Krótkie opisy parafii grodzieńskich

[wd]

No i oczywiście nie zapominajmy o najsławniejszym obywatelu Łyskowa...czyli Nikodemie Dyzmie:)

[A. Rybalko]

Witaj, uwaga ze wszech miar słuszna. O Dyzmie nie wiedziałam!...

[A. Rybalko]

Dane parafii   Międzyrzecz

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   90-100 urodzeń
      25-35 małżeństw
      30-90 zgonów

Uwagi:

a)   Międzyrzecz, w metrykach nazywany raz miasteczkiem, a raz wsią, nie miał w sobie widać potencjału, żeby urosnąć do prawdziwego miasta. Dzisiaj mało kto kojarzy sobie tę parafię, przede wszystkim chyba z powodu nazwy, którą nosi niejedna miejscowość w Polsce i na świecie. Miałam nieco trudności przy poszukiwaniu Międzyrzecza w google.maps, wiele z wymienionych w metrykach wsi dziś chyba nie istnieje.
b)   Najwięcej metryk pochodzi ze wsi Żerdna i okolicy o tej samej nazwie, bardzo niewiele z Międzyrzecza.
c)   Stany szlachecki i chłopski stykają się ze sobą jakby lepiej niż gdzie indziej, pracowity może być świadkiem ślubu urodzonego. Chłopi i szlachta nadawali dzieciom podwójne imiona mniej więcej jednakowo często.
d)   Całkowity brak stanu mieszczańskiego.
e)   Bardzo duża rozmaitość nazwisk szlacheckich, znanych z innych parafii grodzieńskich – jakby w Międzyrzeczu wyznaczyły sobie spotkanie rody grodzieńskie! Wielu przyjezdnych i gości, których proszono przy okazji na rodziców chrzestnych. Aż się chce zapytać: gdzie się podziało to bujne, szeroko rozgałęzione życie tych miejsc?...
f)   Znane są nazwiska organistów kościelnych (ich obecność oznacza, że mieli na czym grać) Józef Marcinkiewicz intensywnie udzielał się jako chrzestny i świadek wielu ślubów aż do śmierci w kwietniu 1801, miał 56 lat. Jego pracę kontynuował od jesieni tegoż roku Józef Jackiewicz.
g)   Miedzyrzecz miał swój przytułek dla ubogich, wśród których którzy byli również szlachetnie urodzeni Magdalena Olszewska i Wiktor Minuczyc.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Międzyrzecz
Dwory (rodziny): Dziergiele (Rozwadowski), Iwaszkiewicze (Strawiński), Janopol, Mesztowicze (Broniec), Międzyrzecz (Truskowski), Mąciaki a. Monciaki (Wojnikiewicz), Pieniucha (Dudziński, Owsiany), Rudziewicze (Bieńkowski, Rutkowski), Szyrkowicze (Kasperowicz, Strumiłło).
Okolice: Bohdzie (Ambroszkiewicz) Rudziewicze (Idzikowski, Kmita, Kołłupajło, Odyniec), Sedelniki (Dmuchowski, Krasnodębski, Pietraszewski, Pisanko), Żabki (Giecołd, Jarosławowicz, Skorobohaty, Turczynowicz), Żerdna a. Żerna (Giecołd, Maciesza, Olszewski, Zwirowicz).
Wsie: Bezwodna, Boble a. Bouble, Bohdzie, Bobrowniki, Ciechlewicze, Czerechowicze, Dąbrowniki, Dobrosielce, Dziergiele, Klepacze, Kłopotowo, Koniuchy, Mozyrkowszczyzna, Packi, Pasutycze, Pietrewicze, Podorosk, Podziejki, Puziki, Rudziewicze, Szyrki, Tałałajki, Truńce, Tułowo, Zabohonie, Zadworze, Zamułowszczyzna, Zienkowce, Żerdna a. Żerna., Żupliki.

Duchowieństwo

Proboszcz: Hiacynt (Jacek) Zawisza
Wikarowie: Antoni Morsztyn Michalski (do maja 1797), Krzysztof Jodkowski (od lipca 1797 do czerwca 1801), Jerzy Kaczanowski (jako komendarz od października 1801).
Duchowni uniccy: Andrzej (Adam) Konachowicz, paroch parafii Sedelniki, Bogumił Wokulski paroch parafii Samojłowicze.
Goście duchowni: Paweł Bobrowski pijar, Polidor Czarnecki dominikanin, Jerzy Dobrowolski przełożony, Tomasz Juszkiewicz dominikanin, Ignacy Kaczanowski kapelan w Monciakach, Antoni Rachalski dominikanin.

Uwagi:
a)   Proboszcz Hiacynt Zawisza miał piękny charakter pisma, w dodatku pisał gramatycznie, widać był to człowiek zdolny i uczony. Metryki pisane przez niego zawierają poprawne nazwiska, zawsze odnotowany stan społeczny.
b)   Zmiany następują od lata 1801, kiedy odchodzi wikary Jodkowski, proboszcza wspomagają dominikanie, którzy wprowadzają nową modę: notowanie nazwisk panieńskich.
c)   Jesienią pojawia się nawet ,,przełożony" Jerzy Dobrowolski, a z nim nowy zastępczy wikary, komendarz Jerzy Kaczanowski.

