Na naszej stronie został udostępniony indeks spisu właścicieli ziemskich ujezdu grodzieńskiego. Indeks ten wykonał Pan Anatolij Bublej na podstawie dokumentu znajdującego się w grodzieńskim Archiwum Historycznym.
W pracę nad indeksem była zaangażowana także Pani Alicja Rybałko. Wszystkim im bardzo dziękujemy za włożoną pracę i zaangażowanie w odkrywanie nieznanych powszechnie dokumentów, przybliżających nam historię naszej ukochanej ziemi grodzieńskiej.
https://www.rodygrodzienskie.pl/lista-wlascicieli-gruntow-z-lat-1865-1869/
Uzupełnienie tabeli (I)
Istnieją informacje o poszczególnych właścicielach, które znajdują się w oryginalnym dokumencie, jednak nie zostały uwzględnione w indeksie ogólnym. Chodzi tu o właścicieli majętnych i bardzo majętnych, którzy posiadali nie tylko ziemię, ale i inny, przynoszący dochód ,,dobytek". Warto przyjrzeć się temu wyliczeniu uważniej.
Ze smutkiem stwierdzam, że były to przeważnie gorzelnie, rzadziej browary, no i niezliczone karczmy. Mało gdzie produkowano coś naprawdę przydatnego ludziom, z rzadka widzimy cegielnię, tartak czy młyn. Najbogatszemu Walickiemu udało się zainwestować w wytwarzanie sukna. W tym niechlubnym wyliczeniu znajdujemy i Elizę Orzeszkową. Na jej usprawiedliwienie należy dodać, że w owym okresie była młodą dziewczyną nienauczoną prowadzić interesy, które odziedziczyła po rodzicach. Niedługo zresztą Milkowszczyznę sprzedała i przeniosła się do Grodna, żeby poświęcić się całkowicie pisaniu.
Ten smętny krajobraz uzupełnia fakt, że w Imperium Rosyjskim było zabronione sprzedawanie w karczmach czegokolwiek poza alkoholem. Czyli: żadnych zakąsek. Powodem była ,,troska" państwa o gości: karczmarze mogliby sprzedawać bardzo słone potrawy i w ten sposób zachęcać do kolejnej szklaneczki. Tylko w najlepszych gospodach dawano do wódki obwarzanek za darmo, w ten sposób obchodząc zakaz carski.
Andrzejkowicz? Aleksander dwór Starzynki karczma
Bisping Aleksander dwór Trejgle, Skroblaki i Wiercieliszki karczma, 2 gorzelnie, 1 browar, 2 karczmy, 7 szynków
Boranowski Józef dwór Białogórce karczma
Borzęcki Józef dwór Obremszczyzna i Suchodolina 2 szynki
Borzęcki Józef dwór Karolin gorzelnia i szynk
Braun Zofia c. Andrzeja dwór Zbrzoskowszczyzna szynk
Brunowa Jadwiga dwór Rudawa i Hołynka młyn i 7 karczem
Bylczyńska Ewa? okolica Bylczyce karczma
Czetwertyński Konstanty dwór Skidel i Kotra gorzelnia, browar, 2 młyny, 5 karczem
Dankiewicz Julian dwór Kotra młyn, 2 karczmy
Daszkiewicz Platon dwór Górki młyn, 2 karczmy
Dobrosielski Tomasz dwór Skomoroszki 2 karczmy
Druccy-Lubeccy dwór Stanisławowo karczma
Druccy-Lubeccy dwór Puzowce karczma
Dziekoński generał-major dwór Błagowieszczenskoje i Żydomla 4 karczmy
Eysymont Wiktoria dwór Gotkienszczyzna (?) z folwarkiem Kołubyszki karczma
Eysymont Franciszka dwór Karałowszczyzna (?) karczma, poprawiono zgodnie z postanowieniem z dn. 31.08.1870
Eysymont Salomea dwór Cydziki karczma
Eysymont Stanisław dwór Paszewicze karczma
Jelski Lew dwór Golnie karczma
Jodkowska Teresa dwór Sewejki - Cydzikowszczyzna 2 karczmy
Jurowski N. dwór Strupin, Zakrzewszczyzna młyn wodny, 3 karczmy, poprawiono przez komisję dn.31.08.1869
Kamieński N. dwór Minczewo gorzelnia, poprawiono zgodnie z postanowieniem z 31.08.1869
Kaniewska Julia dwór Tołoczki sprzedano, karczma
Kaszuba Maurycy dwór Mosty gorzelnia
Korybut-Daszkiewicz Ryszard dwór Wojciechowszczyzna 2 karczmy
Korycki Maciej dwór Białogórce cegielnia
Krzywicki Julian dwór Wola z folwarkami Siemaszkowszczyzna i Wiktoryn 2 młyny, 3 karczmy
Lachnicka Józefa dwór Poniemuń karczma, cegielnia
Lachnicki Cyprian dwór Lachnowo młyn wodny
Lisowski Mikołaj dwór Strupin karczma
Łowicki Maciej dwór Michałówka 2 karczmy
małoletni Czechowscy dwór Łunna dwa młyny, gorzelnia, sprzedaż pi(wa?)
