Zagadki grodzieńskie

[A. Rybalko]

Mój ojciec, rocznik 1930, uczęszczał do polskiej szkoły w Repli przez 2 albo 3 lata, potem zaczęła się wojna. W domu zachowało się kilka podręczników do klas początkowych, drukowanych we Lwowie. Nie wiem, czy właśnie z nich uczył się ojciec. Te parę lat szkoły z polskim językiem nauczania pozostawiło niezatarte ślady w jego tożsamości. Jednym z tych śladów były zagadki, które musiał słyszeć od nauczyciela w szkole. Zapamiętałam kilka, to są łatwe zagadki dla młodszych dzieci tamtych czasów. Kto wie, czy dzisiejsze dzieci potrafiłyby wszystkie odgadnąć?

xxx

Żółty, słodki, w smaku miły, pszczółki z kwiatków go zrobiły.
           
xxx

Stoi nad wodą, co chwila się myje, wszystkim pić daje, sam nigdy nie pije.

xxx

Leży bochen między grochem.

xxx

Wisi w kącie sito, nie ręką je uwito.

Na koniec następowało pytanie ,,Co to jest?". Ojciec nie czekał na naszą odpowiedź, bo wiedział, że i tak ją znaliśmy. Recytacja zagadki była dla niego swoistym rytuałem, jakby zaklęciem, przenoszącym w przeszłość.

Na zakończenie zagadka trudniejsza, przypuszczam, że autentycznie pochodząca z okolic Repli.

Wisa wisi, choda chodzi. Wisa upadła, choda zjadła.
Co to jest?...

Rozwiązanie podam, jak to w bywało w zwyczaju w dawniejszych czasopismach, za tydzień 

[Albink]

Choda to chyba świnia, a wisa to owoc-gruszka.

[Arek1975]

Alu,
Dzięki serdeczne za piękne i niełatwe zagadki.
Poszukiwanie odpowiedzi zaprowadziło mnie do miejsca, w którym takich zagadek jest więcej. Jak widać ponadregionalne
https://historialomzy.pl/zagadki-ludowe-z-nad-narwi-i-bugu/
Pozdrawiam serdecznie
Arek

[A. Rybalko]

Pan Albin zna się nie tylko na genealogii, ale i na zagadkach, bo trafnie odgadł! Rozwiązania za tydzień nie będzie.

Arku, te zagadki znad Narwi i Bugu są w dużej części dla doroslych, którzy miewają kudłate myśli... Ale potrafią rozbawić, to fakt. Po przeczytaniu przypomiałam jeszcze jedną tatusiową zagadkę, która przez długi czas mnie zajmowała:

Przywieźli ją Niemce
w czerwonej sukience.
Jak ją rozbierali,
to nad nią płakali 

Odpowiedź: cebula. Ale dlaczego czerwona? Dlaczego Niemce?... W Wilnie swego czasu czerwonej cebuli nie było, zapoznałam się z nią dopiero w Niemczech. Teraz tłumaczę zagadkę tak. Niemcy na Grodzieńszczyznie stanowili od dawnych czasów największą grupę cudzoziemców, czerwona cebula rzeczywicie została przywieziona skądś z Zachodu.

[A. Rybalko]

Przypomniała mi się jeszcze jedna zagadka, niestety rozwiązanie uleciało z wiatrem.

Worek i woreczek
chleba kawałeczek.
Dwa ślepaki pod świstakiem zawiązane.

Może komuś się coś skojarzy? Mnie się kojarzy torba żebracza, a "ślepaki" to może miały być śledzie?... Tak sobie jak przez mgłę przypominam, ale bardzo niedokładnie. W dawnych czasach śledzi było w morzu tak wiele, że nawet żebrak mógł je mieć w torbie.