Indeks imiennego spisu właścicieli ziemskich grodzieńskiego ujezdu

[Rafał Jurowski]

Na naszej stronie został udostępniony indeks spisu właścicieli ziemskich ujezdu grodzieńskiego. Indeks ten wykonał Pan Anatolij Bublej na podstawie dokumentu znajdującego się w grodzieńskim Archiwum Historycznym.

W pracę nad indeksem była zaangażowana także Pani Alicja Rybałko. Wszystkim im bardzo dziękujemy za włożoną pracę i zaangażowanie w odkrywanie nieznanych powszechnie dokumentów, przybliżających nam historię naszej ukochanej ziemi grodzieńskiej.

https://www.rodygrodzienskie.pl/lista-wlascicieli-gruntow-z-lat-1865-1869/

[A. Rybalko]

Uzupełnienie tabeli (I)

Istnieją informacje o poszczególnych właścicielach, które znajdują się w oryginalnym dokumencie, jednak nie zostały uwzględnione w indeksie ogólnym. Chodzi tu o właścicieli majętnych i bardzo majętnych, którzy posiadali nie tylko ziemię, ale i inny, przynoszący dochód ,,dobytek". Warto przyjrzeć się temu wyliczeniu uważniej.

Ze smutkiem stwierdzam, że były to przeważnie gorzelnie, rzadziej browary, no i niezliczone karczmy. Mało gdzie produkowano coś naprawdę przydatnego ludziom, z rzadka widzimy cegielnię, tartak czy młyn. Najbogatszemu Walickiemu udało się zainwestować w wytwarzanie sukna. W tym niechlubnym wyliczeniu znajdujemy i Elizę Orzeszkową. Na jej usprawiedliwienie należy dodać, że w owym okresie była młodą dziewczyną nienauczoną prowadzić interesy, które odziedziczyła po rodzicach. Niedługo zresztą Milkowszczyznę sprzedała i przeniosła się do Grodna, żeby poświęcić się całkowicie pisaniu.

Ten smętny krajobraz uzupełnia fakt, że w Imperium Rosyjskim było zabronione sprzedawanie w karczmach czegokolwiek poza alkoholem. Czyli: żadnych zakąsek. Powodem była ,,troska" państwa o gości: karczmarze mogliby sprzedawać bardzo słone potrawy i w ten sposób zachęcać do kolejnej szklaneczki. Tylko w najlepszych gospodach dawano do wódki obwarzanek za darmo, w ten sposób obchodząc zakaz carski.