[A. Rybalko]

Dane parafii   Zelwa

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   40-50 urodzeń
      10-15 małżeństw
      15-35 zgonów

Uwagi:

a)   W odróżnieniu od pobliskiego Międzyrzecza, takiego samego miasteczka na początku XIX wieku, Zelwę można dziś z łatwością odszukać na mapie, nawet w niezbyt dużym powiększeniu. Metryki nie dostarczają jednak żadnych wyjaśnień tego pozytywnego rozwoju. Wręcz odwrotnie, jest ich dwa razy mniej. Zapewne duże znaczenie ma tu zelwiańska parafia unicka, do której nie mamy wglądu.
b)   Na oryginały wyglądają tylko metryki z 1797 roku oraz notatki z raptularza 1798, gdzie chrzty, śluby i zgony są ślicznie ze sobą przemieszane. Pozostałe indeksy pochodzą z kopii w języku polskim, wykonanej w około 1829. Kopia jak to kopia, staranna, ale z pewnymi trudnościami przy odczytaniu nazwisk.
c)   Brak stanu mieszczańskiego, niewielu prominentów, przygarść szlachty.
d)   Do dworu Konna zaglądał czasem największy lokalny magnat, marszałkowicz starodubowski Piotr Bisping, o czym świadczy wpis o jego udziale w ceremonii chrztu poddanego w 1798. Piotr miał wówczas 22 lata i rozglądał się jeszcze za odpowiednią kandydatką na żonę.
e)   Bardzo interesujące są nazwy miejscowości: Konna Sapieżyńska, Konna Bispinka, Krzesła, Korzyść. Mieszkańcy okolicy Żerna należeli zarówno do parafii w Międzyrzeczu jak i w Zelwie.
f)   Brak informacji o przytułku w Zelwie, może go nie było? Za to niemało zmarłych ,,przechodnich", przypuszczalnie wędrownych żebraków, nieznanych z nazwiska.
g)   Jakość życia w Zelwie nie była wysoka, ludzie rzadko dożywali 70-tki. Bardzo powierzchowna rejestracja zgonów.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Zelwa
Dwory (rodziny): Bereszki (Bohuszewicz), Konna, Szyrkowicze (Malinowski), Zelwa (Lipiński, Taraniewski).
Okolice: Żerna (Juszkiewicz, Kulesza, Suchocki, Tułowski),
Wsie: Bereszki a. Berezki, Bibiki, Borodzicze, Chołstowo, Dołhopolicze, Horewicze a. Orewicze a. Orowicze, Janowszczyzna, Konna (Sapieżyńska, Bispinka), Korzyść, Krzesła, Krzywokonna, Ławrynowicze, Maracze a Moracze, Mesztowicze, Szyrkowicze, Zblany.

Duchowieństwo

Proboszcz: Józef Malinowski, kanonik inflancki, dziekan różański
Wikary: Jerzy Sidorowicz.
Duchowni uniccy: Jan Jankowski paroch parafii Zelwa.
Goście duchowni: Franciszek Bobrowski pijar, Ksawery Bobrowski pijar, Józef Zięblewski dominikanin.

Uwagi:

a)   Proboszcz Malinowski udzielał się rzadko przy udzielaniu sakramentów chrztu i małżeństwa, być może stały tu na przeszkodzie jego obowiązki dziekańskie.
b)   Aktywny w parafii był paroch unicki Jan Jankowski, przede wszystkim jako ojciec chrzestny. Jako chrzestna wymieniona jest szlachetna Marianna Jankowska, widocznie małżonka.

[A. Rybalko]

Dane parafii   Strubnica

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 5 lat 1797-1801.

Rocznie   ok.70 urodzeń
      20-25 małżeństw
      40-45 zgonów

Na podstawie indeksów chrztów: szlachty - 13,7%, mieszczan - 11,7%, włościan - 63,1%, brak danych – 11,4%.

Uwagi:

a)   Strubnica była tylko wsią, jedyne miasteczko w parafii to Pieski albo Piaski, które w 1802 roku awansowały do osobnej parafii.
b)   Strubnica jest znana jako włości Bispingów. Niestety w tym okresie nie było żadnych wydarzeń metrykalnych w tej rodzinie. Nie wiadomo nawet, czy Bispingowie przebywali w Strubnicy, Anna Bispingowa tylko raz figuruje jako chrzestna w 1801 roku. Gwoli przypomnienia: w tym czasie głową rodziny był Jan z małżonką Anną, synowie Piotr i Adam byli młodymi kawalerami, córka Rozalia wyszła za Józefa Bychowca i mieszkała w dworze Mogilowce par. Łysków. W tamtejszych metrykach można znaleźć ślady większości członków rodziny.
c)   Większość mieszczan w parafii pochodziła z miasteczka Pieski. Dziwne jest tylko, że odkąd znaleźli się w nowoutworzonej parafii Pieski, zaczęli pisać się jako jako pracowici. Nie wiemy, kto jakie rzemiosło uprawiał. Jedynym wyjątkiem jest młynarz Józef Wasilewski. Organista nazywał się Tadeusz Dawidowski.
d)   Kilka nazwisk w parafii dotyczy zawodów czy rzemiosł miejskich: Kucharczyk, Kuchta, Mularczyk, Piekarczyk, Szlosarczyk. Podobnie rodziny Mazurów i Włochów / Wołochów wskazują na mały ,,desant" z terenów leżących daleko na zachód od Grodzieńszczyzny.
e)   Ważną osobą w parafii był Ignacy Oskierko, kanonik katedry wileńskiej, który pod koniec życia zajął się zbożnym dziełem odbudowaniem parafii w Piaskach. Nie wiem, gdzie leżały jego dobra, ale niewątpliwie gdzieś między Piaskami a Strubnicą, podobnie jak włości innych Oskierków.
f)   W kościele strubnickim na uroczystościach rodzinnych spotykali się przedstawiciele najznaczniejszych rodów zarówno grodzieńskich, jak i wołkowyskich: Eysymontowie, Komajewscy, Oskierkowie, Suchodolscy, Tułowscy, Wolmerowie. Sprzyjało temu dogodne położenie Strubnicy między powiatami, a jednocześnie na szlaku Wilno-Kraków.

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Pieski a. Piaski
Dwory (rodziny): Kwaczuki (Krzyżanowski, Ułasowski), Mosiewicze (Choroszewski, Sadowski), Pliszcza (Wołk), Samołowicze (Grodkowski), Strubnica (Abramowicz, Chmielewski, Truchnowski, Wyszyński), Szaulicze (Tułowski).
Folwarki: Dylewszczyzna (Hanusewicz), Ihnatowszczyzna, Malkiewicze (Eysymont), Samojłowicze (Kmita).
Młyn: Łasowszczyzna (Wieliczko).
Karczma: Zarudawie.
Okolica: Ławry (Adamowicz vel Giecołd, Dougul a. Dogil, Juszkiewicz, Nieszkiewicz a. Niskiewicz, Ochremowicz, Panasewicz, Zalewski, Żyliński.
Wsie: Borowszczyzna, Czeszyce, Dorazna(?), Dylewszczyzna, Hanczary, Hryćki, Kopacze, Kutniki a. Pobojewo, Łada, Miżewo, Mosiewicze, Niewiarowicze, Nowosiółki, Osowlany, Pacewicze, Paniuki, Plebanowce a. Strubnica Plebańska, Samołowicze, Strubnica, Szaulicze, Zarudawie, Zelwiany.

