdna i okolicy o tej samej nazwie, bardzo niewiele z Międzyrzecza.
c)   Stany szlachecki i chłopski stykają się ze sobą jakby lepiej niż gdzie indziej, pracowity może być świadkiem ślubu urodzonego. Chłopi i szlachta nadawali dzieciom podwójne imiona mniej więcej jednakowo często.
d)   Całkowity brak stanu mieszczańskiego.
e)   Bardzo duża rozmaitość nazwisk szlacheckich, znanych z innych parafii grodzieńskich – jakby w Międzyrzeczu wyznaczyły sobie spotkanie rody grodzieńskie! Wielu przyjezdnych i gości, których proszono przy okazji na rodziców chrzestnych. Aż się chce zapytać: gdzie się podziało to bujne, szeroko rozgałęzione życie tych miejsc?...
f)   Znane są nazwiska organistów kościelnych (ich obecność oznacza, że mieli na czym grać) Józef Marcinkiewicz intensywnie udzielał się jako chrzestny i świadek wielu ślubów aż do śmierci w kwietniu 1801, miał 56 lat. Jego pracę kontynuował od jesieni tegoż roku Józef Jackiewicz.
g)   Miedzyrzecz miał swój przytułek dla ubogich, wśród których którzy byli również szlachetnie urodzeni Magdalena Olszewska i Wiktor Minuczyc.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Międzyrzecz
Dwory (rodziny): Dziergiele (Rozwadowski), Iwaszkiewicze (Strawiński), Janopol, Mesztowicze (Broniec), Międzyrzecz (Truskowski), Mąciaki a. Monciaki (Wojnikiewicz), Pieniucha (Dudziński, Owsiany), Rudziewicze (Bieńkowski, Rutkowski), Szyrkowicze (Kasperowicz, Strumiłło).
Okolice: Bohdzie (Ambroszkiewicz) Rudziewicze (Idzikowski, Kmita, Kołłupajło, Odyniec), Sedelniki (Dmuchowski, Krasnodębski, Pietraszewski, Pisanko), Żabki (Giecołd, Jarosławowicz, Skorobohaty, Turczynowicz), Żerdna a. Żerna (Giecołd, Maciesza, Olszewski, Zwirowicz).
Wsie: Bezwodna, Boble a. Bouble, Bohdzie, Bobrowniki, Ciechlewicze, Czerechowicze, Dąbrowniki, Dobrosielce, Dziergiele, Klepacze, Kłopotowo, Koniuchy, Mozyrkowszczyzna, Packi, Pasutycze, Pietrewicze, Podorosk, Podziejki, Puziki, Rudziewicze, Szyrki, Tałałajki, Truńce, Tułowo, Zabohonie, Zadworze, Zamułowszczyzna, Zienkowce, Żerdna a. Żerna., Żupliki.

Duchowieństwo

Proboszcz: Hiacynt (Jacek) Zawisza
Wikarowie: Antoni Morsztyn Michalski (do maja 1797), Krzysztof Jodkowski (od lipca 1797 do czerwca 1801), Jerzy Kaczanowski (jako komendarz od października 1801).
Duchowni uniccy: Andrzej (Adam) Konachowicz, paroch parafii Sedelniki, Bogumił Wokulski paroch parafii Samojłowicze.
Goście duchowni: Paweł Bobrowski pijar, Polidor Czarnecki dominikanin, Jerzy Dobrowolski przełożony, Tomasz Juszkiewicz dominikanin, Ignacy Kaczanowski kapelan w Monciakach, Antoni Rachalski dominikanin.

Uwagi:
a)   Proboszcz Hiacynt Zawisza miał piękny charakter pisma, w dodatku pisał gramatycznie, widać był to człowiek zdolny i uczony. Metryki pisane przez niego zawierają poprawne nazwiska, zawsze odnotowany stan społeczny.
b)   Zmiany następują od lata 1801, kiedy odchodzi wikary Jodkowski, proboszcza wspomagają dominikanie, którzy wprowadzają nową modę: notowanie nazwisk panieńskich.
c)   Jesienią pojawia się nawet ,,przełożony" Jerzy Dobrowolski, a z nim nowy zastępczy wikary, komendarz Jerzy Kaczanowski.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Zelwa
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Marzec 23, 2019, 03:27:45 PM
Dane parafii   Zelwa

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   40-50 urodzeń
      10-15 małżeństw
      15-35 zgonów

Uwagi:

a)   W odróżnieniu od pobliskiego Międzyrzecza, takiego samego miasteczka na początku XIX wieku, Zelwę można dziś z łatwością odszukać na mapie, nawet w niezbyt dużym powiększeniu. Metryki nie dostarczają jednak żadnych wyjaśnień tego pozytywnego rozwoju. Wręcz odwrotnie, jest ich dwa razy mniej. Zapewne duże znaczenie ma tu zelwiańska parafia unicka, do której nie mamy wglądu.
b)   Na oryginały wyglądają tylko metryki z 1797 roku oraz notatki z raptularza 1798, gdzie chrzty, śluby i zgony są ślicznie ze sobą przemieszane. Pozostałe indeksy pochodzą z kopii w języku polskim, wykonanej w około 1829. Kopia jak to kopia, staranna, ale z pewnymi trudnościami przy odczytaniu nazwisk.
c)   Brak stanu mieszczańskiego, niewielu prominentów, przygarść szlachty.
d)   Do dworu Konna zaglądał czasem największy lokalny magnat, marszałkowicz starodubowski Piotr Bisping, o czym świadczy wpis o jego udziale w ceremonii chrztu poddanego w 1798. Piotr miał wówczas 22 lata i rozglądał się jeszcze za odpowiednią kandydatką na żonę.
e)   Bardzo interesujące są nazwy miejscowości: Konna Sapieżyńska, Konna Bispinka, Krzesła, Korzyść. Mieszkańcy okolicy Żerna należeli zarówno do parafii w Międzyrzeczu jak i w Zelwie.
f)   Brak informacji o przytułku w Zelwie, może go nie było? Za to niemało zmarłych ,,przechodnich", przypuszczalnie wędrownych żebraków, nieznanych z nazwiska.
g)   Jakość życia w Zelwie nie była wysoka, ludzie rzadko dożywali 70-tki. Bardzo powierzchowna rejestracja zgonów.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Zelwa
Dwory (rodziny): Bereszki (Bohuszewicz), Konna, Szyrkowicze (Malinowski), Zelwa (Lipiński, Taraniewski).
Okolice: Żerna (Juszkiewicz, Kulesza, Suchocki, Tułowski),
Wsie: Bereszki a. Berezki, Bibiki, Borodzicze, Chołstowo, Dołhopolicze, Horewicze a. Orewicze a. Orowicze, Janowszczyzna, Konna (Sapieżyńska, Bispinka), Korzyść, Krzesła, Krzywokonna, Ławrynowicze, Maracze a Moracze, Mesztowicze, Szyrkowicze, Zblany.

Duchowieństwo

Proboszcz: Józef Malinowski, kanonik inflancki, dziekan różański
Wikary: Jerzy Sidorowicz.
Duchowni uniccy: Jan Jankowski paroch parafii Zelwa.
Goście duchowni: Franciszek Bobrowski pijar, Ksawery Bobrowski pijar, Józef Zięblewski dominikanin.

Uwagi:

a)   Proboszcz Malinowski udzielał się rzadko przy udzielaniu sakramentów chrztu i małżeństwa, być może stały tu na przeszkodzie jego obowiązki dziekańskie.
b)   Aktywny w parafii był paroch unicki Jan Jankowski, przede wszystkim jako ojciec chrzestny. Jako chrzestna wymieniona jest szlachetna Marianna Jankowska, widocznie małżonka.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Strubnica 1797-1818
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Kwiecień 11, 2019, 01:59:32 PM
Dane parafii   Strubnica

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   ok.70 urodzeń
      20-25 małżeństw
      40-45 zgonów

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty - 13,7%, mieszczan - 11,7%, włościan - 63,1%, brak danych – 11,4%.

Uwagi:

a)   Strubnica była tylko wsią, jedyne miasteczko w parafii to Pieski albo Piaski, które w 1802 roku awansowały do osobnej parafii.
b)   Strubnica jest znana jako włości Bispingów. Niestety w tym okresie nie było żadnych wydarzeń metrykalnych w tej rodzinie. Nie wiadomo nawet, czy Bispingowie przebywali w Strubnicy, Anna Bispingowa tylko raz figuruje jako chrzestna w 1801 roku. Gwoli przypomnienia: w tym czasie głową rodziny był Jan z małżonką Anną, synowie Piotr i Adam byli młodymi kawalerami, córka Rozalia wyszła za Józefa Bychowca i mieszkała w dworze Mogilowce par. Łysków. W tamtejszych metrykach można znaleźć ślady większości członków rodziny.
c)   Większość mieszczan w parafii pochodziła z miasteczka Pieski. Dziwne jest tylko, że odkąd znaleźli się w nowoutworzonej parafii Pieski, zaczęli pisać się jako jako pracowici. Nie wiemy, kto jakie rzemiosło uprawiał. Jedynym wyjątkiem jest młynarz Józef Wasilewski. Organista nazywał się Tadeusz Dawidowski.
d)   Kilka nazwisk w parafii dotyczy zawodów czy rzemiosł miejskich: Kucharczyk, Kuchta, Mularczyk, Piekarczyk, Szlosarczyk. Podobnie rodziny Mazurów i Włochów / Wołochów wskazują na mały ,,desant" z terenów leżących daleko na zachód od Grodzieńszczyzny.
e)   Ważną osobą w parafii był Ignacy Oskierko, kanonik katedry wileńskiej, który pod koniec życia zajął się zbożnym dziełem odbudowaniem parafii w Piaskach. Nie wiem, gdzie leżały jego dobra, ale niewątpliwie gdzieś między Piaskami a Strubnicą, podobnie jak włości innych Oskierków.
f)   W kościele strubnickim na uroczystościach rodzinnych spotykali się przedstawiciele najznaczniejszych rodów zarówno grodzieńskich, jak i wołkowyskich: Eysymontowie, Komajewscy, Oskierkowie, Suchodolscy, Tułowscy, Wolmerowie. Sprzyjało temu dogodne położenie Strubnicy między powiatami, a jednocześnie na szlaku Wilno-Kraków.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Pieski a. Piaski
Dwory (rodziny): Kwaczuki (Krzyżanowski, Ułasowski), Mosiewicze (Choroszewski, Sadowski), Pliszcza (Wołk), Samołowicze (Grodkowski), Strubnica (Abramowicz, Chmielewski, Truchnowski, Wyszyński), Szaulicze (Tułowski).
Folwarki: Dylewszczyzna (Hanusewicz), Ihnatowszczyzna, Malkiewicze (Eysymont), Samojłowicze (Kmita).
Młyn: Łasowszczyzna (Wieliczko).
Karczma: Zarudawie.
Okolica: Ławry (Adamowicz vel Giecołd, Dougul a. Dogil, Juszkiewicz, Nieszkiewicz a. Niskiewicz, Ochremowicz, Panasewicz, Zalewski, Żyliński.
Wsie: Borowszczyzna, Czeszyce, Dorazna(?), Dylewszczyzna, Hanczary, Hryćki, Kopacze, Kutniki a. Pobojewo, Łada, Miżewo, Mosiewicze, Niewiarowicze, Nowosiółki, Osowlany, Pacewicze, Paniuki, Plebanowce a. Strubnica Plebańska, Samołowicze, Strubnica, Szaulicze, Zarudawie, Zelwiany.

Duchowieństwo

Proboszcz: Mateusz Skoczyński, Józef Olszewski
Wikarowie: Krzysztof Jodkowski, Maciej Zaleski a. Zalewski komendarz z Różanej, potem altarysta w Strubnicy.
Duchowni uniccy: Teofil i Józef Wokulscy parochowie par. Samołowicze, Wiktor Żółkowski, paroch par. Pieski.
Goście duchowni: Jan Strojmowski proboszcz par. Graużyszki, Franciszek Machnacki wikary par. Różanka, Jakub Kudzinowicz kapelan dworu Zelwiany.

Uwagi:
a)   Proboszcz Mateusz Skoczyński zajmował się parafią przykładnie, dzieląc obowiązki z wikarymi, którzy przebywali w Strubnicy kolejno i nie przez cały okres.
b)   Dobra znajomość nazwisk, wyraźny zapis, świetna rejestracja zgonów.
c)   Proboszcz zmarł na parafii w lutym 1801 roku, w wieku 62 lat. Ostatniego sakramentu (ślubu) udzielił 31 stycznia 1801; pobrali się mieszkańcy szpitalika strubnickiego szlachetni Dominik Abramowicz i Magdalena Dawidowska.
d)   Nowy proboszcz Józef Olszewski nastał dopiero w lipcu, w okresie przejściowym obowiązki przejął altarysta Maciej Zaleski.