małoletni Czeczotowie dwór Hołowacze i Bogudzieńki gorzelnia, karczma
Matusewicz Ewa dwór Tużewlany karczma
Montowicz N. dwór Astapkowszczyzna gorzelnia, karczma i młyn wodny
Montowicz Amelia dwór Siemionówka karczma
Niezabytowski Stefan dwór Głębokie, Zabłoć i Hołynka gorzelnia, młyn, szynk
Niezabytowski Konstanty dwór Oleszewicze gorzelnia, młyn, 2 karczmy
O'Brien de Lacy Julia dwór Czechowszczyzna z folw. Folusz młyn wodny, karczma
Obuchowicz Aleksandra dwór Migowo Karczma. Obuchowicz Aleksandra zakreślono, w to miejsce zapisano Brosse
Orzeszkowa Elżbieta dwór Milkowszczyzna z folwarkiem Grodelek? 2 karczmy, dom pocztowy, gorzelnia
Pawa Mortchel uroczysko Borki karczma
Pawa Chaim okolica Ejsmonty karczma
Podgórski Ignacy dwór Murowany Usnarz karczma
Pokubiatto N. dwór Rusota karczma
Popławski Samuel dwór Popławy karczma, młyn
Pruszyńska Teofila dwór Rusota 2 karczmy, młyn
Pruszyński Seweryn dwór Raszewo 3 karczmy
Puciłowska Karolina dwór Radziwonowicze 2 karczmy
Puciłowski Hipolit dwór Strupin karczma
Radowicki Aleksander dwór Mostowlany młyn, browar, 2 karczmy
Roemer N. dwór Hubinka? młyn, karczma
Sołtan Maria dwór Murowana Brzostowica 4 karczmy, wiatrak
Staniewicz Józef dwór Rusota młyn wodny, 2 karczmy
Sulewska Pelagia dwór Grandzicze karczma
Sylwestrowicz Kazimierz dwór Przełom szynk, młyn
Sylwestrowiczowie dwór Hoża skonfiskowano, 2 karczmy
Szyrma Nadzieja dwór Krzywlany szynk
Szyrma Nadzieja działka Milkowszczyzna gorzelnia
Talheim Aleksander dwór Putryszki czyli Rozalin 2 karczmy
Ugochowski? Aleksander dwór Kowszowo z folwarkiem Kołowo 3 karczmy
Uruska Hermancja dwór Kamionka z folwarkami gorzelnia, 4 karczmy, młyn
Walicka Elżbieta dwór Kopciowszczyzna gorzelnia
Walicki Leopold dwór Jeziory rybołowiectwo, 2 młyny, 2 gorzelnie, browar, 2 fabryki produkcji sukna, 10 karczem
Wejmarn Jan dwór Likówka karczma
Widacki Konstanty dwór Rumlówka z folw. Gnojnica 2 karczmy
Wirion Jan dwór Krynki z folwarkami gorzelnia, browar, 2 młyny, 9 karczem
Wojczyński Włodzimierz dwór Długopol gorzelnia, browar, karczma
Wolmer Edward dwór Ostrówek z pustoszami 5 karczem
Wygonowska Kazimiera dwór Rusota młyn, 2 karczmy
Wygonowski Konstanty dwór Kotra karczma
Zawadzka Marcelina dwór Pieszczanka szynk
Zawistowski Ignacy dwór Olekszyce karczma, młyn
Żukowski Feliks dwór Korczyki? karczma
Uzupełnienie tabeli (II)
Kolejną informacją o poszczególnych właścicielach, która znajduje się w oryginalnym dokumencie, jest dopisek przy niektórych nazwiskach ,,по окладным листам Казенно Палаты не значится за 1865" (osoba nie jest odnotowana na kartach Kazionnej Pałaty w 1865 roku). Powodem jest trudność interpretacji zapisu.
Dla wyjaśnienia:
Kazionnaja Pałata – gubernialny oddział Ministerstwa Finansów Imperium Rosyjskiego, istnieje od 1775 roku. W interesujących nas latach popowstaniowych Pałata miała mocno okrojone funkcje i pełnomocnictwa, była czymś w rodzaju urzędu podatkowego i pełniła kontrolę nad płaceniem podatków.