Duchowieństwo

Proboszcz: Mateusz Skoczyński, Józef Olszewski
Wikarowie: Krzysztof Jodkowski, Maciej Zaleski a. Zalewski komendarz z Różanej, potem altarysta w Strubnicy.
Duchowni uniccy: Teofil i Józef Wokulscy parochowie par. Samołowicze, Wiktor Żółkowski, paroch par. Pieski.
Goście duchowni: Jan Strojmowski proboszcz par. Graużyszki, Franciszek Machnacki wikary par. Różanka, Jakub Kudzinowicz kapelan dworu Zelwiany.

Uwagi:
a)   Proboszcz Mateusz Skoczyński zajmował się parafią przykładnie, dzieląc obowiązki z wikarymi, którzy przebywali w Strubnicy kolejno i nie przez cały okres.
b)   Dobra znajomość nazwisk, wyraźny zapis, świetna rejestracja zgonów.
c)   Proboszcz zmarł na parafii w lutym 1801 roku, w wieku 62 lat. Ostatniego sakramentu (ślubu) udzielił 31 stycznia 1801; pobrali się mieszkańcy szpitalika strubnickiego szlachetni Dominik Abramowicz i Magdalena Dawidowska.
d)   Nowy proboszcz Józef Olszewski nastał dopiero w lipcu, w okresie przejściowym obowiązki przejął altarysta Maciej Zaleski.


Postscriptum

Poniższe spostrzeżenia dotyczą indeksów z lat 1802-1818

1.   Liczba chrztów zmniejszyła się i wynosiła ok. 40 rocznie, osiągając w poszczególnych latach 50. Należy to przypisać rozczłonkowaniu jednej parafii na dwie (patrz Pieski). To samo da się powiedzieć o ślubach. Liczba zgonów niestety nie uległa zmianie, szczególnie ciężkie okazały się lata 1812 i 1813 (52 i 71 zgonów), czyli czas kampanii napoleońskiej. Adam Bisping wystawił własnym kosztem pułk piechoty dla tej wojny, przypuszczam, że przynajmniej niektórzy rekruci byli jego poddanymi. Szczególnie wiele wdów zawierało małżeństwa w latach następnych.

2.   Czy Bispingowie w tym okresie zamieszkali w Strubnicy na stałe? Przynajmniej Adam bywał tu często, o czym świadczy jego obecność jako chrzestnego (6 razy w latach 1805-1818). Starszy pan Jan (ojciec) oraz brat Piotr zostali odnotowani po razie, obaj w 1802. W Strubnicy odbył się 18.04.1803 ślub Tekli Bispingówny, siostry Adama, z chorążym wojsk polskich Tadeuszem Sieheniem. Tu urodziła się Gabriela Bisping, córka Adama i Teresy z Mikulskich. Przy okazji okazało się, że jej rok urodzenia 1817 podany w pamiętnikach Bispinga nie odpowiada prawdzie (w rzeczywistości: 1816).

3.   Bispingowie utrzymywali istny pensjonat dla zdeklasowanej szlachty. W szpitaliku zmarło w tych latach 18 osób, tylko jedna z nich wykazywała plebejskie pochodzenie. Mieszkała tu cała klika Dawidowskich (Piotr, Tadeusz, Marianna i Rozalia), wyżej wspomniana rodzina Abramowicz-Dawidowska, wcale nie w podeszłym wieku, bo dochowała się w tym okresie czwórki dzieci (dwoje zmarło). Tu znalazła przytułek rodzina Jakuba Kwiecińskiego, tułająca się po okolicznych parafiach. Andrzejkowicz i Giecołd dopełniają tej listy nazwisk z ,,lepszego towarzystwa".

4.   Ksiądz Olszewski, który nastał po proboszczu Skoczyńskim, zdaje się, nie był ani lubiany, ani popularny. Wybitniejsze rodziny wolały chrzcić dzieci u altarysty Zaleskiego. Olszewski miał niespecjalnie wyrobiony charakter pisma, mówiąc bez ogródek, pisał jak kura pazurem. Ale obowiązki spełniał widać sumiennie, bo utrzymał się na parafii przynajmniej do 1818.

5.   Zwraca uwagę duża liczba dzieci podrzutków, których pochodzenie nie jest znane (24!). Niektóre z dzieci otrzymują na chrzcie po 2 imiona, a chrzestnymi są szlachetnie urodzeni. Liczba dzieci, których matki (włościanki) były znane, jest niewielka.

6.   Nowy trend: parafia była coraz bardziej zdominowana przez włościan.

[klocekoi]

błąd, zapewne literówka. Franciszek Machnacki był z par. RóżanKa, nie Różana.

Co ciekawe, dzisiejszy proboszcz par. Mikielewszczyzna, wcześniej również Różanka, Mosty i chyba Mosty Prawe, pochodzi z powyższej, opisanej parafii. Ryszard Jakubiec. Postać bardzo zasłużona dla wyżej wymienionych terenów i dla odrodzenia polskości, niestety stłumionej przez osoby decyzyjne w białoruskim kościele.

[A. Rybalko]

Dziękuję za uwagę! Poprawiłam.

