Odachowscy

Zaczęty przez A. Rybalko, Czerwiec 22, 2021, 03:16:49 PM

Poprzedni wątek - Następny wątek

0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.

A. Rybalko


Michał Odachowski strażnik grodzieński był dla mnie postacią prawie mityczną. Witold Karpyza w swoim dziele ,,Ziemia Wołkowyska", wzmiankuje, że Michał Odachowski, strażnik grodzieński, uposażył z dóbr duchowlańskich przytułek dla starców w Repli w 1814 roku, dbali o ten szpitalik jego następcy Eysymontowie. Wieś Duchowlany znam z autopsji, tu urodził się mój ojciec. Z tego powodu ta niewielka wzmianka utkwiła mi w pamięci, zostawiając jednak kilka pytań zostało bez odpowiedzi. Kim był Odachowski, czy mieszkał na stale w dworze Duchowlany, czy miał rodzinę? Którzy Eysymontowie dbali o jego dziedzictwo i dlaczego? Metryki z Repli nie wymieniają Odachowskich w ogóle.

Przy indeksacji fary grodzieńskiej odnalazła się metryka zgonu pana strażnika. Michał Odachowski zmarł w Grodnie w lutym 1814 roku, pochowany w Jabłonowie. W metryce przekreślono ,,z Duchowlan" i poprawiono na ,,Grodno". Miał 57 lat. Dlaczego Michał znalazł się tej zimy w Grodnie? Może cierpiał na jakąś przewlekłą chorobę i zdecydował się na poszukanie pomocy lekarskiej? Widocznie miał już spisany testament, a w nim odnotowaną darowiznę dla replańskiego przytułku, wraz z zaznaczeniem, że pensjonariusze powinni codziennie wysłuchać Mszy świętej oraz odmówić różaniec za duszę fundatora.

Michał nie miał widać syna, tylko córki, z których jedna która poślubiła Eysymonta i odziedziczyła po ojcu dobra duchowlańskie. Na podstawie danych z geneteki jedna odpowiednia para mieszkała w okolicy Małe Eysymonty, parafia Mała Brzostowica. To Tadeusz Eysymont i Joanna Odachowska (dzieci w latach 1798, 1800, 1801). Nie mam niestety innych danych, żeby z całą pewnością odbudować ten niewielki fragment genealogii Odachowskich. Ale może uda sIę to z czasem, z pomocą znawców Grodzieńszczyzny.

Sławomir Olczyk

#1
Droga Alicjo.

Odachowscy zajmowali głównie urzędy na Żmudzi. 26.06.1767 w okolicy Burniewo, par. Repla niejaki Jan Odachowski, chorąży wendeński (zapewne syn Wawrzyńca Teofila, też chorążego wendeńskiego, który był pisany W.T. na Repli Odachowski) był chrzestnym Jana Eysymonta Szkulaka, s. Andrzeja i Teresy z Krupowiczów.

Pozdrawiam serdecznie.

A. Rybalko

O, myślałam, że metryki z parafii Repla sprzed 1797 nie istnieją.

Aniszczanka wymienia kilku Odachowskich wśród szlachty grodzieńskiej, jednak Michała wśród nie ma. Dlatego trudno coś wykoncypować bez wglądu w jakiekolwiek dokumenty archiwalne. 

Sławomir Olczyk

Musiały istnieć wcześniej. Jeszcze w latach 40. XIX stulecia z nich korzystano. Ta pochodzi z wywodu.

A jest też z 1729. I te wypisy robiono przecież ponad 100 lat później.

Gdzie się więc podziały te księgi? Konsystorz Wileński je posiadał.

Pozdrawiam serdecznie.

A. Rybalko

Masz rację, to właściwie dziwne, że księgi replańskie są tak okrojone: ani 18-wiecznych, ani 1865 do 1922. Inne parafie mają lepiej. Ale są i takie, które mają znacznie gorzej, jak np. Gudziewicze. Rekonstruujmy więc co się da. 

A. Rybalko

O początkach dóbr Repla świadczy dowód nie byle jaki, bo dowód miłości. W opasłym tomie aktów sądu ziemskiego w Grodnie znalazł i ten wzruszający zapis z 1558 roku, ręką pisarza pod nieobecność sędziów chorążego Piotra Micuty i Mikołaja Szymkowicza Tołoczki uczyniony.

Pan Stanisław Odachowski czyni niniejszym dobrowolne zeznanie, że w trybie natychmiastowym daruje małżonce Elżbiecie trzecią część dóbr swoich Repli i Hanusowszczyzny ,,z rzeczami ruchomymi i nieruchomymi". Pozostałe zaś dwie trzecie miała otrzymać w dożywocie po jego śmierci. A czyni to w podzięce za ,,dobre a cnotliwe zachowanie" oraz ,,widząc ją ku sobie skłonną i we wszystkim powolną".

Było to zapewne drugie małżeństwo Odachowskiego, bo w oświadczeniu wspomnieni są synowie, którzy mogliby ewentualnie ,,wyciskać" cnotliwą Elżbietę z przynależnego jej dożywocia. Zapobiegliwy pan Stanisław, przewidując opór synów, postarał się o osobny list, którego treść, prawie dosłownie powtarzająca oświadczenie, została przez pisarza również odnotowana. Pod listem znalazły się pieczęcie samego Odachowskiego oraz ,,panów dobrych" Marka Hrynkowina Wołłowicza, Ostafia Chaleckiego i Andrzeja Swirskiego, podnamiestnika grodzieńskiego.

W tym akcie darowizny zawarta jest ważna informacja, dotycząca poprzedniego właściciela. Odachowski stwierdza, że Replę i Hanusowszczyznę wysłużył ,,na moim panu, kniaziu Pawle, sławnej pamięci biskupie wileńskim". Chodzi o biskupa Pawła Holszańskiego (ok. 1490-1555 w Wilnie), który rozdawał dobra chętnie, choć pewnie miał tu swoje cele. Na przykład podarował rodowe Holszany królowej Bonie, a ona przekazała je swojej dwórce, Helenie, żonie Pawła Sapiehy.

Skoro Duchowlany znajdują się dziś między Replą a Hanusowszczyzną, można z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że jeśli nie sama wieś, to przynajmniej tereny, na których została zbudowana, należały przez krótki błysk historii do cnotliwej Elżbiety Odachowskiej.

Dokładną treść zapisu można przeczytać w Aktach Ziemskago Grodnienskawo Suda. Tom XXI, Wilno, 1894, s. 326; tom dostępny w portalu Książnicy Podlaskiej w Białymstoku.

Rafał Jurowski

#6
Na popisie 1576 roku powiatu wołkowyskiego znalazłem chyba Elżbietę Odachowską żonę Stanisława.

л. 400

Альжбѣта Станиславовая Одаховсвкая з ыменья з Репли ставила кони 3 збройно.
панцѣ. 2, а зброя блях., прил., тар., древ., а выслала старшимъ Андрея Малеича.
Она жъ ставила драба 1 з рогати..

Fragment tego wpisu znajduje się w załączniku a całość popisu dostępna

https://chtyvo.org.ua/authors/Lytovska_metryka/Russkaia_ystorycheskaia_byblyoteka_Tom_33_Lytovskaia_metryka_Otdel_1_Chast_3_Knyhy_publychnkh_del_Pe/

A. Rybalko

#7
To ona, ani chybi! Pan Stanisław pomer, jak się spodziewał, a pani wzięła sprawy w swoje ręce.