Postscriptum

Poniższe spostrzeżenia dotyczą indeksów z lat 1802-1818

1.   Liczba chrztów zmniejszyła się i wynosiła ok. 40 rocznie, osiągając w poszczególnych latach 50. Należy to przypisać rozczłonkowaniu jednej parafii na dwie (patrz Pieski). To samo da się powiedzieć o ślubach. Liczba zgonów niestety nie uległa zmianie, szczególnie ciężkie okazały się lata 1812 i 1813 (52 i 71 zgonów), czyli czas kampanii napoleońskiej. Adam Bisping wystawił własnym kosztem pułk piechoty dla tej wojny, przypuszczam, że przynajmniej niektórzy rekruci byli jego poddanymi. Szczególnie wiele wdów zawierało małżeństwa w latach następnych.

2.   Czy Bispingowie w tym okresie zamieszkali w Strubnicy na stałe? Przynajmniej Adam bywał tu często, o czym świadczy jego obecność jako chrzestnego (6 razy w latach 1805-1818). Starszy pan Jan (ojciec) oraz brat Piotr zostali odnotowani po razie, obaj w 1802. W Strubnicy odbył się 18.04.1803 ślub Tekli Bispingówny, siostry Adama, z chorążym wojsk polskich Tadeuszem Sieheniem. Tu urodziła się Gabriela Bisping, córka Adama i Teresy z Mikulskich. Przy okazji okazało się, że jej rok urodzenia 1817 podany w pamiętnikach Bispinga nie odpowiada prawdzie (w rzeczywistości: 1816).

3.   Bispingowie utrzymywali istny pensjonat dla zdeklasowanej szlachty. W szpitaliku zmarło w tych latach 18 osób, tylko jedna z nich wykazywała plebejskie pochodzenie. Mieszkała tu cała klika Dawidowskich (Piotr, Tadeusz, Marianna i Rozalia), wyżej wspomniana rodzina Abramowicz-Dawidowska, wcale nie w podeszłym wieku, bo dochowała się w tym okresie czwórki dzieci (dwoje zmarło). Tu znalazła przytułek rodzina Jakuba Kwiecińskiego, tułająca się po okolicznych parafiach. Andrzejkowicz i Giecołd dopełniają tej listy nazwisk z ,,lepszego towarzystwa".

4.   Ksiądz Olszewski, który nastał po proboszczu Skoczyńskim, zdaje się, nie był ani lubiany, ani popularny. Wybitniejsze rodziny wolały chrzcić dzieci u altarysty Zaleskiego. Olszewski miał niespecjalnie wyrobiony charakter pisma, mówiąc bez ogródek, pisał jak kura pazurem. Ale obowiązki spełniał widać sumiennie, bo utrzymał się na parafii przynajmniej do 1818.

5.   Zwraca uwagę duża liczba dzieci podrzutków, których pochodzenie nie jest znane (24!). Niektóre z dzieci otrzymują na chrzcie po 2 imiona, a chrzestnymi są szlachetnie urodzeni. Liczba dzieci, których matki (włościanki) były znane, jest niewielka.

6.   Nowy trend: parafia była coraz bardziej zdominowana przez włościan.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: klocekoi w Kwiecień 11, 2019, 06:36:39 PM
błąd, zapewne literówka. Franciszek Machnacki był z par. RóżanKa, nie Różana.

Co ciekawe, dzisiejszy proboszcz par. Mikielewszczyzna, wcześniej również Różanka, Mosty i chyba Mosty Prawe, pochodzi z powyższej, opisanej parafii. Ryszard Jakubiec. Postać bardzo zasłużona dla wyżej wymienionych terenów i dla odrodzenia polskości, niestety stłumionej przez osoby decyzyjne w białoruskim kościele.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Kwiecień 11, 2019, 09:05:59 PM
Dziękuję za uwagę! Poprawiłam.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Piaski
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Maj 02, 2019, 02:38:53 PM
Dane parafii   Piaski

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 17 lat 1802-1818.
Brak metryk: UMZ 1807

Rocznie   30-40 urodzeń
      7-20 małżeństw
      20-40 zgonów (wyjątek 1812 i 1813 – 52 i 53 zgony)
Uwagi:
a)   ,,Pieski" należałoby odczytywać z akcentem na ostatniej sylabie, chodzi tu bowiem nie o jakieś małe psy, tylko o białoruskie piaski.
b)   Rzadkość wśród naszych parafii grodzieńskich: znana jest dokładna data powstania parafii: marzec 1802 roku. Proboszczem został Józef Wierzbicki i pozostawał nim w ciągu całego wymienionego okresu. Parafianie pochodzili po części z parafii Strubnica, toteż tam należy szukać metryk wcześniejszych.
c)   Kościół w Pieskach istniał już znacznie wcześniej, ale widać brakowało funduszy na funkcjonującą parafię. Trzeba było dopiero starań kanonika katedry wileńskiej Ignacego Oskierki, żeby sprawa doszła na trwale do skutku – to powtarzam za Karpyzą. Trochę dziwne, że sam Ignacy pojawia się w metrykach tylko raz: w sierpniu 1803 roku, jako chrzestny w rodzinie szambelanostwa Oskierków.
d)   Parafia wymierających magnatów i zdeklasowanej szlachty. W okolicznych dworach żegnali się z tym światem: Joanna Benisławska stolnikowa inflancka (1809), Jan Oskierko szambelan byłego dworu polskiego (1812), Bazyli Żyniew mieczny piński (1814), Franciszka Oskierczyna starościna mozyrska (1815), Elżbieta Krzywicka podczaszyna wołkowyska (1817). A oto nazwiska pracowitych czyli włościan, skądinąd znane jako szlacheckie: Dąbrowski, Hryniewicz, Ihnatowicz, Krassowski, Poczobut, Puciłowski, Siemaszko.
e)   Ciekawe, że w tej samej parafii równolegle z włościanami o tych nazwiskach funkcjonowali urodzeni Dąbrowscy, Hryniewicze i Ihnatowicze. Jan Ihnatowicz, po ożenku z krewną proboszcza Marią Wierzbicką, zajął nawet kluczową pozycję rządcy miasteczka Piaski.
f)   Kościółek w Piaskach, w tym okresie pewnie niezbyt elegancki, widział mimo to parę ekskluzywnych ślubów. Związek małżeński zawarli tu Kazimierz Żelazowski komornik mozyrski i Józefa Kochcicka, Tomasz Szukiewicz podkomorzyc słonimski z Franciszką Eysymontówną córką wojskiego grodzieńskiego Ferdynanda Eysymonta (1806). Tu dokonał się jeden z bardzo nielicznych na tych terenach mezaliansów: szlachetny Antoni Giecołd poślubił pracowitą Helenę Saukównę.
g)   Śmiertelność w parafii była duża. Wystarczy porównać dwie liczby: w ciągu 17 lat urodziły się 564 osoby, zmarło natomiast 519. Szczególnie wiele osób zmarło w 1812 i 1813. Brak jakiejkolwiek wzmianki o przemarszu wojsk napoleońskich czy rosyjskich, jednak metryki zgonów mają własną wymowę. Małe Piaski podniosły się jednak do nowego życia, wdowcy i wdowy poszukali sobie nowych partnerów, urodziły się nowe dzieci.
h)   Mieszkańcy Piesków w tym okresie posiadali sporo fantazji, jeżeli sądzić po imionach nadawanych dzieciom. Panowała niespotykana gdzie indziej różnorodność, również w rodzinach nieszlacheckich: Henrietta, Gerwazy, Koleta, Bruno, Delicja, Longin, Rupert, Aspazja.
i)   Osobno muszę wymienić rodzinę szambelana Jana Oskierki i Honoraty z Benisławskich. To jedna z rodzin starej daty, hołdująca zasadzie ,,co rok to prorok". Znane są imiona – zresztą czasem dość wyszukane – dziewięciorga dzieci tej pary. W ciągu jednego tylko roku 1810 umiera pięcioro. W 1812 – najmłodsze niemowlę oraz sam sprawca tych rekordów, Jan. Większość kobiet dzisiejszych załamałaby się całkowicie. Inaczej Honorata. Zwolniona z obowiązku permanentnej ciąży, oddaje się obowiązkom matki chrzestnej – u boku to sędziego ziemskiego, to rotmistrza, to chorążego wojsk polskich. Chyba już nie wyjdzie za mąż, choć mogłaby. Na szczegółowej mapie tych stron widać Honoratę Starą i Honoratę Nową - czy to aby nie jej ślady?...

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Pieski
Dwory (rodziny): Białawicze (Oskierko), Koledzicze (Kołłątaj), Samołowicze (Dąbrowski, Łaszkiewicz), Zabłocie (Zieliński), Zelwiany (Krzywicki).
Folwarki: Borowszczyzna (Broniec), Ihnatowszczyzna (Zalewski), Malkiewicze (Eysymont, Giecołd, Żawryd), Parafianowicze (Dębowski), Tury (Wyszyński, Kiełczewski).
Młyn: Ułasowszczyzna a. Własowszczyzna (Wieliczko)
Cegielnia: Białawicka
Okolice: brak
Wsie: Borowszczyzna, Dominiszki, Hryćki, Koledzicze, Lada, Malkiewicze, Miżewo, Nowosiółki, Ogrodniki, Osowlany, Parafianowicze, Samołowicze, Tury, Zabłocie Zarudawie, Zelwiany.

Duchowieństwo

Proboszcz: Józef Wierzbicki
Wikary: brak.
Duchowni uniccy: brak.
Goście duchowni: Bartłomiej Iwanowski (1 chrzest w 1809).

Uwagi:
a)   Jeżeli wierzyć metrykom, proboszcz panował na parafii wszechwładnie. Tylko raz zastąpił go ks. Bartłomiej Iwanowski, znany nam z Rosi, a to z tego powodu, że Wierzbicki został zaproszony na chrzestnego.
b)   Księgi były prowadzone starannie, rejestracja zgonów małych dzieci bardzo dobra. Charakter pisma niepiękny, ale dobrze czytelny.
c)   Jak dotąd udała się proboszczowi tylko jedna duża omyłka: sporządzając kopię metryk z 1807 roku przepisał ponownie metryki z 1806. Czyli formalnie rok 1807 istnieje w aktach, jednak w rzeczywistości zapisy się dokładnie powtarzają, z wyjątkiem kilku ostatnich, które być może rzeczywiście pochodzą z 1807. Nie udało mi się jednak stwierdzić, czy tak rzeczywiście było.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Sławomir Olczyk w Sierpień 02, 2019, 02:13:35 PM
Droga Alicjo.

Co do Międzyrzecza, to zachowały się i starsze księgi. A widziałem zdjęcia z dworku w Bohdziu, który przed wojną należał do Eysymontów. Część rodziny mieszka w Szczecinie.

Pozdrawiam serdecznie.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Radziwonowicze (gr.-kat.)
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Sierpień 17, 2019, 11:29:30 PM
Dane parafii   Radziwonowicze (gr.-kat.)

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1803-1826 (chrzty), 1807-1826 (śluby), 1810-1826 (zgony).
Uwagi: księgi zaczynają się następująco: chrzty: od marca 1803, śluby od września 1807, zgony od stycznia 1810. Z nieznanego powodu brak zapisów zgonów z okresu czerwiec-grudzień 1823, w tym czasie ksiądz udzielał jednak chrztów i ślubów. Podobnie brak zapisów z okresu 10.-12.1812.