[A. Rybalko]

Dane parafii   Piaski

Oceny dokonano na podstawie indeksów z 17 lat 1802-1818.
Brak metryk: UMZ 1807

Rocznie   30-40 urodzeń
      7-20 małżeństw
      20-40 zgonów (wyjątek 1812 i 1813 – 52 i 53 zgony)
Uwagi:
a)   ,,Pieski" należałoby odczytywać z akcentem na ostatniej sylabie, chodzi tu bowiem nie o jakieś małe psy, tylko o białoruskie piaski.
b)   Rzadkość wśród naszych parafii grodzieńskich: znana jest dokładna data powstania parafii: marzec 1802 roku. Proboszczem został Józef Wierzbicki i pozostawał nim w ciągu całego wymienionego okresu. Parafianie pochodzili po części z parafii Strubnica, toteż tam należy szukać metryk wcześniejszych.
c)   Kościół w Pieskach istniał już znacznie wcześniej, ale widać brakowało funduszy na funkcjonującą parafię. Trzeba było dopiero starań kanonika katedry wileńskiej Ignacego Oskierki, żeby sprawa doszła na trwale do skutku – to powtarzam za Karpyzą. Trochę dziwne, że sam Ignacy pojawia się w metrykach tylko raz: w sierpniu 1803 roku, jako chrzestny w rodzinie szambelanostwa Oskierków.
d)   Parafia wymierających magnatów i zdeklasowanej szlachty. W okolicznych dworach żegnali się z tym światem: Joanna Benisławska stolnikowa inflancka (1809), Jan Oskierko szambelan byłego dworu polskiego (1812), Bazyli Żyniew mieczny piński (1814), Franciszka Oskierczyna starościna mozyrska (1815), Elżbieta Krzywicka podczaszyna wołkowyska (1817). A oto nazwiska pracowitych czyli włościan, skądinąd znane jako szlacheckie: Dąbrowski, Hryniewicz, Ihnatowicz, Krassowski, Poczobut, Puciłowski, Siemaszko.
e)   Ciekawe, że w tej samej parafii równolegle z włościanami o tych nazwiskach funkcjonowali urodzeni Dąbrowscy, Hryniewicze i Ihnatowicze. Jan Ihnatowicz, po ożenku z krewną proboszcza Marią Wierzbicką, zajął nawet kluczową pozycję rządcy miasteczka Piaski.
f)   Kościółek w Piaskach, w tym okresie pewnie niezbyt elegancki, widział mimo to parę ekskluzywnych ślubów. Związek małżeński zawarli tu Kazimierz Żelazowski komornik mozyrski i Józefa Kochcicka, Tomasz Szukiewicz podkomorzyc słonimski z Franciszką Eysymontówną córką wojskiego grodzieńskiego Ferdynanda Eysymonta (1806). Tu dokonał się jeden z bardzo nielicznych na tych terenach mezaliansów: szlachetny Antoni Giecołd poślubił pracowitą Helenę Saukównę.
g)   Śmiertelność w parafii była duża. Wystarczy porównać dwie liczby: w ciągu 17 lat urodziły się 564 osoby, zmarło natomiast 519. Szczególnie wiele osób zmarło w 1812 i 1813. Brak jakiejkolwiek wzmianki o przemarszu wojsk napoleońskich czy rosyjskich, jednak metryki zgonów mają własną wymowę. Małe Piaski podniosły się jednak do nowego życia, wdowcy i wdowy poszukali sobie nowych partnerów, urodziły się nowe dzieci.
h)   Mieszkańcy Piesków w tym okresie posiadali sporo fantazji, jeżeli sądzić po imionach nadawanych dzieciom. Panowała niespotykana gdzie indziej różnorodność, również w rodzinach nieszlacheckich: Henrietta, Gerwazy, Koleta, Bruno, Delicja, Longin, Rupert, Aspazja.
i)   Osobno muszę wymienić rodzinę szambelana Jana Oskierki i Honoraty z Benisławskich. To jedna z rodzin starej daty, hołdująca zasadzie ,,co rok to prorok". Znane są imiona – zresztą czasem dość wyszukane – dziewięciorga dzieci tej pary. W ciągu jednego tylko roku 1810 umiera pięcioro. W 1812 – najmłodsze niemowlę oraz sam sprawca tych rekordów, Jan. Większość kobiet dzisiejszych załamałaby się całkowicie. Inaczej Honorata. Zwolniona z obowiązku permanentnej ciąży, oddaje się obowiązkom matki chrzestnej – u boku to sędziego ziemskiego, to rotmistrza, to chorążego wojsk polskich. Chyba już nie wyjdzie za mąż, choć mogłaby. Na szczegółowej mapie tych stron widać Honoratę Starą i Honoratę Nową - czy to aby nie jej ślady?...

Wymienione w metrykach chrztów miejscowości

Miasteczko: Pieski
Dwory (rodziny): Białawicze (Oskierko), Koledzicze (Kołłątaj), Samołowicze (Dąbrowski, Łaszkiewicz), Zabłocie (Zieliński), Zelwiany (Krzywicki).
Folwarki: Borowszczyzna (Broniec), Ihnatowszczyzna (Zalewski), Malkiewicze (Eysymont, Giecołd, Żawryd), Parafianowicze (Dębowski), Tury (Wyszyński, Kiełczewski).
Młyn: Ułasowszczyzna a. Własowszczyzna (Wieliczko)
Cegielnia: Białawicka
Okolice: brak
Wsie: Borowszczyzna, Dominiszki, Hryćki, Koledzicze, Lada, Malkiewicze, Miżewo, Nowosiółki, Ogrodniki, Osowlany, Parafianowicze, Samołowicze, Tury, Zabłocie Zarudawie, Zelwiany.

Duchowieństwo

Proboszcz: Józef Wierzbicki
Wikary: brak.
Duchowni uniccy: brak.
Goście duchowni: Bartłomiej Iwanowski (1 chrzest w 1809).

Uwagi:
a)   Jeżeli wierzyć metrykom, proboszcz panował na parafii wszechwładnie. Tylko raz zastąpił go ks. Bartłomiej Iwanowski, znany nam z Rosi, a to z tego powodu, że Wierzbicki został zaproszony na chrzestnego.
b)   Księgi były prowadzone starannie, rejestracja zgonów małych dzieci bardzo dobra. Charakter pisma niepiękny, ale dobrze czytelny.
c)   Jak dotąd udała się proboszczowi tylko jedna duża omyłka: sporządzając kopię metryk z 1807 roku przepisał ponownie metryki z 1806. Czyli formalnie rok 1807 istnieje w aktach, jednak w rzeczywistości zapisy się dokładnie powtarzają, z wyjątkiem kilku ostatnich, które być może rzeczywiście pochodzą z 1807. Nie udało mi się jednak stwierdzić, czy tak rzeczywiście było.