Andrzejkowicz?   Aleksander  dwór Starzynki   karczma
Bisping   Aleksander   dwór Trejgle, Skroblaki i Wiercieliszki   karczma, 2 gorzelnie, 1 browar, 2 karczmy, 7 szynków
Boranowski Józef   dwór Białogórce   karczma
Borzęcki   Józef   dwór Obremszczyzna i Suchodolina   2 szynki
Borzęcki   Józef   dwór Karolin   gorzelnia i szynk
Braun   Zofia c. Andrzeja   dwór Zbrzoskowszczyzna   szynk
Brunowa   Jadwiga   dwór Rudawa i Hołynka   młyn i 7 karczem
Bylczyńska   Ewa?   okolica Bylczyce   karczma
Czetwertyński   Konstanty   dwór Skidel i Kotra   gorzelnia, browar, 2 młyny, 5 karczem
Dankiewicz   Julian   dwór Kotra   młyn, 2 karczmy
Daszkiewicz   Platon   dwór Górki   młyn, 2 karczmy
Dobrosielski   Tomasz   dwór Skomoroszki   2 karczmy
Druccy-Lubeccy      dwór Stanisławowo   karczma
Druccy-Lubeccy      dwór Puzowce   karczma
Dziekoński   generał-major   dwór Błagowieszczenskoje i Żydomla   4 karczmy
Eysymont   Wiktoria   dwór Gotkienszczyzna (?) z folwarkiem Kołubyszki   karczma
Eysymont   Franciszka   dwór Karałowszczyzna (?)    karczma, poprawiono zgodnie z postanowieniem z dn. 31.08.1870
Eysymont   Salomea   dwór Cydziki   karczma
Eysymont   Stanisław   dwór Paszewicze   karczma
Jelski   Lew   dwór Golnie   karczma
Jodkowska   Teresa   dwór Sewejki - Cydzikowszczyzna   2 karczmy
Jurowski   N.   dwór Strupin, Zakrzewszczyzna   młyn wodny, 3 karczmy, poprawiono przez komisję dn.31.08.1869
Kamieński   N.   dwór Minczewo   gorzelnia, poprawiono zgodnie z postanowieniem z 31.08.1869
Kaniewska   Julia   dwór Tołoczki   sprzedano, karczma
Kaszuba   Maurycy   dwór Mosty   gorzelnia
Korybut-Daszkiewicz   Ryszard   dwór Wojciechowszczyzna   2 karczmy
Korycki   Maciej   dwór Białogórce   cegielnia
Krzywicki   Julian   dwór Wola z folwarkami Siemaszkowszczyzna i Wiktoryn   2 młyny, 3 karczmy
Lachnicka   Józefa   dwór Poniemuń   karczma, cegielnia
Lachnicki   Cyprian   dwór Lachnowo   młyn wodny
Lisowski   Mikołaj   dwór Strupin   karczma
Łowicki   Maciej   dwór Michałówka   2 karczmy
małoletni Czechowscy   dwór Łunna   dwa młyny, gorzelnia, sprzedaż pi(wa?)
małoletni Czeczotowie   dwór Hołowacze i Bogudzieńki   gorzelnia, karczma
Matusewicz   Ewa   dwór Tużewlany   karczma
Montowicz   N.   dwór Astapkowszczyzna   gorzelnia, karczma i młyn wodny
Montowicz   Amelia   dwór Siemionówka   karczma
Niezabytowski   Stefan   dwór Głębokie, Zabłoć i Hołynka   gorzelnia, młyn, szynk
Niezabytowski   Konstanty   dwór Oleszewicze   gorzelnia, młyn, 2 karczmy
O'Brien de Lacy   Julia   dwór Czechowszczyzna z folw. Folusz   młyn wodny, karczma
Obuchowicz   Aleksandra   dwór Migowo   Karczma. Obuchowicz Aleksandra zakreślono, w to miejsce zapisano Brosse
Orzeszkowa   Elżbieta   dwór Milkowszczyzna z folwarkiem Grodelek?   2 karczmy, dom pocztowy, gorzelnia
Pawa   Mortchel   uroczysko Borki   karczma
Pawa   Chaim   okolica Ejsmonty   karczma
Podgórski   Ignacy   dwór Murowany Usnarz   karczma
Pokubiatto   N.   dwór Rusota   karczma
Popławski   Samuel   dwór Popławy   karczma, młyn
Pruszyńska   Teofila   dwór Rusota   2 karczmy, młyn
Pruszyński   Seweryn   dwór Raszewo   3 karczmy
Puciłowska   Karolina   dwór Radziwonowicze   2 karczmy
Puciłowski   Hipolit   dwór Strupin   karczma
Radowicki   Aleksander   dwór Mostowlany   młyn, browar, 2 karczmy
Roemer   N.   dwór Hubinka?   młyn, karczma
Sołtan   Maria   dwór Murowana Brzostowica   4 karczmy, wiatrak
Staniewicz   Józef   dwór Rusota   młyn wodny, 2 karczmy
Sulewska   Pelagia   dwór Grandzicze   karczma
Sylwestrowicz   Kazimierz   dwór Przełom   szynk, młyn
Sylwestrowiczowie   dwór Hoża   skonfiskowano, 2 karczmy
Szyrma   Nadzieja   dwór Krzywlany   szynk
Szyrma   Nadzieja   działka Milkowszczyzna   gorzelnia
Talheim   Aleksander   dwór Putryszki czyli Rozalin   2 karczmy
Ugochowski?   Aleksander   dwór Kowszowo z folwarkiem Kołowo   3 karczmy
Uruska   Hermancja   dwór Kamionka z folwarkami   gorzelnia, 4 karczmy, młyn
Walicka   Elżbieta   dwór Kopciowszczyzna   gorzelnia
Walicki   Leopold   dwór Jeziory   rybołowiectwo, 2 młyny, 2 gorzelnie, browar, 2 fabryki produkcji sukna, 10 karczem
Wejmarn   Jan   dwór Likówka   karczma
Widacki   Konstanty   dwór Rumlówka z folw. Gnojnica   2 karczmy
Wirion   Jan   dwór Krynki z folwarkami   gorzelnia, browar, 2 młyny, 9 karczem
Wojczyński   Włodzimierz   dwór Długopol   gorzelnia, browar, karczma
Wolmer   Edward   dwór Ostrówek z pustoszami   5 karczem
Wygonowska   Kazimiera   dwór Rusota   młyn, 2 karczmy
Wygonowski   Konstanty   dwór Kotra   karczma
Zawadzka   Marcelina   dwór Pieszczanka   szynk
Zawistowski   Ignacy   dwór Olekszyce   karczma, młyn
Żukowski   Feliks   dwór Korczyki?   karczma

[A. Rybalko]

Uzupełnienie tabeli (II)

Kolejną informacją o poszczególnych właścicielach, która znajduje się w oryginalnym dokumencie, jest dopisek przy niektórych nazwiskach ,,по окладным листам Казенно Палаты не значится за 1865" (osoba nie jest odnotowana na kartach Kazionnej Pałaty w 1865 roku). Powodem jest trudność interpretacji zapisu.
Dla wyjaśnienia:
Kazionnaja Pałata – gubernialny oddział Ministerstwa Finansów Imperium Rosyjskiego, istnieje od 1775 roku. W interesujących nas latach popowstaniowych Pałata miała mocno okrojone funkcje i pełnomocnictwa, była czymś w rodzaju urzędu podatkowego i pełniła kontrolę nad płaceniem podatków.
Dla zainteresowanych link do rosyjskiej Wikipedii, gdzie dokładnie opisano funkcje i znaczenie Kazionnej Pałaty:
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D1%91%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0

Wydaje się, że możliwe są trzy hipotezy dla nieobecności właściciela jako podatnika w 1865 roku:
1. Dobytek został skonfiskowany po powstaniu 1863.
2. Właściciel umarł.
3. Dobytek został sprzedany komuś innemu.