Rocznie   30-40 urodzeń
      10-15 małżeństw
      10-40 zgonów

Uwagi:
a)   ,,Siostrzana" parafia w stosunku do katolickiej Łunny, powtarzają się miejscowości i wiele nazwisk.
b)   Pochodzenie społeczne wiernych nie odnotowane, z wyjątkiem nielicznych rodzin ,,jaśnie panów".
c)   Zapis zazwyczaj dokładny i powtarzalny, nie ma trudności z identyfikacją nazwisk.
d)   W odróżnieniu od większości ksiąg z innych parafii mamy tu do czynienia nie z kopią, a z oryginałem. Do tego jest to oryginał sporządzony przez jednego księdza: charakter pisma staje się z wiekiem dygotliwy, rozchwiany, tym niemniej pisze ta sama osoba, doskonale znająca parafian i ich nazwiska.
e)   Formuła zapisów bardzo dokładna, zawsze podane jest, z jakich miejscowości pochodzą chrzestni, podobnie jak i to, w czyim domu dana osoba zmarła: w swoim własnym, w domu rodziców, czy też w domu krewnych bądź u obcych. Skrupulatnie zaznaczono, czy umierający otrzymał sakrament pokuty i eucharystii, czy tylko samej pokuty, czy też zmarł nagle.
f)   Rejestracja zgonów małych dzieci polepsza się dopiero ok. 1818 roku, częściej zaczynają się pojawiać zapisy ,,1 tydzień", ,,5 miesięcy" i temu podobne.
g)   W poszczególnych latach śmiertelność w parafii była tak wysoka, że liczba zgonów przewyższała liczbę urodzeń. I to w sytuacji, kiedy nie wszystkie zmarłe niemowlęta bywały rejestrowane! Np. w roku 1814 urodziło się 31, a zmarły 52 osoby.
h)   Niewiele dzieci nieślubnych (1-2 rocznie), stosunkowo często były to dzieci mężatek. Swoistą rekordzistką była Alesia Lewancewiczowa z dworu Miniewicze, która urodziła czworo dzieci w ciągu 10 lat. Cieszyła się mimo to poważaniem, bo kumowie bywali zazwyczaj szlachetnie urodzeni.
i)   Kumowie dzieci chłopskich bardzo często pochodzili z dworów Miniewicze i Radziwonowicze, byli to zarówno jaśnie wielmożni jak państwo Kamieńscy czy Muczyńscy (szczególnie liczne panie Muczyńskie), jak i służba dworska. W obrzędzie chrztu w cerkwi chętnie brali udział wysoko postawieni goście dworów.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasteczka: Łunna, Wola
Dwory (rodziny): Czerlona (Paszyński) Jabłonowo (Leynard), Miniewicze, Radziwonowicze, Słojkowszczyzna albo Słowikowszczyzna (Hłodkowski), Skrabały, Touściki.
Okolice (rodziny): Bohatyrowicze (Bohatyrowicz, Strzałkowski), Miniewicze, Strzałkowskie (Domont, Lewkowicz, Strzałkowski).
Wsie: Bobry, Chomicze, Dubrowlany, Hladowicze, Kamieńczany, Kosiły, Koziejki, Kucharze, Kuczyce, Łazy alias Ułazy, Marcinowce, Masztalerze, Miesięczniki, Miniewicze, Ostrowo a. Ostrów, Piłki, Radziwonowicze, Struha, Strzelce, Sućki, Zahorany, Zaleski, Żylicze.
Karczma Radziwanowicka (Mieleszkiewicz, Leynard)
Folwark Skopowa (Łaniewski).

Duchowieństwo

Proboszcz: Marcin Zawadzki.
Diakon: Onufry Mieleszkiewicz.
Gości duchowni: Ignacy Hłodkowski paroch cerkwi Hudziewickiej, Klemens Czapliński superior klasztoru w Czerlonie

Uwagi:
a)   Duchowni uniccy mają to do siebie, że mogą się żenić. Z tego powodu można tu napisać nie tylko o pracy, ale i o rodzinie duchownego.
b)   Marcin Zawadzki i jego żona Łucja z domu Koncewicz (czasem pisana jako Ludwika) mieli liczną rodzinę. Przypuszczalnie wszyscy jej członkowie znaleźli się na kartach metryk.
c)   Ksiądz miał kilka córek, które chyba z trudem wydał za mąż. Dziewczęta urozmaicały sobie panieństwo udziałem w chrzcinach, stąd wiadomo, że wiele ich było: Zuzanna (8 razy w latach 1816-1825), Zofia (13 razy w latach 1819-1826), Rozalia (1816, 1826), Marianna (1823), Honorata (1824-1826). Syn Szymon odznaczył się w aktach czterokrotnie w 1824-1826. Natomiast pani parochowa Łucja Ludwika była osobą dość nieprzystępną, została kumą tylko raz w 1809 roku.
d)   Zostały odnotowane trzy chrzty w rodzinie parocha Zawadzkiego: Marianna Józefa (1804), Klemens Ferdynand (1814) i Jerzy Franciszek (1816). Za każdym razem przyjeżdżali wysoko postawieni goście z okolicznych dworów, a ceremonii chrztu dokonali paroch Hłodkowski z Hudziewicz i przeor Klemens Czapliński z Czerlony.
e)   Tylko jedna z parochówien wyszła w omawianym okresie za mąż (mało prawdopodobne, że pozostałe dziewczęta wydały się w innej parafii). W maju 1826 roku Zofia Zawadzka zaślubiła Wincentego Sokołowskiego z okolicy Krzywiec w powiecie Słonimskim. Wyznam, że zajrzałam do dalszych roczników urodzeń i stwierdziłam z ulgą, że małżeństwo okazało się płodne, a nasz paroch został dziadkiem.

Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Sławomir Olczyk w Sierpień 21, 2019, 01:42:22 PM
Radziwanowicze, to była kiedyś sadyba możnego rodu Kierdejów. W kolejnych szkicach o politykach grodzieńskich, postaram się przybliżyć dawnych posesorów tamtejszego dworu.

Pozdrawiam serdecznie.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Skidel (gr.-kat.)
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Grudzień 06, 2019, 09:33:51 AM
Dane parafii   Skidel (gr.-kat.)

Oceny dokonano na podstawie indeksów chrztów z lat 1806-1815. Księgi ślubów i zgonów są niedostępne.

Rocznie   180-230 urodzeń

Uwagi:
a)   Jedna z większych parafii Grodzieńszczyzny, porównywalna z Sokółką, Indurą, Wolkowyskiem. W owym czasie nie było tu parafii katolickiej, toteż zdarzają się również chrzty dzieci katolickich.
b)   Z uwagi na to, że brak ksiąg ślubów i zgonów, nie będzie to opis pełnokrwisty. Księga chrztów – to oryginał, pisany z dnia na dzień, z roku na rok na wiosnę sygnowany przez wizytującego dziekana, który musiał pofatygować się z Grodna.
c)   Zapis nazwisk dość powtarzalny, czytelność zależna do stanu zachowania konkretnych kartek rękopisu, nie od piszącego. Wydaje się, że każdy używał swojej flaszki z atramentem, bo partie wyraźne przeplatają się z wyblakłymi – widać czasem atrament był kiepskiej jakości.
d)   Pochodzenie społeczne wiernych konsekwentnie nie odnotowane, podobnie jak w unickich Radziwonowiczach zaznaczono tylko szlachetnie urodzonych, ale i to chyba nie zawsze. Mieszczanie w Skidlu pewnie byli, ale można się jedynie domyślać, kto to był.
e)   20 dzieci nieślubnych na 2050 porodów – to wyjątkowo niewiele, zważywszy niespokojne czasy, przemarsze wojska, itd.
f)   Wśród metryk skidelskich można spodziewać się nazwisk z okolicznych parafii katolickich (Kamionka, Jeziory), a także z małych parafii unickich (Hołowacze, Hubinka, Żydomla).
g)   W tej parafii okolice noszą często tę samą nazwę co i wsie. Piszący nie zawsze zaznaczali, czy tu o wieś czy o okolicę chodzi, podobnie jak nie zawsze zapisywano stan szlachecki.
h)   Imiona w parafii unickiej różnią się: Ahafia zastępuje Agatę, Łukian - Łukasza, pojawiają się Dorofiej, Aksienty, Ksienia, Matrona, Praskiewa, Pamfil i Taras.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: Skidel
Dwór: Skidel.
Okolice (rodziny): Hryncewicze (Hryncewicz), Huszczyce (Huszcza), Jurewicze (Bohatyrewicz, Jurowski, Niewiadomski, Pyrski), Karole (Strupiński), Kotra (Bohatyrewicz, Branicki, Buchowiecki, Bućwiłowski, Bylczyński, Hryncewicz, Huszcza, Jodkowski, Jurowski, Kwiatkowski, Liniewicz, Obuchowski), Obuchowski (Cydzik), Pieszczanka (Aleksandrowicz), Rewki albo Rowki (Bohatyrewicz, Hryncewicz, Klimowicz, Sawicki), Strupin (Makarewicz), Tołoczki (Kudrycki), Żołobaty Most (Hryncewicz, Klimowicz).
Wsie: Achrymowce albo Ochrymowce, Bielakowszczyzna, Birulicze, Brzoskowce, Broskowszczyzna, Bubny, Chwaty, Chwojniany, Cielejowszczyzna Polanowo, Hliniany, Hołowacze, Horoszki, Huszczyce, Karaszewo, Kaszubińce, Koniuchy, Kotra, Kowszowo, Kraśniki, Łaszewicze, Liszczyce, Mazanowo, Minczukowo, Niekrasze, Ośniki/Osoczniki, Paniuki, Pieszczanka, Prystupicze, Puzewicze, Pyrany/Pyruny, .Roszki, Rudki, Rusinowo/Rusinowce, Ryski, Sawaleska, Struha, Strzelce, Suchowlany, Tarasiuki, Wielkie Rewki, Żołobaty Most / Żołobowaty Most, Żuki.

Duchowieństwo

Proboszcz: Mikołaj Sawaszkiewicz (1806-1809, jako administrator), Stefan Łopuszyński (1809-1810), Hieronim Nalewajko (1812-po 1815)
Wikarowie: Szymon Rzewuski (1806-1807), Aleksander Wroński (1806-1807), Felicjan Wittorski (1807-1808), Jan Borowski (1808-1809), Olimpiusz Stępkowski (1809), Hieronim Nalewajko (1809-1811), Marcin Bocianowski (1810-1811), Gabriel Sawicz (1811-1815).
Goście duchowni: Tomasz Fałdysty (1807), Wincenty Żuromski paroch cerkwi Hryn... (1809), Teofil Wokulski rządca cerkwi Hołowackiej (1809), Piotr (Paweł?) Dawidowicz altarzysta świsłocki (1809), Porfiry Hornowski paroch cerkwi Czerlońskiej (1809), Antoni Pacowski (1810), Jan Zakrzewski paroch cerkwi Dziembrowskiej (1810), Bazyli Koncewicz (1810, 1811), Olimpiusz Stępkowski kaznodzieja klasztoru Czerlońskiego (1812, 1814), Marcin Bocianowski rządca cerkwi Hołowackiej (1813, 1815), Antoni Bogdanowicz (1814), Jan Wołczkiewicz (1815).

Uwagi:
a)   Parafia skidelska, choć tak duża, nie miała stabilnego wieloletniego proboszcza. Mikołaj Sawaszkiewicz, kanonik brzeski, który administrował parafię w latach 1806-1809, był przede wszystkim parochem w Żydomli, i pojawiał się w Skidlu rzadko. Pracę załatwiali wikarowie, którzy się zresztą regularnie zmieniali.
b)   Najdłużej pracował w Skidlu Hieronim Nalewajko, początkowo jako wikary, potem został wyznaczony na rządcę i to nie tylko cerkwi w Skidlu, ale i w pobliskiej Kotrze. Stąd nie wiadomo, czy wszystkie chrzty mieszkańców Kotry, zapisane w księgach skidelskich, nie zostały w rzeczywistości udzielone w Kotrze.
c)   Nowy pleban Stefan Łopuszyński wprowadził nowe porządki: na lepsze zmieniły się atrament i gramatyka, zaczęto wpisywać nazwiska panieńskie matek. Zmiany te były jednak krótkotrwałe. Należy też zaznaczyć dość niefrasobliwe obejście się z nazwiskami chłopskimi.
d)   Hieronim Nalewajko sprawia wrażenie osoby ambitnej i wykształconej, nic dziwnego, że niedługo został rządcą parafii w Skidlu. Zauważalne jest lekkie spolszczanie imion i nazwisk: Oksienia zamiast Aksienia, Litwin zamiast Lićwin, Cwikłowa zamiast Swiokłowa.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Suchowola
Wiadomość wysłana przez: jgniedziejko w Grudzień 30, 2019, 05:17:23 PM
Dane parafii Suchowola

Oceny dokonano na podstawie indeksów za okres 1809-1848 (chyba że zaznaczono inaczej)


Brak ksiąg: U 15.11.-31.12.1811, 01.01.-17.11.1813, 01.09.-31.12.1834, 01.01.-31.12.1841, M 15.11.-31.12.1811, Z 15.11.1811-15.11.1813

Rocznie (dane pochodzą z roczników ksiąg bez braków):
średnio 271 chrztów, minimum 218 (1845), 224 (1812) i 232 (1821), maximum 317 (1847), 308 (1817), 303 (1828), 299 (1810) i 298 (1825 i 1827)
średnio 62 śluby, minimum 36 (1822), 37 (1820), 38 (1835) i 42 (1834), maximum 83 (1812 i 1840), 80 (1845), 78 (1832), 77 (1816) i 76 (1846)
średnio 230 zgonów, minimum 127 (1818), 152 (1835) i 159 (1820), maximum 379 (1845), 349 (1833), 320 (1829) i 310 (1831)