[Sławomir Olczyk]

Droga Alicjo.

Co do Międzyrzecza, to zachowały się i starsze księgi. A widziałem zdjęcia z dworku w Bohdziu, który przed wojną należał do Eysymontów. Część rodziny mieszka w Szczecinie.

Pozdrawiam serdecznie.

[A. Rybalko]

Dane parafii   Radziwonowicze (gr.-kat.)

Oceny dokonano na podstawie indeksów z lat 1803-1826 (chrzty), 1807-1826 (śluby), 1810-1826 (zgony).
Uwagi: księgi zaczynają się następująco: chrzty: od marca 1803, śluby od września 1807, zgony od stycznia 1810. Z nieznanego powodu brak zapisów zgonów z okresu czerwiec-grudzień 1823, w tym czasie ksiądz udzielał jednak chrztów i ślubów. Podobnie brak zapisów z okresu 10.-12.1812.

Rocznie   30-40 urodzeń
      10-15 małżeństw
      10-40 zgonów

Uwagi:
a)   ,,Siostrzana" parafia w stosunku do katolickiej Łunny, powtarzają się miejscowości i wiele nazwisk.
b)   Pochodzenie społeczne wiernych nie odnotowane, z wyjątkiem nielicznych rodzin ,,jaśnie panów".
c)   Zapis zazwyczaj dokładny i powtarzalny, nie ma trudności z identyfikacją nazwisk.
d)   W odróżnieniu od większości ksiąg z innych parafii mamy tu do czynienia nie z kopią, a z oryginałem. Do tego jest to oryginał sporządzony przez jednego księdza: charakter pisma staje się z wiekiem dygotliwy, rozchwiany, tym niemniej pisze ta sama osoba, doskonale znająca parafian i ich nazwiska.
e)   Formuła zapisów bardzo dokładna, zawsze podane jest, z jakich miejscowości pochodzą chrzestni, podobnie jak i to, w czyim domu dana osoba zmarła: w swoim własnym, w domu rodziców, czy też w domu krewnych bądź u obcych. Skrupulatnie zaznaczono, czy umierający otrzymał sakrament pokuty i eucharystii, czy tylko samej pokuty, czy też zmarł nagle.
f)   Rejestracja zgonów małych dzieci polepsza się dopiero ok. 1818 roku, częściej zaczynają się pojawiać zapisy ,,1 tydzień", ,,5 miesięcy" i temu podobne.
g)   W poszczególnych latach śmiertelność w parafii była tak wysoka, że liczba zgonów przewyższała liczbę urodzeń. I to w sytuacji, kiedy nie wszystkie zmarłe niemowlęta bywały rejestrowane! Np. w roku 1814 urodziło się 31, a zmarły 52 osoby.
h)   Niewiele dzieci nieślubnych (1-2 rocznie), stosunkowo często były to dzieci mężatek. Swoistą rekordzistką była Alesia Lewancewiczowa z dworu Miniewicze, która urodziła czworo dzieci w ciągu 10 lat. Cieszyła się mimo to poważaniem, bo kumowie bywali zazwyczaj szlachetnie urodzeni.
i)   Kumowie dzieci chłopskich bardzo często pochodzili z dworów Miniewicze i Radziwonowicze, byli to zarówno jaśnie wielmożni jak państwo Kamieńscy czy Muczyńscy (szczególnie liczne panie Muczyńskie), jak i służba dworska. W obrzędzie chrztu w cerkwi chętnie brali udział wysoko postawieni goście dworów.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasteczka: Łunna, Wola
Dwory (rodziny): Czerlona (Paszyński) Jabłonowo (Leynard), Miniewicze, Radziwonowicze, Słojkowszczyzna albo Słowikowszczyzna (Hłodkowski), Skrabały, Touściki.
Okolice (rodziny): Bohatyrowicze (Bohatyrowicz, Strzałkowski), Miniewicze, Strzałkowskie (Domont, Lewkowicz, Strzałkowski).
Wsie: Bobry, Chomicze, Dubrowlany, Hladowicze, Kamieńczany, Kosiły, Koziejki, Kucharze, Kuczyce, Łazy alias Ułazy, Marcinowce, Masztalerze, Miesięczniki, Miniewicze, Ostrowo a. Ostrów, Piłki, Radziwonowicze, Struha, Strzelce, Sućki, Zahorany, Zaleski, Żylicze.
Karczma Radziwanowicka (Mieleszkiewicz, Leynard)
Folwark Skopowa (Łaniewski).

Duchowieństwo

Proboszcz: Marcin Zawadzki.
Diakon: Onufry Mieleszkiewicz.
Gości duchowni: Ignacy Hłodkowski paroch cerkwi Hudziewickiej, Klemens Czapliński superior klasztoru w Czerlonie

Uwagi:
a)   Duchowni uniccy mają to do siebie, że mogą się żenić. Z tego powodu można tu napisać nie tylko o pracy, ale i o rodzinie duchownego.
b)   Marcin Zawadzki i jego żona Łucja z domu Koncewicz (czasem pisana jako Ludwika) mieli liczną rodzinę. Przypuszczalnie wszyscy jej członkowie znaleźli się na kartach metryk.
c)   Ksiądz miał kilka córek, które chyba z trudem wydał za mąż. Dziewczęta urozmaicały sobie panieństwo udziałem w chrzcinach, stąd wiadomo, że wiele ich było: Zuzanna (8 razy w latach 1816-1825), Zofia (13 razy w latach 1819-1826), Rozalia (1816, 1826), Marianna (1823), Honorata (1824-1826). Syn Szymon odznaczył się w aktach czterokrotnie w 1824-1826. Natomiast pani parochowa Łucja Ludwika była osobą dość nieprzystępną, została kumą tylko raz w 1809 roku.
d)   Zostały odnotowane trzy chrzty w rodzinie parocha Zawadzkiego: Marianna Józefa (1804), Klemens Ferdynand (1814) i Jerzy Franciszek (1816). Za każdym razem przyjeżdżali wysoko postawieni goście z okolicznych dworów, a ceremonii chrztu dokonali paroch Hłodkowski z Hudziewicz i przeor Klemens Czapliński z Czerlony.
e)   Tylko jedna z parochówien wyszła w omawianym okresie za mąż (mało prawdopodobne, że pozostałe dziewczęta wydały się w innej parafii). W maju 1826 roku Zofia Zawadzka zaślubiła Wincentego Sokołowskiego z okolicy Krzywiec w powiecie Słonimskim. Wyznam, że zajrzałam do dalszych roczników urodzeń i stwierdziłam z ulgą, że małżeństwo okazało się płodne, a nasz paroch został dziadkiem.