Najbardziej prawdopodobna wydaje się hipoteza 1, wymaga jednak weryfikacji. Jeżeli ktoś z forumowiczów zna losy konkretnej osoby, wymienionej poniżej, proszony jest o zamieszczenie tej informacji na forum.

Osoby, przy nazwisku których zamieszczono uwagę, że nie są odnotowane w Kazionnej Pałacie w 1865 roku (w porządku alfabetycznym):

Cydzik   Mateusz   okolica Cydziki
Cydzik   Stefan   okolica Cydziki
Cydzik   Jerzy   okolica Cydziki
Cydzik   Mikołaj   okolica Cydziki
Cydzik   Marcin   okolica Cydziki
Cydzik   Antoni                   okolica Cydziki
Cydzik   Mikołaj s. Konstantego   okolica Cydziki
Cydzik   Jakub   okolica Cydziki
Cydzik   Andrzej s. Zachariasza   okolica Cydziki
Cydzik   Kazimierz   okolica Cydziki
Cydzik   Antoni   dwór Tołoczki
Czerniewski   Albin   okolica Kozłowicze
Dawidowicz   Stanisław   okolica Żuki
Harasimowicz   Jan   okolica Orechwicze
Horbaczewski   Paweł   okolica Kozłowicze
Horbaczewski   Mieczysław   okolica Kozłowicze
Horbaczewski   Jan   okolica Kozłowicze
Hryniewicz   Stanisław   okolica Kozłowicze
Kadziewicz   Michał   okolica Kozłowicze
Kondracki   Józef   okolica Kozłowicze
Konstantynowicz   Karolina   dwór Tołoczki
Konstantynowicz   Franciszek   okolica Orechwicze
Kurczyński   Franciszek   okolica Kozłowicze
Minuczyc   Kazimierz   okolica Olenicze
Minuczyc   Ludwik   okolica Kozłowicze
Minuczyc   Aniela   okolica Kozłowicze
Obuchowicz   Józef s. Ignacego   okolica Obuchowicze
Obuchowicz   Stanisław   okolica Obuchowicze
Obuchowicz   Franciszek s. Antoniego   okolica Obuchowicze
Obuchowicz   Franciszek s. Adama   okolica Obuchowicze
Obuchowicz   Kazimierz s. Aleksandra   okolica Obuchowicze
Obuchowicz   Michał s. Stefana   okolica Obuchowicze
Obuchowicz   Antoni s. Wincentego   okolica Obuchowicze
Obuchowicz   Jerzy   okolica Orechwicze
Olendzki   Adam   okolica Olenicze
Olendzki   Konstanty   okolica Orechwicze
Olendzki   Łukasz   okolica Orechwicze
Olendzki   Antoni   Ejsmonty Nadtobolskie
Orechwa   Jerzy   okolica Orechwicze
Plisowski   Hilary   okolica Kozłowicze
Ponikwicka   Karolina   wieś Kaplica
Pyrski   Bazyli   okolica Jurewicze
Pyrski   Józef   okolica Jurewicze
Pyrski   Aleksander   okolica Jurewicze
Sipowicz   Ignacy   okolica Orechwicze
Starzyński   Kazimierz   okolica Orechwicze
Strupiński   Konstanty   okolica Kozłowicze
Strupiński   Franciszek   okolica Kozłowicze
Tołoczko   Antonina   Ejsmonty Nadtobolskie
Tomaszewski   Michał   okolica Olenicze
Zubrawski   Antoni   okolica Kozłowicze

[A. Rybalko]

Uzupełnienie tabeli (III)

Jeszcze kilka uzupełnień, które być może komuś okażą się przydatne:

Antuszewska?    Ludwika?  okolica Żukiewicze    zapis niewyraźny, może Ludwik Antuszewski
Brosse    Katarzyna Janowa    dwór Migowo    zmienił się właściciel
Bylewski    Kajetan    okolica Małe Ejsmonty    jego żona posiada uroczysko Kurczowce
Czerniewski    Wacław    okolica Bylczyce?    szlachetnie urodzony
Konopacki    Jan    okolica Obuchowicze    porucznik
Lisicka    N.    dwór Sikorszczyzna    w spadku po Owierczykowiczowej
Poczobut    Agata    okolica Petelczyce    wdowa
Siemaszko    Adam    dwór Olenicze    sprzedano różnym mieszczanom
Steckiewicz    Józefata    Kuźmicze    wdowa

[Rafał Jurowski]

Zastanawia mnie czy w przypadku karczmy w Strupinie mamy do czynienia ze współwłanością?

Puciłowski   Hipolit   dwór Strupin   karczma
Lisowski   Mikołaj   dwór Strupin   karczma
Jurowski   N.   dwór Strupin, Zakrzewszczyzna   młyn wodny, 3 karczmy, poprawiono przez komisję dn.31.08.1869