Uwagi:
a)   Oryginalne księgi parafii Suchowola nie istnieją, poza latami powojennymi, ponieważ zostały zniszczone podczas II wojny światowej. Na szczęście uchowały się duplikaty, których wersje papierowe są albo w Wilnie (lata 1808-1864), albo w Białymstoku (od 1865 roku).
b)   Parafia jest bardzo liczna pod względem urodzeń, przewyższając sąsiednie parafie w Janowie, Korycinie czy Dolistowie pod kątem liczby osób urodzonych. Warto przy tym zaznaczyć, że parafianie mieszkający bliżej Janowa (zwłaszcza z Kizielan, Kizielewszczyzny, Cieśniska, Krasnego, Piątaka i Suchej Góry) chętniej chrzcili swoje dzieci w tamtejszym kościele. Przykładowo w metrykach janowskiego kościoła z lat 1808-48 można znaleźć ponad 1000 aktów chrztów dzieci parafian suchowolskich.
c)   W latach 1808-48 w kościele suchowolskim chrzcili swoje dzieci również parafianie z parafii: Karpowicze (39 aktów), Dolistowo (36 aktów), Dąbrowa (16 aktów), Korycin (3 akty), Jaminy (2 akty), Białystok, Kuźnica i Janów (po 1 akcie).
d)   Ciekawostką są dwukrotne narodziny trojaczków. Po raz pierwszy urodziły się w rodzinie Macieja i Anny ze Strzałkowskich małżonków Grabowieckich z Leszczan w 1814 roku: Aleksander, Franciszek i Marianna. Po raz drugi przyszły na świat w rodzinie Ignacego i Rozalii ze Szczepurów małżonków Rojszów z Chodorówki w 1817 roku: Maciej, Magdalena i Józefata.
e)   Około 4,87% urodzeń było urodzeniami nieślubnymi.
f)   W latach 1808-1848 na świat przychodziło więcej chłopców (51,7%) niż dziewczynek (48,3%).
g)   10 najpopularniejszych imion nadawanych dziewczynkom na pierwsze imię chrzestne w latach 1808-1848 to: Marianna (18,75%), Anna (12,07%), Rozalia (11,65%), Zuzanna (6,86%), Franciszka (5,79%), Katarzyna (4,99%), Ewa (4,36%), Wiktoria (2,93%), Agata (2,85%) i Jozefata (2,83%). Często dziewczynki chrzczono imionami: Agnieszka, Magdalena, Marcela, Antonina, Aniela, Krystyna i Konstancja (łącznie 16,19% chrztów dziewczynek). Pozostałe 72 żeńskie pierwsze imiona obejmują 10,74% ochrzczonych dziewczynek. Oznacza to, że 9 na 10 dziewczynek na chrzcie otrzymywało przynajmniej jedno z wymienionych 17 imion.
h)   10 najpopularniejszych imion nadawanych chłopcom na pierwsze imię chrzestne w latach 1808-1848 to: Jan (14,79%), Wincenty (8,55%), Józef (5,11%), Antoni (5,05%), Kazimierz (4,86%), Franciszek (4,52%), Andrzej (4,35%), Mateusz (4,33%), Michał (4,09%) i Stanisław (3,88%). Często chłopców chrzczono imionami: Wojciech, Paweł, Tomasz, Maciej, Wawrzyniec, Ludwik, Piotr, Adam i Marcin (łącznie 25,81% chrztów chłopców). Pozostałe 68 męskich pierwszych imion obejmuje 14,6% ochrzczonych chłopców. Oznacza to, że 5 na 6 chłopców na chrzcie otrzymywało przynajmniej jedno z wymienionych 19 imion.
i)   Tylko 2,97% dziewczynek i 3,75% chłopców otrzymało na chrzcie przynajmniej dwa imiona. 4 dziewczynki i 11 chłopców otrzymało na chrzcie trzy imiona. Rekordzistką była mała Ludwika Augusta Wilhelmina Amalia, urodzona w lutym 1816 w Dworze Grodzisku, córka wielmożnie urodzonych Leopolda Bacchera (Baehra) i Henrietty Manowej, którą ochrzczono czterema imionami.
j)   Tylko w przypadku 10% ślubów udzielanych w parafii Suchowola jedno z młodych pochodziło spoza parafii. Młodzi byli zazwyczaj z parafii Dąbrowa (94 akty), Janów (51 aktów), Korycin (26 aktów), Dolistowo (19 aktów) i Różanystok (15 aktów).
k)  Parafia w Suchowoli była rekordzistą w regionie pod kątem liczby ślubów jednego dnia. 22 listopada 1808 udzielono 27 ślubów, a cztery lata później, 22 listopada 181234 śluby. Dużą liczbę ślubów (lata 1808-1848) zarejestrowano również pod datami: 30 listopada 1817 (21 ślubów), 5 grudnia 1813 (20 ślubów), 24 listopada 1818 (20 ślubów), 3 grudnia 1815 (17 ślubów), 2 lutego 1847 (15 ślubów).
l)   Rokiem z największą śmiertelnością w parafii Suchowola był 1845 rok – w tym roku ochrzczono zaledwie 218 dzieci przy 379 osobach zmarłych. Jednak parafianie suchowolscy nie poddawali się niekorzystnej sytuacji, bo zawarli tego roku aż 80 ślubów.
m)   Śmiertelność małych dzieci była bardzo duża. Według istniejących aktów zgonu 17,5% zmarłych nie dożywało roku, kolejne 29% miało w chwili śmierci od roku do około 5 lat, zaś ,,pełnoletnimi" zmarłymi było 44% zmarłych.
n)   Według spisujących akty zgonu wyjątkowo długie życie przeżyli: żebrak Stawionka ze Szpitala Suchowolskiego (120 lat w 1808), Andrzej Bieciuk z Kiersnówki (110 w 1814), Paweł Janowski z Żakli (106 lat w 1825), Jan Rogalski z Domurat (105 w 1840) i Marianna z Tomaszewskich Koszczukowa z Jagłowa (103 w 1829). Spisujący księgi wskazali, że 100 lat dożyli również Szymon Rydzewski z Domurat (1819), Stanisław Miluk z Chodorówki (1820), Marcela Bieciuk z Kiersnówki (1821), Marianna z Suchowoli (1832), Wawrzyniec Kiluk z Głęboczyzny (1837), Antonina z Gryców Giermakowa z Chodorówki Poświętnej (1839) i Michał Ignatowicz z Horodnianki (1842). Oczywiście, w przypadku tych ostatnich osób należy raczej założyć, że ich wiek był bliższy do 80tki niż do 100tki.
o)   Na podstawie indeksów chrztów (1827-1848): pracowitych 45,8%, sławetnych 11,4%, uczciwych 33,9%, urodzonych 2,9%, szlachetnych 0,09%, wielmożnych 0,13%, żołnierzy 0,36%, nieślubnych 5,23%, inne 0,13%.

Wymienione w metrykach miejscowości:
Miasto: Suchowola
Dwory i Folwarki: Awuls albo Chodorówka Awuls (Czarniewski vel Czarniawski, Perkowski), Chodorówka (Magnuszewski), Dubasiewszczyzna (Kołek-Kiełkiewicz, Cerran, Wysocki), Gajewo (Grabowiecki, Latkowski, Pomian, Wagner, Wysocki), Grodzisk (Baehr, Grondwald, Ambruszkiewicz, Jaworowski), Kiersnówka, Połomin (Misiewicz, Zawadzki), Trzyrzecze (Łowicki, Pogorzelski, Wróblewski), Żuchowo (Kniażewski, Kotkowski, Skopnik vel Szkopnik, Wdziekoński)
Miejscowości: Bachmacz vel Kolonia Bachmacz vel Bachmackie Kolonie vel Kolonia Ratynau (Rothenau), Brukowo, Brzozowy Ług, Budzisko, Chlewisk, Chmielniki, Chodorówka, Chodorówka Poświętne vel Poświętne, Ciemne, Cieśnisk, Czerwonka, Domuraty, Dryga vel Dryha, Dubasiewszczyzna, Dwugły, Gajewo, Głęboczyzna, Grodzisk, Grymiaczki, Hołodolina, Horodnianka, Jagłowo, Karczma Zazdry, Karpowicze (od 1844), Kiersnówka, Kizielany, Kizielewszczyzna, Kolonia Dubasiewska, Kolonia Połomińska vel Kolonia Połomin, Kolonia Zgierszczańska vel Kolonia Zgierszczyzna vel Kolonia Ginterzwald (Güntherswalde), Kopciówka, Krasne, Kruszewszczyzna, Krzywa, Laudańszczyzna, Leszczany, Leśniki vel Leśniki Małe, Mitrowszczyzna, Morgi, Nowe Stojło, Oboroszki, Okopy, Olszanka, Osiennik, Ostrowie, Ostrówek, Piątak, Pięciowłóki, Podostrówek, Podhorodnianka, Podwugły vel Poddwugły, Pokośno, Rutkowszczyzna, Sklepisk, Strzelce vel Strzelce Brzozowo, Sucha Góra, Szczuki, Tablewo, Trzyrzecze, Wólka, Zaścianek, Żakle, Żuchowo
Spoza parafii: Bagny (Dąbrowa), Białystok, Brzozowy Borek (Dąbrowa), Chmielówka (Dąbrowa), Czarny Las (Jaminy), Dwór Dzięciołowo (Dolistowo), Dwór i wieś Karpowicze (Karpowicze), Holiki (Dąbrowa), Jałówka (Dąbrowa), Jatwieź (Dolistowo), Jatwieź Mała (Dolistowo), Jatwieź Wielka (Dolistowo), Kiszły (Dolistowo), Kuplisk (Janów), Lipowo (Jaminy), Małowista (Dąbrowa), Miedzianowo (Dąbrowa), Rykaczewo (Korycin), Skindzierz (Korycin), Sydepie Sybirze (Dolistowo), Zabiele (Dolistowo), Zajzdra (Kuźnica), Zwierzyniec (Dąbrowa)