[Sławomir Olczyk]

Radziwanowicze, to była kiedyś sadyba możnego rodu Kierdejów. W kolejnych szkicach o politykach grodzieńskich, postaram się przybliżyć dawnych posesorów tamtejszego dworu.

Pozdrawiam serdecznie.

[A. Rybalko]

Dane parafii   Skidel (gr.-kat.)

Oceny dokonano na podstawie indeksów chrztów z lat 1806-1815. Księgi ślubów i zgonów są niedostępne.

Rocznie   180-230 urodzeń

Uwagi:
a)   Jedna z większych parafii Grodzieńszczyzny, porównywalna z Sokółką, Indurą, Wolkowyskiem. W owym czasie nie było tu parafii katolickiej, toteż zdarzają się również chrzty dzieci katolickich.
b)   Z uwagi na to, że brak ksiąg ślubów i zgonów, nie będzie to opis pełnokrwisty. Księga chrztów – to oryginał, pisany z dnia na dzień, z roku na rok na wiosnę sygnowany przez wizytującego dziekana, który musiał pofatygować się z Grodna.
c)   Zapis nazwisk dość powtarzalny, czytelność zależna do stanu zachowania konkretnych kartek rękopisu, nie od piszącego. Wydaje się, że każdy używał swojej flaszki z atramentem, bo partie wyraźne przeplatają się z wyblakłymi – widać czasem atrament był kiepskiej jakości.
d)   Pochodzenie społeczne wiernych konsekwentnie nie odnotowane, podobnie jak w unickich Radziwonowiczach zaznaczono tylko szlachetnie urodzonych, ale i to chyba nie zawsze. Mieszczanie w Skidlu pewnie byli, ale można się jedynie domyślać, kto to był.
e)   20 dzieci nieślubnych na 2050 porodów – to wyjątkowo niewiele, zważywszy niespokojne czasy, przemarsze wojska, itd.
f)   Wśród metryk skidelskich można spodziewać się nazwisk z okolicznych parafii katolickich (Kamionka, Jeziory), a także z małych parafii unickich (Hołowacze, Hubinka, Żydomla).
g)   W tej parafii okolice noszą często tę samą nazwę co i wsie. Piszący nie zawsze zaznaczali, czy tu o wieś czy o okolicę chodzi, podobnie jak nie zawsze zapisywano stan szlachecki.
h)   Imiona w parafii unickiej różnią się: Ahafia zastępuje Agatę, Łukian - Łukasza, pojawiają się Dorofiej, Aksienty, Ksienia, Matrona, Praskiewa, Pamfil i Taras.

Wymienione w metrykach miejscowości

Miasto: Skidel
Dwór: Skidel.
Okolice (rodziny): Hryncewicze (Hryncewicz), Huszczyce (Huszcza), Jurewicze (Bohatyrewicz, Jurowski, Niewiadomski, Pyrski), Karole (Strupiński), Kotra (Bohatyrewicz, Branicki, Buchowiecki, Bućwiłowski, Bylczyński, Hryncewicz, Huszcza, Jodkowski, Jurowski, Kwiatkowski, Liniewicz, Obuchowski), Obuchowski (Cydzik), Pieszczanka (Aleksandrowicz), Rewki albo Rowki (Bohatyrewicz, Hryncewicz, Klimowicz, Sawicki), Strupin (Makarewicz), Tołoczki (Kudrycki), Żołobaty Most (Hryncewicz, Klimowicz).
Wsie: Achrymowce albo Ochrymowce, Bielakowszczyzna, Birulicze, Brzoskowce, Broskowszczyzna, Bubny, Chwaty, Chwojniany, Cielejowszczyzna Polanowo, Hliniany, Hołowacze, Horoszki, Huszczyce, Karaszewo, Kaszubińce, Koniuchy, Kotra, Kowszowo, Kraśniki, Łaszewicze, Liszczyce, Mazanowo, Minczukowo, Niekrasze, Ośniki/Osoczniki, Paniuki, Pieszczanka, Prystupicze, Puzewicze, Pyrany/Pyruny, .Roszki, Rudki, Rusinowo/Rusinowce, Ryski, Sawaleska, Struha, Strzelce, Suchowlany, Tarasiuki, Wielkie Rewki, Żołobaty Most / Żołobowaty Most, Żuki.

Duchowieństwo

Proboszcz: Mikołaj Sawaszkiewicz (1806-1809, jako administrator), Stefan Łopuszyński (1809-1810), Hieronim Nalewajko (1812-po 1815)
Wikarowie: Szymon Rzewuski (1806-1807), Aleksander Wroński (1806-1807), Felicjan Wittorski (1807-1808), Jan Borowski (1808-1809), Olimpiusz Stępkowski (1809), Hieronim Nalewajko (1809-1811), Marcin Bocianowski (1810-1811), Gabriel Sawicz (1811-1815).
Goście duchowni: Tomasz Fałdysty (1807), Wincenty Żuromski paroch cerkwi Hryn... (1809), Teofil Wokulski rządca cerkwi Hołowackiej (1809), Piotr (Paweł?) Dawidowicz altarzysta świsłocki (1809), Porfiry Hornowski paroch cerkwi Czerlońskiej (1809), Antoni Pacowski (1810), Jan Zakrzewski paroch cerkwi Dziembrowskiej (1810), Bazyli Koncewicz (1810, 1811), Olimpiusz Stępkowski kaznodzieja klasztoru Czerlońskiego (1812, 1814), Marcin Bocianowski rządca cerkwi Hołowackiej (1813, 1815), Antoni Bogdanowicz (1814), Jan Wołczkiewicz (1815).

