Mała Brzostowica. Ksiądz Antoni Olszewski, nieznany poeta?

Zaczęty przez A. Rybalko, Październik 01, 2019, 10:56:28 AM

Poprzedni wątek - Następny wątek

0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.

A. Rybalko

Parafia katolicka w Małej Brzostowicy była niewielka: 10-20 chrztów i zgonów rocznie, 1-5 ślubów. Zachowały się metryki od 1794 roku, plebanem był już wtedy Antoni Olszewski. Pracy miał zapewne niewiele, może był słabego zdrowia i dlatego wyznaczono mu taką malutką parafię. Z metryk nie dało się nic o nim wyczytać, aż do roku 1804, kiedy zapisy wzbogaciły się nieoczekiwanie o przyczyny zgonów. Być może było to rozporządzenie z góry, może ksiądz zdecydował o tym sam. Moją uwagę zwróciła jednak różnorodność sformułowań, dotyczących samego umierania. W 99,9% aktów parafii grodzieńskich zapis jest prosty i zwięzły: ,,umarł" albo co najwyżej ,,pożegnał się z tym światem". Ksiądz Olszewski postanowił ten zapis urozmaicić i przy okazji zaprezentować własne lingwistyczne umiejętności, a może też oczytanie. Czy to nie prerogatywa osoby twórczej, poety?..

Oto wszystkie sformułowania z roku 1804, niektóre się powtarzają:
Z ospy
Z ospy życie skończył
Z dychawicy umarł
Z kaszlu żyć przestał
Z dychawicy żyć przestał
Z ospy żyć przestała
Z ospy wiek życia zakończyła
Z ospy życie ukończyła
Z ospy ten świat pożegnała
Z ospy z tym się światem rozstał
Z ospy wiek życia zakończyła
Z ospy wiek życia dokończył
Z kaszlu życie dokończył
Z ospy dzień życia skończył
Z ospy dług śmiertelności dopełnił
Z wrzodu umarł
Z starości wiek życia dokonał


W 1805 roku ksiądz Olszewski nabiera tempa i smaku do tej zabawy, wynajduje coraz to nowe zwroty, żaden się nie powtarza:

Z suchot z tym światem się pożegnała
Ze starości umarła
Z suchot życie w śmierć zamieniła
Z suchot z tym się światem rozstał
Z wrzodu ten świat pożegnał
Leonorze Chopcowej pracowitej lat życia mającej 81 śmierć ze starości życiu wypowiedziała koniec
Z wrzodu wiek ukończyła
Z wrzodu swój wiek dokonała
Z ospy życie śmiertelne w wieczne zamienił
Z wrzodu dług śmiertelności wypłacił
Starością wiek życia dokończył
Ze starości życie skończyła
Ze starości z życiem się śmiertelnym pożegnał
Z kaszlu z światem się rozstała

Nieco uboższy jest 1806 (tylko 6 metryk), rozmaitości tu mniej:

Z wrzodu życie ukończyła
Ze starości wiek ukończyła
Ze starości wiek życia dokonała
Z wrzodu poszła do wieczności
Z suchot przeniósł się do wieczności
Z suchot ten świat pożegnała

Ksiądz Antoni Olszewski przebywał w parafii do sierpnia 1807, potem, po pewnym okresie bezkrólewia, nastał nowy pleban Piotr Białokoz, nie tak lirycznie nastawiony. Wygląda na to, że parafianie odnosili się z nieufnością do oryginalnego duszpasterza, za czasów Białokoza zwiększyła się znacznie liczba metryk rocznie. Czy Olszewski zmarł już w 1807, czy popadł w ostateczne zdziwaczenie, czy po prostu przeniesiono go do innej parafii – nie wiadomo. Może kiedyś znajdziemy metrykę jego zgonu.