Uwagi:
a)   Prawdziwą szlachtą (herbową) związaną z parafią suchowolską można określić Baehrów mieszkających w Dworze w Grodzisku. Baehrowie byli szlachtą pochodzącą z Hanoweru, która ostatecznie się spolonizowała, pieczętującą się herbem Ursus. Otton Adolf Ludwik Aleksander Baehr h. Ursus, antman obwodu grodziskiego, wielmożny guberski sekretarz i kawaler, marszałek szlachty powiatu sokólskiego został ostatecznie pochowany w Sidrze, jednak był właścicielem Grodziska i tam rodziły się jego dzieci z małżeństwa z Katarzyną z Hoffmanów. Jego syn Otton Karol Jan urodzony w 1835 roku w Grodzisku uczestniczył w powstaniu styczniowym i został ukarany zesłaniem na 6 lat na Syberię. Poza Ottonem, w Dworze w Grodzisku urodziły się jego siostry: Melania Anna ur. 1837, Natalia Amelia ur. 1841 zm. 1845, Olga Karolina ur. 1843, Katarzyna Ewa Józefina ur. 1845 oraz Aniela Teodora ur. 1846. W metrykach występują są również rodzice Ottona seniora, Jan Leopold, Ober Antman Jego Imperatorskiej Mości Klucza Grodziskiego i Florentyna Henrieta z Brzesków, którzy byli właścicielami Grodziska.
b)   Z rodzin szlacheckich na terenie parafii mieszkali (część z nich czasowo) także: Daczewscy (w Chlewisku, m.in. Jan z żoną Zofią z Siezieniewskich, Stanisław, asesor Sądów Ziem Powiatu Sokólskiego), Friese'owie (Karol, asesor tomożenny kapitan, z żoną Emilią z Dobrzańskich w Suchowoli), Gardoccy (Wojciech z żoną Anną z Połubińskich w Chlewisku), Gąsiewscy (Antoni z żoną Marianną z Grabowieckich w Leszczanach), Jeleniewscy (Kazimierz z żoną Karoliną z Moniuszków w Czerwonce), Kołek-Kiełkiewicze (w Dubasiewszczyźnie, m.in. Stanisław, komisarz Komitetu Wojewódzkiego Powiatu Sokólskiego z żoną Petronelą (lub Teresą) z Klimaszewskich, Wojciech, rotmistrz Powiatu Grodzieńskiego z żoną Salomeą z Łowickich), Latkowscy z Gajewa i Suchowoli: (m.in. Stanisław, który w metryce chrztu Pawła Piotra Charaszewicza z 1830 został określony jako rządca miasta Suchowoli, Michał, były sekretarz rządu białostockiego, kawaler orderu św. Stanisława i tytularny sowietnik), Łowiccy (w Żuchowie, m.in. Józef, Deputat Powiatu Sokólskiego, Prezes Sądu Sumiennego Obwodu Białostockiego, i jego żona Brygida z Kaluchniewiczów, Mikołaj, regent ziemskiego powiatu nowogrodzkiego i jego żona Helena z Kiełkiewiczów, Ignacy, kapitan Wojsk Polskich), Mrozowscy (Florian, sekretarz Ratusza z żoną Pauliną z Wyszykowskich w Suchowoli), Moniuszkowie (Wojciech z żoną Franciszką z Wroczyńskich w Żaklach), Niemyscy (w Suchowoli, m.in. Wojciech, Asesor 2go Sądu powiatowego sokólskiego i jego żona Tekla z Zagórskich), Pomianowie (Wincenty z żoną Franciszką z Latkowskich w Gajewie), Raciborscy (Leopold z żoną Antoniną z Latkowskich w Brukowie), Skędzierscy/Skindzierscy (w Suchowoli, m.in. Franciszek Ksawery Skędzierski-Reymes, WJP Doktor Pułku Jego Imperatorskiej Mości Jarosławskiego, i jego żona Agata z Niewiadowskich), Skopnikowie/Szkopnikowie (w Żuchowie, Fryderyk z żoną Apolonią z Łowickich), Szymańscy (Józef z żoną Ludwiką z Mociulewskich w Trzyrzeczu), Wróblewscy (w Trzyrzeczu, m.in. Benedykt, adwokat prawa cywilnego i jego żona Klara z Szymańskich, Ignacy i Klara z Szymańskich).
c)   Wśród rodzin nazywanymi urodzonymi/szlachetnymi w metrykach można również wymienić m.in:  Ejsmontów ze Szczuków, Grabowieckich z Leszczan i Gajewa, Janowskich z Rutkowszyzny, Jakubowskich z Chlewiska i Suchowoli: (np. Antoni, w metryce chrztu swojej córki Heleny Anastazji z 1846 roku został określony jako nauczyciel szkoły parafialnej suchowolskiej), Kulbackich z Dwugłów, Kuleszów z Suchowoli (np. Wawrzyniec, tokarz wg metryki chrztu syna Wawrzyńca z 1812), Mankiewiczów z Chlewiska i Brukowa, Rudzkich z Chlewiska, Wysockich z Hołodoliny, Zaniewskich z Hołodoliny i Ostrowia, Zdanewiczów/Zdanowiczów z Hołodoliny.
d)   W chrztach można również znaleźć m.in. Ignacego Abłamowicza, radcę Królestwa Polskiego, Ignacego Bańkowskiego, sędziego powiatu sokólskiego, Stanisława Barzeckiego, Sędzię Granicznego, Pawła Boguszewskiego, burmistrza Miasta Suchowoli (w 1845), Karol Bohma, komisarza Amtu Grodzieńskiego, Ferdynanda Boretti, porucznika, Walentego Chojnowskiego, ekonoma z Dubasiewszczyzny, Feliksa Chrzanowskiego, asesora powiatu sokólskiego, Gabriela Cybulskigo, WJP praporczyka Wojsk Jego Imperatorskiej Mości Rosyjskich, Michała Gartkiewicza, Prokurora obwodu białostockiego, Józefa Goleckiego, asesora pogranicznego Powiatu Sokólskiego (w 1827) i nauczyciela parafii suchowolskiej (w 1833), Benedykta Gulewicza, WJP chorążego Wojsk Jego Imperatorskiej Mości, Stanisława Jaszczołda, asesora pogranicznej straży, Andrzeja Jaworowskiego, prezesa sądu ziemskiego powiatu sokólskiego, Beatę Kryńską sędzinę, Jana Leraka, nauczyciela szkoły parafialnej suchowolskiej, Wincentego Łapińskiego, prezydenta Sądu Cywilnego Białostockiego i Sokólskiego Powiatu, Kazimierza Mieczkowskiego, WJP rotmistrza brzeskiego, Seweryna Niewiarowskiego, stolnika, Jana Ołdakowskiego, porucznika Wojsk Polskich, Pantelemona Perlika, WJP Kapitana Wojsk Rosyjskich Jego Imperatorskiej Mości, Alojzego Szumkowskiego, kolegialnego registratora, Feliksa Szumkowskiego, sędzię powiatowego czy Stanisława Turela, burmistrza Miasta Suchowoli (w 1843).

Duchowieństwo (w latach 1808-1848):
Proboszcz:
Gaspar Polikowski (1798-XII 1822),
Piotr Tomasz Wojno (VI 1823-IX 1828),
Antoni Okulski (od III 1829, był proboszczem jeszcze w 1862)

Wikary:
Wincenty Świerzbiński (przynajmniej do 1800),
ks. Kapica (według odpisu aktu chrztu z 1812),
Hieronim Piasecki (na pewno XI 1814-II 1818),
Paweł Januszewski (III 1818-IX 1820),
Bonifacy Kozaryn, karmelita bosy z Grodna (X 1820-IV 1821),
Andrzej Dudziński (V 1821-I 1837),
Bazyli Maławski (I 1837-I 1841),
Augustyn Proniewicz, dominikanin różanostocki (I-II 1841 jako zastępca wikarego, XII 1844 - II 1845),
Piotr Kiełkiewicz, komendarz (IV 1841-VI 1842),
Karol Kowalski (VI 1842-II 1846, do X 1842 również jako komendarz),
Augustyn Łapiński (2 chrzty w XII 1843, wikary I 1846-V 1848),
Rajmund Zaręba vel Zaremba (od III 1846, w 1849 był jeszcze wikarym),
Józef Golecki (od V 1848, w 1849 był jeszcze wikarym)

Duchowni gościnni:
Piotr Turczynowicz, przeor karmelita (chrzestny w II 1816),
Jan Kukliński, proboszcz karpowicki (I-II 1818, 1 chrzest w III 1818, 2 chrzty w VI 1818, po 1 chrzcie w IX 1820, X 1820, III 1822 i II 1823, chrzestny w VI 1824, 2 chrzty w X 1825),
Antoni Latkowski (2 chrzty w X 1820),
Franciszek Turski, proboszcz dolistowski (1 chrzest w VIII 1821),
Mateusz Nugarski, dominikanin różanostocki (1 chrzest w X 1822),
Kazimierz Kubeszowski, archidiakon Obwodu Białostockiego (1 pogrzeb w I 1823),
Kazimierz Roszkowski, wikary koryciński (1 chrzest w XI 1826),
Szymon Szyszko, dziekan sokólski i proboszcz kalinowski (1 pogrzeb w IX 1828),
Wincenty Bielonka, dominikanin (1 chrzest w IV 1835),
Jan Baranowski (1 chrzest w III 1836),
Justyn Hiacynt Sciepurzyński, administrator i proboszcz karpowicki (1 chrzest III 1836, 2 chrzty w III 1838, 1 chrzest w V 1838 i 1 chrzest w VII 1838, po 1 chrzcie w VI i VIII 1843),
Jerzy Kryszczun, proboszcz i dziekan sokólski (1 ślub w I 1838),
Jan Polikowski, proboszcz janowski (1 chrzest w II 1838),
Stanisław Roszkowski, wice proboszcz karpowicki (chrzestny w VI 1840, 1 chrzest w X 1840),
Marcin Górski, wikary koryciński (chrzestny w X 1840),
Izydor Janczewski, dominikanin z klasztoru różanostockiego (III-IV 1842, 1 chrzest w XI 1844),
Piotr Maciejewski (1 chrzest w XI 1843).
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Parafia Suchowola od czasów pruskich przez najbliższe kilkadziesiąt lat zwana chodorowsko-suchowolską ze względu na fakt, że początkowo była to parafia chodorowska (z kościołem sprzed 1617 roku i cmentarzem z końca XVI wieku), a w 1798 roku z rozkazu władz pruskich wszystkie nabożeństwa i uroczystości zostały przeniesione do Suchowoli, gdzie dotychczas był kościół filialny (powstały w XVIII wieku). Oryginalny kościół w Chodorówce istniał do 1820 roku, już tylko jako pogrzebowy. Każdy ksiądz w parafii miał swoją pracę – wikary zajmował się chrztami i ślubami, proboszcz zgonami, co wynikało z ich miejsca zamieszkania. Wikary mieszkał w Suchowoli, a proboszcz mieszkał na plebanii w Chodorówce. Czasami były odchylenia od zasady, jednak były uzasadnione – np. wikary jako chrzestny, śmierć któregoś z księży. Jednak za czasów proboszcza Okulskiego (od 1829) ta zasada została zaburzona. Oczywiście wikary, a nawet dwóch, nadal dbali o chrzty i śluby, ale sam Okulski sprawiał większą kontrolę nad wikarymi samemu również udzielając chrztów i ślubów mieszkańcom, mimo odprawiania większości pogrzebów w parafii.
b) Ks. Bonifacy Kozaryn po krótkim pobycie w Suchowoli spędził lata 1824-1828 jako wikary w sąsiednim Janowie.
c) Ks. Wincenty Bielonka w 1835 spędzał również czas chrzcząc dzieci w sąsiedniej Dąbrowie.
d) Ks. Andrzej Dudziński po pobycie w Suchowoli od VI 1837 do IV 1851 pełnił rolę wikarego w Kalinówce Kościelnej.
e) Ks. Józef Golecki został oddelegowany od 1855 roku na rolę kapelana kościoła w Karpowiczach, który w owym czasie był kościołem filialnym dla Suchowoli.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Grudzień 31, 2019, 04:45:24 PM
Pani Joanno, dziękuję za taki wyczerpujący "krótki opis" Suchowoli, który w pełni zasługuje na miano "długiego"! Bogactwo szczegółów wyłania się z aktów nie samo przez się, wymaga uwagi i drobiazgowej analizy.

Zainteresowały mnie dane o rodzinie Baehrów. Nie wynika z nich połączenie z rodziną Henryka Baehra, zamieszkałego w majątku Makowlany parafii Sidra. W spisie 1909 roku zaraz za członkami tej rodziny wymieniony jest ekonom Józef Klukowski oraz jego żona Maria, która była siostrą mojej prababki Teodory Karpowiczówny.
Ojciec obu sióstr Jan Karpowicz urodził się ponoć w Suchowoli w 1833 roku, ta metryka została zindeksowana. Jeżeli to rzeczywiście "mój" Jan Karpowicz, to Suchowola nabiera dla mnie znaczenia gniazda rodzinnego.   

 
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Albink w Grudzień 31, 2019, 06:32:58 PM
Nie będzie to opis żadnej parafii.
Będzie to podziw dla P. Joanny. To musiał być ogromny wysiłek, poświęcenie mnóstwo zdrowia, czasu i wyrzeczeń. Przejrzeć i zanalizować tyle  i w ten sposób materiału nie każdy potrafi /mało kto by chciał/. To wystarczyłoby do napisania co najmniej pracy magisterskiej. Ja ze swej strony dziękuję P. Joannie za ten trud /chociaż nie ja tu powinienem dziękować/. Mało kto potrafi to docenić, chociaż wykorzystać wyniki czyjejś pracy potrafi wielu bez jakichkolwiek refleksji.
Tak samo podziw należy się i P. Alicji, która chyba każdą wolną chwilę poświęca na swoją pasję. Wielkie słowa uznania kieruję do P. Rafała, który "dostarcza paliwo" dla RG, szczególnie z zagranicznych archiwów. Myślę, że bez P. Alicji, P. Rafała i jeszcze tylko kilku osób, wspominając również p. Ludwika, to forum byłoby prawie martwe. Sądzę, że niektórzy mają sporo materiałów genealogicznych, ale trzymają je w swoich prywatnych archiwach i nie chcą dzielić się z innymi. Kilka osób deklarowało udział w indeksowaniu, ale na deklaracjach się skończyło. Może nadchodzący rok zmieni sytuację na lepsze.
                                                                            Do Siego Roku!
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: jgniedziejko w Grudzień 31, 2019, 07:40:23 PM
Pani Alicjo,
z tego, co mi wiadomo, to Baehrowie z parafii Sidra i Suchowola to ci sami. Najpierw mieszkali w Dworze w Grodzisku, a później przenieśli się do Makowlan, które przejęli po Rembielińskich. Po 1852 r. Makowlany należały do rodziny Baehrów – najpierw Ottona seniora (zm. w 1872 r.), marszałka szlachty powiatu sokólskiego, zwolennika uwłaszczenia chłopów, a następnie do Ottona juniora (zm. w 1907 r. w Makowlanach), powstańca 1863 r. i sybiraka, znanego sadownika. Później dobra były własnością Mariana (zm. 1943 r.), naczelnika powiatu sokólskiego (w 1918 r.), a od 2 maja 1928 r. należały do Stanisława Baehra (do 1939 r.), który odziedziczył je po ojcu – Henryku Adamie Baehrze.  (szerzej o Makowlanach http://www.ogrodowy.minigo.pl/index.php/page/makowlany)