Uwagi:
a)   Parafia skidelska, choć tak duża, nie miała stabilnego wieloletniego proboszcza. Mikołaj Sawaszkiewicz, kanonik brzeski, który administrował parafię w latach 1806-1809, był przede wszystkim parochem w Żydomli, i pojawiał się w Skidlu rzadko. Pracę załatwiali wikarowie, którzy się zresztą regularnie zmieniali.
b)   Najdłużej pracował w Skidlu Hieronim Nalewajko, początkowo jako wikary, potem został wyznaczony na rządcę i to nie tylko cerkwi w Skidlu, ale i w pobliskiej Kotrze. Stąd nie wiadomo, czy wszystkie chrzty mieszkańców Kotry, zapisane w księgach skidelskich, nie zostały w rzeczywistości udzielone w Kotrze.
c)   Nowy pleban Stefan Łopuszyński wprowadził nowe porządki: na lepsze zmieniły się atrament i gramatyka, zaczęto wpisywać nazwiska panieńskie matek. Zmiany te były jednak krótkotrwałe. Należy też zaznaczyć dość niefrasobliwe obejście się z nazwiskami chłopskimi.
d)   Hieronim Nalewajko sprawia wrażenie osoby ambitnej i wykształconej, nic dziwnego, że niedługo został rządcą parafii w Skidlu. Zauważalne jest lekkie spolszczanie imion i nazwisk: Oksienia zamiast Aksienia, Litwin zamiast Lićwin, Cwikłowa zamiast Swiokłowa.

[jgniedziejko]

Dane parafii Suchowola

Oceny dokonano na podstawie indeksów za okres 1809-1848 (chyba że zaznaczono inaczej)


Brak ksiąg: U 15.11.-31.12.1811, 01.01.-17.11.1813, 01.09.-31.12.1834, 01.01.-31.12.1841, M 15.11.-31.12.1811, Z 15.11.1811-15.11.1813

Rocznie (dane pochodzą z roczników ksiąg bez braków):
średnio 271 chrztów, minimum 218 (1845), 224 (1812) i 232 (1821), maximum 317 (1847), 308 (1817), 303 (1828), 299 (1810) i 298 (1825 i 1827)
średnio 62 śluby, minimum 36 (1822), 37 (1820), 38 (1835) i 42 (1834), maximum 83 (1812 i 1840), 80 (1845), 78 (1832), 77 (1816) i 76 (1846)
średnio 230 zgonów, minimum 127 (1818), 152 (1835) i 159 (1820), maximum 379 (1845), 349 (1833), 320 (1829) i 310 (1831)

Uwagi:
a)   Oryginalne księgi parafii Suchowola nie istnieją, poza latami powojennymi, ponieważ zostały zniszczone podczas II wojny światowej. Na szczęście uchowały się duplikaty, których wersje papierowe są albo w Wilnie (lata 1808-1864), albo w Białymstoku (od 1865 roku).
b)   Parafia jest bardzo liczna pod względem urodzeń, przewyższając sąsiednie parafie w Janowie, Korycinie czy Dolistowie pod kątem liczby osób urodzonych. Warto przy tym zaznaczyć, że parafianie mieszkający bliżej Janowa (zwłaszcza z Kizielan, Kizielewszczyzny, Cieśniska, Krasnego, Piątaka i Suchej Góry) chętniej chrzcili swoje dzieci w tamtejszym kościele. Przykładowo w metrykach janowskiego kościoła z lat 1808-48 można znaleźć ponad 1000 aktów chrztów dzieci parafian suchowolskich.
c)   W latach 1808-48 w kościele suchowolskim chrzcili swoje dzieci również parafianie z parafii: Karpowicze (39 aktów), Dolistowo (36 aktów), Dąbrowa (16 aktów), Korycin (3 akty), Jaminy (2 akty), Białystok, Kuźnica i Janów (po 1 akcie).
d)   Ciekawostką są dwukrotne narodziny trojaczków. Po raz pierwszy urodziły się w rodzinie Macieja i Anny ze Strzałkowskich małżonków Grabowieckich z Leszczan w 1814 roku: Aleksander, Franciszek i Marianna. Po raz drugi przyszły na świat w rodzinie Ignacego i Rozalii ze Szczepurów małżonków Rojszów z Chodorówki w 1817 roku: Maciej, Magdalena i Józefata.
e)   Około 4,87% urodzeń było urodzeniami nieślubnymi.
f)   W latach 1808-1848 na świat przychodziło więcej chłopców (51,7%) niż dziewczynek (48,3%).
g)   10 najpopularniejszych imion nadawanych dziewczynkom na pierwsze imię chrzestne w latach 1808-1848 to: Marianna (18,75%), Anna (12,07%), Rozalia (11,65%), Zuzanna (6,86%), Franciszka (5,79%), Katarzyna (4,99%), Ewa (4,36%), Wiktoria (2,93%), Agata (2,85%) i Jozefata (2,83%). Często dziewczynki chrzczono imionami: Agnieszka, Magdalena, Marcela, Antonina, Aniela, Krystyna i Konstancja (łącznie 16,19% chrztów dziewczynek). Pozostałe 72 żeńskie pierwsze imiona obejmują 10,74% ochrzczonych dziewczynek. Oznacza to, że 9 na 10 dziewczynek na chrzcie otrzymywało przynajmniej jedno z wymienionych 17 imion.
h)   10 najpopularniejszych imion nadawanych chłopcom na pierwsze imię chrzestne w latach 1808-1848 to: Jan (14,79%), Wincenty (8,55%), Józef (5,11%), Antoni (5,05%), Kazimierz (4,86%), Franciszek (4,52%), Andrzej (4,35%), Mateusz (4,33%), Michał (4,09%) i Stanisław (3,88%). Często chłopców chrzczono imionami: Wojciech, Paweł, Tomasz, Maciej, Wawrzyniec, Ludwik, Piotr, Adam i Marcin (łącznie 25,81% chrztów chłopców). Pozostałe 68 męskich pierwszych imion obejmuje 14,6% ochrzczonych chłopców. Oznacza to, że 5 na 6 chłopców na chrzcie otrzymywało przynajmniej jedno z wymienionych 19 imion.
i)   Tylko 2,97% dziewczynek i 3,75% chłopców otrzymało na chrzcie przynajmniej dwa imiona. 4 dziewczynki i 11 chłopców otrzymało na chrzcie trzy imiona. Rekordzistką była mała Ludwika Augusta Wilhelmina Amalia, urodzona w lutym 1816 w Dworze Grodzisku, córka wielmożnie urodzonych Leopolda Bacchera (Baehra) i Henrietty Manowej, którą ochrzczono czterema imionami.
j)   Tylko w przypadku 10% ślubów udzielanych w parafii Suchowola jedno z młodych pochodziło spoza parafii. Młodzi byli zazwyczaj z parafii Dąbrowa (94 akty), Janów (51 aktów), Korycin (26 aktów), Dolistowo (19 aktów) i Różanystok (15 aktów).
k)  Parafia w Suchowoli była rekordzistą w regionie pod kątem liczby ślubów jednego dnia. 22 listopada 1808 udzielono 27 ślubów, a cztery lata później, 22 listopada 1812 aż 34 śluby. Dużą liczbę ślubów (lata 1808-1848) zarejestrowano również pod datami: 30 listopada 1817 (21 ślubów), 5 grudnia 1813 (20 ślubów), 24 listopada 1818 (20 ślubów), 3 grudnia 1815 (17 ślubów), 2 lutego 1847 (15 ślubów).
l)   Rokiem z największą śmiertelnością w parafii Suchowola był 1845 rok – w tym roku ochrzczono zaledwie 218 dzieci przy 379 osobach zmarłych. Jednak parafianie suchowolscy nie poddawali się niekorzystnej sytuacji, bo zawarli tego roku aż 80 ślubów.
m)   Śmiertelność małych dzieci była bardzo duża. Według istniejących aktów zgonu 17,5% zmarłych nie dożywało roku, kolejne 29% miało w chwili śmierci od roku do około 5 lat, zaś ,,pełnoletnimi" zmarłymi było 44% zmarłych.
n)   Według spisujących akty zgonu wyjątkowo długie życie przeżyli: żebrak Stawionka ze Szpitala Suchowolskiego (120 lat w 1808), Andrzej Bieciuk z Kiersnówki (110 w 1814), Paweł Janowski z Żakli (106 lat w 1825), Jan Rogalski z Domurat (105 w 1840) i Marianna z Tomaszewskich Koszczukowa z Jagłowa (103 w 1829). Spisujący księgi wskazali, że 100 lat dożyli również Szymon Rydzewski z Domurat (1819), Stanisław Miluk z Chodorówki (1820), Marcela Bieciuk z Kiersnówki (1821), Marianna z Suchowoli (1832), Wawrzyniec Kiluk z Głęboczyzny (1837), Antonina z Gryców Giermakowa z Chodorówki Poświętnej (1839) i Michał Ignatowicz z Horodnianki (1842). Oczywiście, w przypadku tych ostatnich osób należy raczej założyć, że ich wiek był bliższy do 80tki niż do 100tki.
o)   Na podstawie indeksów chrztów (1827-1848): pracowitych 45,8%, sławetnych 11,4%, uczciwych 33,9%, urodzonych 2,9%, szlachetnych 0,09%, wielmożnych 0,13%, żołnierzy 0,36%, nieślubnych 5,23%, inne 0,13%.