Dla zainteresowanych link do rosyjskiej Wikipedii, gdzie dokładnie opisano funkcje i znaczenie Kazionnej Pałaty:
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D1%91%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0
Wydaje się, że możliwe są trzy hipotezy dla nieobecności właściciela jako podatnika w 1865 roku:
1. Dobytek został skonfiskowany po powstaniu 1863.
2. Właściciel umarł.
3. Dobytek został sprzedany komuś innemu.
Najbardziej prawdopodobna wydaje się hipoteza 1, wymaga jednak weryfikacji. Jeżeli ktoś z forumowiczów zna losy konkretnej osoby, wymienionej poniżej, proszony jest o zamieszczenie tej informacji na forum.
Osoby, przy nazwisku których zamieszczono uwagę, że nie są odnotowane w Kazionnej Pałacie w 1865 roku (w porządku alfabetycznym):
Cydzik Mateusz okolica Cydziki
Cydzik Stefan okolica Cydziki
Cydzik Jerzy okolica Cydziki
Cydzik Mikołaj okolica Cydziki
Cydzik Marcin okolica Cydziki
Cydzik Antoni okolica Cydziki
Cydzik Mikołaj s. Konstantego okolica Cydziki
Cydzik Jakub okolica Cydziki
Cydzik Andrzej s. Zachariasza okolica Cydziki
Cydzik Kazimierz okolica Cydziki
Cydzik Antoni dwór Tołoczki
Czerniewski Albin okolica Kozłowicze
Dawidowicz Stanisław okolica Żuki
Harasimowicz Jan okolica Orechwicze
Horbaczewski Paweł okolica Kozłowicze
Horbaczewski Mieczysław okolica Kozłowicze
Horbaczewski Jan okolica Kozłowicze
Hryniewicz Stanisław okolica Kozłowicze
Kadziewicz Michał okolica Kozłowicze
Kondracki Józef okolica Kozłowicze
Konstantynowicz Karolina dwór Tołoczki
Konstantynowicz Franciszek okolica Orechwicze
Kurczyński Franciszek okolica Kozłowicze
Minuczyc Kazimierz okolica Olenicze
Minuczyc Ludwik okolica Kozłowicze
Minuczyc Aniela okolica Kozłowicze
Obuchowicz Józef s. Ignacego okolica Obuchowicze
Obuchowicz Stanisław okolica Obuchowicze
Obuchowicz Franciszek s. Antoniego okolica Obuchowicze
Obuchowicz Franciszek s. Adama okolica Obuchowicze
Obuchowicz Kazimierz s. Aleksandra okolica Obuchowicze
Obuchowicz Michał s. Stefana okolica Obuchowicze
Obuchowicz Antoni s. Wincentego okolica Obuchowicze
Obuchowicz Jerzy okolica Orechwicze
Olendzki Adam okolica Olenicze
Olendzki Konstanty okolica Orechwicze
Olendzki Łukasz okolica Orechwicze
Olendzki Antoni Ejsmonty Nadtobolskie
Orechwa Jerzy okolica Orechwicze
Plisowski Hilary okolica Kozłowicze
Ponikwicka Karolina wieś Kaplica
Pyrski Bazyli okolica Jurewicze
Pyrski Józef okolica Jurewicze
Pyrski Aleksander okolica Jurewicze
Sipowicz Ignacy okolica Orechwicze
Starzyński Kazimierz okolica Orechwicze
Strupiński Konstanty okolica Kozłowicze
Strupiński Franciszek okolica Kozłowicze
Tołoczko Antonina Ejsmonty Nadtobolskie
Tomaszewski Michał okolica Olenicze
Zubrawski Antoni okolica Kozłowicze
Uzupełnienie tabeli (III)
Jeszcze kilka uzupełnień, które być może komuś okażą się przydatne:
Antuszewska? Ludwika? okolica Żukiewicze zapis niewyraźny, może Ludwik Antuszewski
Brosse Katarzyna Janowa dwór Migowo zmienił się właściciel
Bylewski Kajetan okolica Małe Ejsmonty jego żona posiada uroczysko Kurczowce
Czerniewski Wacław okolica Bylczyce? szlachetnie urodzony
Konopacki Jan okolica Obuchowicze porucznik
Lisicka N. dwór Sikorszczyzna w spadku po Owierczykowiczowej
Poczobut Agata okolica Petelczyce wdowa
Siemaszko Adam dwór Olenicze sprzedano różnym mieszczanom
Steckiewicz Józefata Kuźmicze wdowa
Zastanawia mnie czy w przypadku karczmy w Strupinie mamy do czynienia ze współwłanością?
Puciłowski Hipolit dwór Strupin karczma
Lisowski Mikołaj dwór Strupin karczma
Jurowski N. dwór Strupin, Zakrzewszczyzna młyn wodny, 3 karczmy, poprawiono przez komisję dn.31.08.1869