Wspomniany Henryk Baehr h. Ursus (1880-1914) był najmłodszym synem Ottona juniora i Zofii z Kleczkowskich h. Cholewa (której ojciec Erazm był uczestnikiem powstania listopadowego i zesłańcem, a sama Zofia urodziła się na zesłaniu) oraz wnukiem Ottona seniora i Katarzyny z Hoffmanów.  Bracia Henryka to właśnie:
- Marian Baehr (1879-1943), architekt, właściciel majątku Mościcha (pow. sokólski) który był mianowany starostą sokólskim (co najmniej do lutego 1921 r.). Następnie był starostą w Bielsku Podlaskim (co najmniej październik 1921–kwiecień 1923 r.) oraz w okresie od listopada 1923 r. do listopada 1929 r. i starostą szczuczyńskim w Grajewie. Był żonaty z Ireną Skarbek-Kiełczewską (ur. 1893 r., zm. 1984 r.), z którą miał dwóch synów: Olgierda (ur. 1927 r.) prawnika i Wacława (ur. 1928 r.). (https://www.grajewiak.pl/index.php/biogramy/4-baehr-marian)
- Wacław Baehr (1876-1939), wybitny biolog-genetyk nominowany nawet do nagrody Nobla. źródło: (https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Baehr)

Odnośnie Pani przodka, to trudno mi powiedzieć. Zakładając jednak, że to prawda, to w spisie z 1864 w Suchowoli w domu moich przodków Busłowskich pod nr 37 mieszkała siostra wspomnianego przez Panią Jana - Teofila Karpowiczówna. W spisie występuje jakiś Jan Karpowicz z Suchowoli z żoną Krystyną, ale raczej nie o niego chodzi, bo miał lat 56, a żona 30, w domu po nr 150 https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-C9BH-573J-D?i=803

Panie Albinie,
stworzenie opisu nie było tak dużym problemem po indeksacji. Część materiału miałam już po opisie przygotowanym dla Jamińskiego Zespołu Indeksacyjnego, a resztę łatwo zanalizować posiadając wszystko w Excelu. Magisterki bym nie mogła z tego napisać, bo skończyłam logistykę ;), a doktorat robię z zarządzania (logistyką i transportem kolejowym), więc też nie po drodze. Chociaż przyznam, że kiedyś czytałam porządny doktorat z historii napisany właśnie na podstawie analizy metryk z kilku parafii z odniesieniami również do wybranych podlaskich parafii. Można byłoby napisać z tego artykuł, ale dobrze byłoby go oprzeć na dekadach i porównać, przykładowo, zmieniała się popularność nadawania dzieciom imion w zależności od dekady i okresu w roku.

Wszystkiego dobrego w Nowym Roku!
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Albink w Grudzień 31, 2019, 08:23:05 PM
Nie o opis mi chodziło, tylko ogrom pracy przy indeksacji. Przeczytać i przeanalizować tyle materiału nie jest rzeczą prostą, tym bardziej mając takie zasoby, często nieczytelne, z brakami, różnymi charakterami pisma, często radosną twórczością itd. Rozumiem, że skromność  :D jest pozytywną cechą charakteru, ale ci co indeksują wiedzą o czym piszę. Ja za kilka dni wysyłam do geneteki indeksy z Dąbrowy z lat 1837-1848, niestety nie tak "treściwe", tylko z podstawowym informacjami. Szkoda mi czasu na odcyfrowywanie tych w wielu przypadkach niezbyt czytelnych danych. Za ten czas zindeksuje się większą ilość metryk. A zainteresowani będą mogli przy okazji zobaczyć, jak wyglądała kiedyś metryka po kilkakrotnym kliknięciu w klawiaturę komputera. A tak tylko przepisują gotowca z indeksów i w ciągu kliku godzin mają swoje drzewo genealogiczne, nie wiedząc jak wygląda nawet księga metrykalna. No i z naszych indeksów korzystają również tzw. zawodowi genealodzy przy okazji kasując niezłe kwoty za swoje usługi, szczególnie dla zagraniczniaków. A my naiwniacy i frajerzy zostajemy ...no nic, idę szykować petardy  ;D
Pozdrawiam
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Gordian w Styczeń 01, 2020, 12:39:15 AM
Pani Joanno
Tak jak inni jestem pełen podziwu dla pani pracy.
Mam pytanie: Z parafii Suchowola pochodził ks. Konstanty Kretowicz - proboszcz w Wlk. Eysymonttach. Urodził się podobno w miejscowości Dubaśne? a zmarł w Wlk. Eysymonttach w 1924 roku po zakończonym nabożeństwie maryjnym.
Czy w metrykach suchowolskich trafiła Pani na to nazwisko? Bratem Konstantego był Jan Kretowicz również ksiądz - zmarły bodaj w 1953 roku w Wilnie
Pozdrawiam z Nowym Rokiem
Gordian
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Albink w Styczeń 01, 2020, 09:33:00 AM
Może ja odpowiem na zadane pytanie, p. Joanna najwyżej coś uzupełni. W kol. Dubasiewskiej żyło kilka rodzin Kretowiczów. Można wejść na genetekę i tam pokazuje się nazwisko Kretowicz w parafii Suchowola. W jakim wieku byli zmarli księża? To zawęziłoby ewentualne poszukiwania ich metryk chrztu.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 01, 2020, 12:09:35 PM
Cytat: jgniedziejko w Grudzień 31, 2019, 07:40:23 PM
Pani Alicjo,
(...) Odnośnie Pani przodka, to trudno mi powiedzieć. Zakładając jednak, że to prawda, to w spisie z 1864 w Suchowoli w domu moich przodków Busłowskich pod nr 37 mieszkała siostra wspomnianego przez Panią Jana - Teofila Karpowiczówna. W spisie występuje jakiś Jan Karpowicz z Suchowoli z żoną Krystyną, ale raczej nie o niego chodzi, bo miał lat 56, a żona 30, w domu po nr 150 https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-C9BH-573J-D?i=803
(...)

Witam wszystkich już w Nowym Roku!
Pani Joanno, żeby było śmieszniej: istniał też Jan Karpowicz z żoną Anną i to akurat w Kuźnicy, gdzie mój prapradziad tymczasowo zamieszkiwał. I nawet wiekowo pasujący. Męczymy się z tą rodziną już od dobrych 10 lat, ale mimo wydatnej pomocy znawców tych okolic, jak pan Albin, nie znaleźliśmy dotąd metryki ślubu Jana Karpowicza i Franciszki z domu Chorąży, tak gdzieś około 1857-1858 roku. Jedyne co mamy, to obie metryki zgonu w parafii Kundzin oraz nagrobek Jana Karpowicza na cmentarzu w Sokółce, liczący się do najstarszych zachowanych (1892). Tylko metryka ślubu może nas przenieść o pokolenie i potwierdzić przypuszczenia.

Teofila Karpowiczówna - to nawet pasuje, jedna z córek Jana i Franciszki miała na imię Teofila.

Projekt indeksacji parafii grodzieńskich w moim wykonaniu (po 5 lat z każdej) powstał niegdyś z tej niemożności znalezienia przodków Jana Karpowicza i Franciszki Chorąży. Planowałam wyłonić "gniazda" , a potem przeszukać wybrane parafie. To dosyć pracochłonny zamiar, ale wiedziałam, że przy okazji powstanie piękny zbiór danych, który można wykorzystać również na inne sposoby. Robota mnie wciągnęła do tego stopnia, że właściwie zapomniałam o pierwotnym celu. Liczę jakoś na to, że inni dla mnie sprawę wyjaśnią, podczas gdy ja dobrze się bawię wyjaśniając sprawy dla innych. Czyli: każdy je to co lubi, jak powiedział Miś Uszatek.
   
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Styczeń 01, 2020, 12:17:20 PM
Pani Joanno,

dziękuję za tyle danych o rodzinie Baehr. Ta rodzina zasługuje na osobny wątek na forum. Dodam jeszcze moje trzy grosze. Przeglądałam kiedyś listę dawnej szlachty westfalskiej. Okazało się, że dwa rody mają coś wspólnego z Grodzieńszczyzną: to Bisping i Baehr. Hannover nie jest daleko od Westfalii, pewnie były to różne odnogi jednego rodu.   
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: jgniedziejko w Styczeń 01, 2020, 12:19:52 PM
Odniesienia do księdza Jana Kretowicza (którego nazwisko w opracowaniu pisane było również jako Krestowicz) znalazłam w książce BOJOWNICY KAPŁANI  ZA SPRAWĘ KOŚCIOŁA I OJCZYZNY CZĘŚĆ DRUGA. DAWNA LITWA I BIAŁORUŚ opracowanej przez biskupa Pawła Kubickiego i wydanej w Sandomierzu w 1936. (dostęp http://pbc.biaman.pl/Content/41275/92293.2%20t.2.pdf)

CytatKs. kan. Jan Kretowicz, prob. par. pobernardyńskiej w Wilnie, nie tylko łaskawie użyczył nam księri, o której wyżej jest mowa, ale nadto nadesłał pewne szczegóły, dotyczące tej smutnej, prześladowczej historii, które podajemy tu w dosłownym ich brzmieniu: 1 ,,W roku 1895, zaraz po wyświęceniu na kapłana, zostałem naznaczony na wikariat do Ostrejbramy, wówczas rozległej parafii, a byliśmy tam tylko we dwóch: proboszczem ks. Wiktor Frąckiewicz, kapłan wielkich zasług i cnót i ja, któremu. wypadło od pierwszej chwili objąć prawie samodzielnie część duszpasterstwa, jak: śluby, chrzty, akta Urz. St. C. itd .. .
s. 359
Cytat,, W r. 1899 zostałem przeniesiony z Ostrej bramy na stanowisko proboszcza parafii pobernardyńskiej w Wilnie i tu wraz z aktami kancelarii Urz. St. C. znalazłem księgę alfabetyczną z nazwiskami uporstwujuszczych.
s. 360

W Słowniku Biograficznym sporządzonym na końcu Dzienników ks. Jerzego Matulewicza, w których ks. Kretowicz jest kilkukrotnie wspominany, (dostęp https://matulaitis.weebly.com/uploads/9/7/1/1/9711567/dziennik.pdf) można znaleźć następujący biogram
CytatKretowicz Jan (1871-1956), proboszcz parafii św. Franciszka w Wilnie, wicedziekan.
s. 287

Przyznam jednak, że nigdzie nie znalazłam potwierdzenia, przynajmniej na przejrzanych stronach internetowych, że księża Kretowicze pochodzili z parafii Suchowola.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: wd w Styczeń 02, 2020, 01:13:05 AM
Cytat: Albink w Grudzień 31, 2019, 08:23:05 PM
No i z naszych indeksów korzystają również tzw. zawodowi genealodzy przy okazji kasując niezłe kwoty za swoje usługi, szczególnie dla zagraniczniaków. A my naiwniacy i frajerzy zostajemy ...no nic, idę szykować petardy  ;D
Pozdrawiam

----------------

Wydaje mi się, że powyższe zjawisko dałoby się ograniczyć. Poprzez publikację indeksów ograniczonych do imienia i nazwiska oraz miejsca i roku, w którym zaistniał odpowiedni fakt. Wtedy lenie i "zawodowcy" musieliby sięgnąć sami do źródeł. Ale pewnie tak się nie stanie...
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Gordian w Styczeń 02, 2020, 02:08:29 AM
Cytat: Albink w Styczeń 01, 2020, 09:33:00 AM
Może ja odpowiem na zadane pytanie, p. Joanna najwyżej coś uzupełni. W kol. Dubasiewskiej żyło kilka rodzin Kretowiczów. Można wejść na genetekę i tam pokazuje się nazwisko Kretowicz w parafii Suchowola. W jakim wieku byli zmarli księża? To zawęziłoby ewentualne poszukiwania ich metryk chrztu.
Konstanty Kretowicz to rocznik 1882, Jan Kretowicz to rocznik 1871 - w genetece tych roczników nie ma.
W bibliotece Wróblewskich pod sygn. F342-7888 (Fond 342 to Vilniaus kunigų seminarijos fondas) jest dzieło:
Опись документов крестьянина Гродненской губ. Сокольского уезда Трофимовской вол. Ивана Викентьева Кретовича. z 1891 roku
Czyli wtedy starszy z Kretowiczów poszedł do seminarium.
Jest też info po litewsku:
Kretovičiaus Ivano, stojančio į Vilniaus kunigų seminariją, dokumentai, tame tarpe: išrašas iš Suchovolsko bažnyčios metrikų knygos, Gardino gubernatoriaus raštas apie politinį lojalumą, Siedlecko vyrų gimnazijos liudijimas, stojamųjų egzaminų lapas
Z tego to ja tylko zrozumiałem że metryka chrztu jest z Suchowoli
Natomiast o Konstantym jest dzieło F342-18151 Опись документам Константина Кретовича
info po litewsku mówi:
Konstantino Kretovičiaus, stojančio į Vilniaus kunigų seminariją, asmens byla: krikšto metrikų išrašas iš Suchovolės bažnyčios metrikų knygų, pasas, susirašinėjimas dėl karo prievolės atidėjimo, vaistininko padėjėjo mokslo liudijimas.
Z tego to zrozumiałem tylko że ochrzczony został w Suchowoli.
Pozdrawiam
Gordian
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Albink w Styczeń 02, 2020, 11:09:44 AM
Jeżeli komuś to potrzebne, to będąc w Białymstoku mogę sprawdzić w AA, czy w podanych latach są te metryki chrztów Kretowiczów.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Gordian w Styczeń 02, 2020, 06:15:00 PM
Panie Albinie proszę się nie trudzić. Do AA mam bardzo blisko - tylko wolnego czasu nie mogę znaleźć
Pozdrawiam
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: Sławomir Olczyk w Styczeń 02, 2020, 06:20:25 PM
Dzisiaj jest rocznica urodzin nie tylko Józefa Jodkowskiego, ale i Józefa Klukowskiego z par. Repla. Ciekawe czy ostały się akty chrztów tej rodziny. Mieszkali w folwarku Suhaki.

Pozdrawiam serdecznie.
Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Czerlona (gr.-kat.)
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Kwiecień 05, 2020, 03:42:47 PM
Dane parafii   Czerlona (gr.-kat.)

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1782-1794 (do lutego).

Rocznie   30-50 urodzeń
      10-15 małżeństw
      20-30 zgonów
Uwagi:
a)   Parafia przy klasztorze bazylianów, obsługiwana przez zakonników.
b)   Podobnie jak w innych parafiach unickich najczęściej brak danych o pochodzeniu społecznym wiernych. Z uwagi na to, że szlachetnie urodzonych jednak zapisywano jako takich, można stwierdzić, że wierni byli przeważnie chłopami. Niektórzy – a nie było ich wielu - zostali zapisani jako poddani klasztoru, wsie Kozakowce i Mikłaszowce należały do bazylianów.
c)   Najbliższymi parafiami katolickimi były Kamionka i Łunna, ta ostatnia jednak znajdowała się za Niemnem. Trafiają się też wierni z unickiej parafii Skidel.
d)   Jedna z wsi miała w metrykach rekordową liczbę nazw: Mitłaszówka, Mikoszowicze, Mikłaszowce, Mikaszowce, Mikoszowce, Mikołaszowce, Miłaszowce. Na mapie międzywojennej podana jest nazwa Mikłaszowce.
e)   Metryki czerlońskie są dokładne i pisane przeważnie wyraźnym i pięknym charakterem pisma. Początek księgi zdobią nawet kolumny oplecione bluszczem i stylizowane kwiatki w donicach, wyraźne jest staranie o piękny wygląd zapisów. Zdarzają się niestety dość duże luki czasowe i nie wiadomo, czy nie było wydarzeń metrykalnych, czy też wierni udawali się po sakramenty gdzie indziej.
f)   Zakonnicy lubowali się w imionach zdrobniałych, szczególnie żeńskich. Stąd Janek, Daniłko, Dmitruk, ale Magdusia, Kasia, Marysia, Marianka i moja absolutna faworytka Hapusia – są to imiona nie dzieci, tylko ich rodziców. Ten trend jest zauważalny również w innych parafiach unickich i sprawia, że wydają się one cieplejsze i bardziej ludzkie niż katolickie.
g)   Jedna z niewielu parafii, gdzie kobiety bywały nie tylko matkami chrzestnymi, ale i świadkami ślubu.
h)   Duża śmiertelność dorosłych, stosunkowo częste małżeństwa wdów i wdowców.
i)   Metryki zgonów często bez zarzutu, choć zdarzają się luki oraz całe roczniki bez jednego zgonu dziecięcego.
j)   Niemen stawał się czasem przyczyną śmierci: w ciągu tych dziesięciu lat utonęło w kąpieli dwóch chłopców 15-letnich, oraz dziewczynka 9-letnia. Zła przygoda spotkała ekonoma Jana Skalskiego i kucharza Dymitra Łapickiego z dworu w Kowszowie ,,...obydwóch pozostających w służbie JWP Stawiskiego skarbnika zakroczymskiego, którzy przewożąc się przez Niemen dnia 1 maja potonęli."
k)   W metrykach czerlońskich wymieniono sporo osób wraz z ich zawodami czy zajęciami. Są to albo ekonomowie z różnych miejscowości, albo służba dworu czerlońskiego czy też klasztorna.
l)   Ekonomowie: Jan Foltowicz (Czerlona, 1783), Stanisław Głowacki (Suchenicze, 1783), Tadeusz Wroczyński (klucz kotrzański, 1784), Ludwik Bołtrymowicz (Czerlona, 1785), Jan Rusinowski (Mikłaszowce, 1787), Jan Jodkowski (Ławna, 1788), Paweł Zaleszewski (Czerlona, 1789).
m)   Służba w Czerlonie: Józef   i Hanna Czerniawscy (ogrodnicy); Grzegorz i Anna Żurawkiewicz (ogrodnicy); Stefan Nowartowicz (ogrodnik); Michał Macewicz (ogrodnik); Grzegorz Sużanowicz (ogrodnik); Piotr i Marianna Wołczkiewicz (tkacze), Józef i Marianna Sużanowicz (tkacze); Karp Hrehorowicz (kucharz), Mikołaj Składan (młynarz); Janko Gudas (kowal; nota bene ,,gudas" oznacza po litewski ,,Białorusin").
n)   Służba w klasztorze: Ignacy Wysocki (kucharz), Michał Byszkało (pastuch), Dymitry Tutasz (parobek).
o)   W latach 1788 i 1789 wymieniony jest Franciszek Czerniawski jako organista klasztorny, natomiast w 1790 roku odnotowany został jego ślub już jako organisty z Łunny.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: brak
Dwory: Broskowszczyzna (Tomasz Grodecki komornik powiatu grodzieńskiego), Czerlona (ekonom Piotr Zaleszewski), Kowszowo (dzierżawca Maksymilian Stawiski a. Stawiński skarbnik zakroczymski).
Okolice (rodziny): Rusinowce (Eysymont, Jurowski, Kondracki), Soroczyce (Eysymont, Krupel).
Wsie: Chaniewicze, Charcica, Chwojniany, Czerlona, Czerlonka, Grobelka, Jabłonowo, Kamieńczany, Kaszubińce, Kotra, Kowszowo, Kozakowce, Kucharze, Ławna, Mikłaszowce, Nowosiołki, Przewóz Czerloński, Radziwonowicze, Rusinowce, Ryski, Soroczyce.

Duchowieństwo

Proboszczowie: Jan Pietraszkiewicz (1782), Patrycy Gromnicki (1782-1783), Anastazy Kononowicz (1783-1789), Dometiusz Budkiewicz (1789-1790), Jan Lipiński (od 1790)
Zakonnicy: Korneli Bobrowicki, Teodozy Danielkiewicz, Sebastian Jurkiewicz, Samuel Lachowicz, Filip Lewandowski, Melety Lewaszkiewicz, Filip Łabencki, Teofil Makowiecki, Meletiusz Marsch, Andrzej Mieczyński, Makary Miesiąc, Florenty Obryski, Patrycy Olszewski, Justyn Przecławski, Juliusz Rey, Józef Stajkiewicz, Anatoli Suraż, Józef Szachno, Izydor Tonkiel (?), Szymon Wojniłowicz, Patrycy Zieliński, Demetry Żyłko.
Goście duchowni: Mikołaj Eysymont proboszcz nowodworski

Uwagi:
a)   Warto przeczytać dokładniej imiona i nazwiska duchownych – zawierają w sobie melodię tych stron, gdzie splatały się ze sobą dwie tradycje wschodnia i zachodnia.
b)   Wizytacje zwierzchności w parafii odbywały się dość często - co roku. Żaden z wizytatorów nie był jednak usatysfakcjonowany stanem ksiąg metrykalnych. Czasem graniczyło to wręcz z umyślnymi szykanami. Na przykład ks. Porfiriusz Skarbek Ważyński pisał tak: ,,przejrzałem tę księgę metryk chrzestnych parochii naszej Czerlony, których zapisywanie miejscami niedbałe i z Przepisem listu Cyrkularnego od przeszłego Urzędu prowincjalskiego wydanego niezgodne naganiłem, i żeby też metryki napotym z należytą starannością zapisywane były, surowo przykazałem". Po paru takich naganach, Skarbek zagroził karami, jeżeli sytuacja się nie polepszy. O ironio losu, po zmianie proboszcza metryki były pisane niechlujnie, nazwiska poprzekręcane, informacji nie przybyło – a nowy wizytator nakazywał poprawę delikatnym tonem i księgi podpisywał...
c)   Należy zaznaczyć, że wizytatorzy bywali w większości ludźmi wykształconymi, mieli wyrobiony charakter pisma i stosowali niemal współczesną interpunkcję.
d)   Sebastian Jurkiewicz był superiorem klasztoru, Juliusz Rey i Patrycy Zieliński – kaznodziejami, Teofil Makowiecki – ,,starszym".
e)   W parafii zdarzali się goście, którzy udzielali sakramentów mimochodem. Ot np. ksiądz Hieronim Kisielewski, który napisał po prostu: ,,(...) za interesem będący ochrzciłem (...)".
f)   Ksiądz Mikołaj Eysymont gościł w parafii w lutym 1783 i został chrzestnym ojcem nawróconej żydówki, która zaraz potem wstąpiła w związki małżeńskie. W obu ceremoniach uczestniczył cały kwiat miejscowej szlachty, a chrztu udzielił sam przeor Sebastian Jurkiewicz.

Tytuł: Krótkie opisy parafii grodzieńskich - Jeziory
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Maj 31, 2020, 05:52:17 PM
Dane parafii   Jeziory

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat U 1767-1801, M 1773-1818, Z 1785-1818. Kilkanaście metryk pochodzi z lat 1698, 1700, 1732, 1733 – należą do księgi, zostały przepisane tą samą ręką zapewne z niezbyt dobrze zachowanego oryginału.
Brak metryk UMZ 1799.05.-12, 1800.01.-04, 1801.05.-12

Rocznie   20-40 urodzeń
      15-30 małżeństw
      20-40 (kilka-około 80) zgonów

Uwagi:
a)   O Jeziorach napisano na stronie Rodów Grodzieńskich bardzo wiele. Jednak niektórych aspektów tej parafii dotąd brakowało, co niniejszym uzupełniam.
b)   Parafia Jeziory to chyba najtrudniejsza z parafii grodzieńskich. Genealodzy natrafią tu na wiele problemów, przeszkód, luk itd. Trudność polega na jakości zachowanych kopii metryk. Metryki dotyczące 18 wieku na oko wyglądają pięknie, są bowiem czysto przepisane bardzo czytelnym charakterem pisma. Bliższa lustracja przynosi z początku rozczarowanie, później genealog wzdycha ze zgrozą: ,,Boże, Ty widzisz i nie grzmisz!"
c)   Nawet jeżeli przepisywał metryki któryś z księży nie pracujących w tej parafii, to jak można pisać: z Tarej Rudy (ze Starej Rudy), z Zolenicz (z Olenicz) albo z Trupina (ze Strupina)? Przypuszczam jednak, że pracował tu ksiądz Antoni Pańkiewicz... Oto przykład zapisu z 1805 niewątpliwie jego ręką i z jego gramatyką: ,,Szkołki żadnej niemasz Szlachta po swoich domach uczo swoie Dzieci."
d)   Jeżeli sprawy pisowni zostawimy na stronie, to najgorszym grzechem kopisty było opuszczanie metryk. Istnieje niestety tylko jeden dowód w postaci dwóch kopii 1797 roku. W jednej jest 19 metryk ślubu, a w drugiej – 13. Podobnie wygląda sytuacja, jeżeli chodzi o chrzty z tegoż roku. To już grubszy numer, niż przekręcanie nazwisk, opuszczanie miejscowości, powtórne zapisy tych samych par z innym dzieckiem. Narasta podejrzenie, że i pozostałe lata zostały przepisane bardzo wybiórczo.
e)   Parafia w dużej części ,,szlachecka", jednak ze względu na brak konsekwentnych zapisów pochodzenia społecznego nie da się ustalić dokładnego odsetka. Należy tu też zaznaczyć, że przed 1800 rokiem wiele zapisów o pochodzeniu było błędnych: szlachetni zostali zapisani jako pracowici, a pracowici jako szlachetni. Ale i tak stany stykały się tu ze sobą bardziej niż gdzie indziej, zapraszano się na kumów, zawierano małżeństwa z pominięciem różnic stanowych.
f)   Wiadomo skądinąd, że parafianie unickiej parafii Jeziory byli przede wszystkim pochodzenia włościańskiego. W parafii tej rejestrowano zresztą dwa razy więcej chrztów rocznie (około 60) niż w parafii katolickiej.
g)   Zwraca uwagę duża liczba zawieranych związków małżeńskich w stosunku do liczby chrztów rocznie. Wygląda na to, że ludzie pobierali się w kościele katolickim, natomiast potomstwo chrzcili w jednej z okolicznych cerkwi unickich, które były po prostu dogodniej położone. Metryki z cerkwi w Hubince, Kotrze, Kozłowiczach zachowały się tylko szczątkowo i to z okresu późniejszego. Taki stan rzeczy może doprowadzić do rozpaczy niejednego poszukującego.
h)   Inną właściwością parafii jest duża różnorodność nazwisk. Stosunkowo niewiele jest rodzin, które chrzciły w parafii więcej niż jedno czy dwoje dzieci. Po części przyczyniali się do tego stanu rzeczy przyjezdni i ,,odjezdni", może też konkurencyjne parafie unickie.
i)   Parafia Jeziory jest jak dotąd jedyną parafią grodzieńską, gdzie na matki chrzestne poproszono... Żydówki. To pewnie ,,zasługa" księdza Pańkiewicza. Musiałam przecierać oczy: w 6 października 1793 chrzczono dwoje niemowląt z rodzin Zmitruk i Karnicki, w pierwszym wypadku chrzestnymi byli Nochim Lachman i Chajka Lejbowa, w drugim – Józef Turuny i Chajka Mowszowa.
j)   Jeden ślub odbył się 1 stycznia 1797 roku i to po 3 zapowiedziach! Kilkanaście ślubów zawarto również w okresie postu w marcu i to najczęściej bez indultu – to jeszcze jeden dowód lekceważenia wymogów kościelnych przez księdza Pańkowskiego. Albo dowód jego szczególnej nieuwagi przy pisaniu: marzec czy maj – wsio rawno.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasto: Jeziory

Dwory (rodziny): Broskowszczyzna (Ekiert, Grodecki), Hołowacze (Wołkowycki), Jeziory (Ponikwicki), Korczyk (Dobrzylewski, Klimontowicz, Malinowski, Niemczynowski, Wincza), Kozieje (Imbut, Komar), Migowo (Wołkowycki), Paniuki (Lenczewski), Skołubów (Janczewski), Strupin (Eysymont, Lenczewski, Strupiński), Stryjówka (Dawnor, Eysymont, Jankowski, Songin, Szuman), Zadubie (Korsak, Nowomiejski, Szymanowski, Zakrzewski), Żydomla (Kochanowski).

Okolice (rodziny): Bylczyce (Bylczyński, Dobrzylewski, Horbaczewski), Cydziki (Cydzik, Rouba), Ejsmonty (Brzozowski, Czarniawski, Eysymont, Hryniewicz, Kamieński, Kudziewicz, Lenkiewicz, Minuczyc, Oleński, Sierkuciewski, Tatarowski, Tołoczko), Jurewicze (Bylczyński, Cydzik, Doliński, Jurowski), Kotra (Gintowt, Obuchowski, Rymkiewicz, Siemaszko, Strzałkowski), Kozłowicze (Horbaczewski, Kozłowicki, Sadłucki, Stawiski, Trzeciak), Obuchowskie (Eysymont, Lisowski, Obuchowski, Sasinowski), Orechwicze (Bohatyrewicz, Browczyński, Czarniawski Eysymont, Łabeński, Malinowski, Michałowski, Oleński, Orechwa, Osipowicz, Starzyński, Tołoczko, Wołkowycki), Starzyna (Branicki, Czarniawski, Hryniewicz, Minuczyc, Mitkiewicz, Morozowski, Płoński, Sierkuczewski, Starzyński), Tołoczki (Brzozowski, Czarniawski, Eysymont, Konstantynowicz, Kozicz, Sieklucki, Szelpach, Tołoczko), Zapole (Eysymont, Tołoczko).

Wsie: Bednarze, Bobrowszczyzna, Bondary, Borda, Broskowszczyzna, Budowla,  Hłuszniewo vel Łuszniowo, Kołobyszki, Korczyk, Łazy, Liszczyce, Łokno, Nowa Ruda, Ostrów, Porzecze, Sałacie, Stara Ruda, Stryjówka.

Duchowieństwo

Proboszczowie i administratorzy: Konstanty Bylczyński (przed 1767-1785), Antoni Pańkowski (1785-1809), Piotr Jaszewicz franciszkanin (listopad 1809-marzec 1810), Benwenuty Kwiatkiewicz (1810-1812), Marcin Gruszecki (1812-1814), Tomasz Kęstowicz bernardyn (wrzesień 1814-styczeń 1816), Lucjan Minejko bernardyn (styczeń-sierpień 1816), Cyprian Wertell (1816-1817), Leon Gajewski (1817-po 1818).
Księża uniccy: Mikołaj Sawaszkiewicz (1802), Józef Kuczyński (cerkiew Jeziory, 1809, 1816-1818), Antoni Bohdanowicz (1816, 1817), Jan Borkowski (cerkiew Komołowska, 1817), Gabriel Sawicz (1817, wikary cerkwi skidelskiej), Eliasz Łapuszyński (1818, Żydomla).
Goście duchowni: biskup unicki Dawid Pilchowski, Godyli Godlewski, Ludwik Urbanowicz (styczeń 1802), Teodor Ambrożewicz (styczeń 1802), Rutyli Godlewski (styczeń-luty 1802), Ambroży Gawrok (kwiecień-sierpień 1802), Gabriel Rafałowicz (unita?), Józef Protasewicz (unita?), Julian Sangowicz (1809), Dominik Wojtkiewicz (1810), Leon Pietraszkiewicz karmelita (1816), Markolin Jachimowicz zakonu kaznodziejskiego (1816).

Uwagi:
a)   Tylko dwaj proboszczowie Bylczyński i Pańkowski działali w parafii na przestrzeni co najmniej 40 lat, co jest rzadkim ewenementem w tym okresie na Grodzieńszczyźnie.
b)   Brak metryki zgonu Bylczyńskiego, znana jest jednak dokładna data podjęcia obowiązków przez Pańkowskiego (27.02.1785), który zapisał to po łacinie w kopii metryk ślubów i chrztów, z zaznaczeniem, że nastąpiło to po zgonie poprzedniego proboszcza.
c)   Nieznana jest data sporządzenia kopii od 1698, wiadomo jednak, że po 1785 roku ,,pisarzem" był ksiądz Pańkiewicz. Niektóre partie zapisu nasuwają przypuszczenie o zaburzeniach koordynacji, pamięci i rozumienia, a te można wytłumaczyć tylko stanem upojenia alkoholowego. Przepadają poszczególne litery, końcówki imion i nazwisk, ,,juni" zmienia się w ,,januar", ślubują sobie Jerzy Sinkiewiczówna i Anna Rohanczykówna... Najgorzej dostało się prezbiterowej Elżbiecie Kuczyńskiej czyli popadii, która była często zapraszana na matkę chrzestną: raz zapisano ją Kuchadzińska, a raz – ,,Elżbieta uxore Prezbiterczynski" – czyż to na trzeźwo pisane?... (,,uxore" znaczy małżonka").
d)   Pańkiewicz budził się z transu, kiedy dochodził. do odnotowywania chrztów w rodzinach prominentów - wtedy wpisywał wyraźnie i dużymi literami, że to on chrzcił. Na wszelki wypadek, może się kiedyś przyda...
e)   Istnieje metryka zgonu księdza Pańkowskiego, który zmarł 17.01.1809, ponoć jako 80-letni staruszek. Jest to pierwsza metryka zgonu od listopada 1808. Ostatni chrzest, udzielony przez Pańkowskiego, datowany jest 07.01.1809. Zgon księdza być może spodziewany, w tym czasie gościł na plebanii ks. Julian Sangowicz, znany z parafii Indura, który nie tylko zanotował datę zgonu proboszcza, ale i ochrzcił w następnych dniach kilkoro niemowląt.
f)   Wygląda na to, że parafia jeziorska była przez długi czas nie obsadzona. Od 10.01.1809 chrztów udziela, co prawda, bardzo nieregularnie, paroch unicki Józef Kuczyński. W październiku 1809 roku pojawia się franciszkanin Jaszewicz, późniejsi duszpasterze zmieniają się co 2-3 lata. Nawet w okresach, obejmujących działalność jednego księdza, zdarzają się kilkumiesięczne luki w zapisach.
g)   Generalnie biorąc, okres po 1800 roku nie jest wcale zły, jeśli chodzi o poprawność i dokładność zapisu. Zaczęły częstsze wizytacje, zmieniły się wymagania ,,z góry", np. na kopii pojawiły się podpisy proboszcza i dziekana Lachnickiego. Proboszcz musiał przekazać dane co do liczby parafian i ich płci, szczepienia ospy, istnienia szkółki.
h)   Ktoś popisał się wątpliwym poczuciem humoru, a było to 05.11.1816 podczas pierwszego chrztu udzielonego przez nowego administratora, bernardyna Cypriana Wertella. Nazwa miejscowości dziecka została zapisana jako... Parszukiewiczpol. Czy był to parafianin, który postanowił sobie zakpić z nowego księdza, czy też bernardyn lubił pożartować na koszt nie znających sztuki czytania parafian – nie wiadomo. Parsiuk to po naszemu prosiak (po litewsku paršas, zdrobniale paršiukas).
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: wd w Czerwiec 01, 2020, 01:42:10 AM
 Bliższa lustracja przynosi z początku rozczarowanie, później genealog wzdycha ze zgrozą: ,,Boże, Ty widzisz i nie grzmisz!"
--------------------

Oj tam, oj tam...widziałem już lepsze kwiatki. Na przykład nazwisko zapisane częściowo cyrylicą a częściowo alfabetem łacińskim i to w jednym wyrazie. To dopiero sztuka!


Parafia Jeziory jest jak dotąd jedyną parafią grodzieńską, gdzie na matki chrzestne poproszono... Żydówki.
---------------------

Duch ekumenizmu:) W latach 1920's zawarł w sokólskim kościele ślub syn niejakiego Gehasmara Husejna Putreszacha-Demirchana, Jan-Józef Putreszach-Demirchan. Nic nie wiadomo o tym jakiego był wyznania.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Czerwiec 01, 2020, 09:40:18 PM
W wypadku ślubu kościelnego może ślubować teoretycznie tylko jedna strona i dla niej ten ślub będzie wiążący.
Natomiast rodzice chrzestni mają - teoretyczny - obowiązek przekazywania światła prawdziwej wiary. Z tego powodu nie mogą to być osoby innego wyznania niż katolickie ani bezwyznaniowcy. Coś o tym wiem, miałam problem ze znalezieniem chrzestnych dla moich maluchów, a rodzina męża jest ewangelicka.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: wd w Czerwiec 01, 2020, 11:08:39 PM
Rodzicami chrzestnymi mojego syna byli katoliczka i anglikanin. Widać co kraj to obyczaj, bo ksiądz stwierdził, że jedno musi być katolikiem a drugie "chrześcijanienem" aczkolwiek sprawdzane to w żaden sposób nie było.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Czerwiec 02, 2020, 04:25:24 PM
Masz rację, chrzestni "mieszani" są i byli możliwi tu i ówdzie. Nasze "ówdzie" to Grodzieńszczyzna - gdzie niektórzy chętnie zapraszali na chrzestnych oficerów i żołnierzy carskich garnizonów, a więc przeważnie prawosławnych. Nikomu to jak widać nie przeszkadzało. 
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: GZ_Zuk w Kwiecień 07, 2021, 09:49:01 PM
Wracając do głównego wątku. Opisy parafii i kościołów parafialnych można znaleźć w monografii "Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, Kościoły i klasztory dawnego województwa nowogródzkiego, t. 2, Kraków 2006" Marcina Zglińskiego.
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: bratjan w Sierpień 11, 2023, 11:12:27 PM
Informacja do Świsłoczy na temat: O. Serafin WOŁK (OFMConv), ur. ~1748, kapł. ~1778, 1782-1783 Świsłocz, 1789-1796 Indura (kom), 1798-1800 Hoża (a, p), 1815-1828 Olszewo (cur),
Tytuł: Odp: Krótkie opisy parafii grodzieńskich
Wiadomość wysłana przez: A. Rybalko w Sierpień 14, 2023, 09:49:09 PM
Ciekawa jestem źródła tej informacji. I o które Olszewo tu chodzi, bo istnieje niejedno.