Wymienione w metrykach miejscowości:
Miasto: Suchowola
Dwory i Folwarki: Awuls albo Chodorówka Awuls (Czarniewski vel Czarniawski, Perkowski), Chodorówka (Magnuszewski), Dubasiewszczyzna (Kołek-Kiełkiewicz, Cerran, Wysocki), Gajewo (Grabowiecki, Latkowski, Pomian, Wagner, Wysocki), Grodzisk (Baehr, Grondwald, Ambruszkiewicz, Jaworowski), Kiersnówka, Połomin (Misiewicz, Zawadzki), Trzyrzecze (Łowicki, Pogorzelski, Wróblewski), Żuchowo (Kniażewski, Kotkowski, Skopnik vel Szkopnik, Wdziekoński)
Miejscowości: Bachmacz vel Kolonia Bachmacz vel Bachmackie Kolonie vel Kolonia Ratynau (Rothenau), Brukowo, Brzozowy Ług, Budzisko, Chlewisk, Chmielniki, Chodorówka, Chodorówka Poświętne vel Poświętne, Ciemne, Cieśnisk, Czerwonka, Domuraty, Dryga vel Dryha, Dubasiewszczyzna, Dwugły, Gajewo, Głęboczyzna, Grodzisk, Grymiaczki, Hołodolina, Horodnianka, Jagłowo, Karczma Zazdry, Karpowicze (od 1844), Kiersnówka, Kizielany, Kizielewszczyzna, Kolonia Dubasiewska, Kolonia Połomińska vel Kolonia Połomin, Kolonia Zgierszczańska vel Kolonia Zgierszczyzna vel Kolonia Ginterzwald (Güntherswalde), Kopciówka, Krasne, Kruszewszczyzna, Krzywa, Laudańszczyzna, Leszczany, Leśniki vel Leśniki Małe, Mitrowszczyzna, Morgi, Nowe Stojło, Oboroszki, Okopy, Olszanka, Osiennik, Ostrowie, Ostrówek, Piątak, Pięciowłóki, Podostrówek, Podhorodnianka, Podwugły vel Poddwugły, Pokośno, Rutkowszczyzna, Sklepisk, Strzelce vel Strzelce Brzozowo, Sucha Góra, Szczuki, Tablewo, Trzyrzecze, Wólka, Zaścianek, Żakle, Żuchowo
Spoza parafii: Bagny (Dąbrowa), Białystok, Brzozowy Borek (Dąbrowa), Chmielówka (Dąbrowa), Czarny Las (Jaminy), Dwór Dzięciołowo (Dolistowo), Dwór i wieś Karpowicze (Karpowicze), Holiki (Dąbrowa), Jałówka (Dąbrowa), Jatwieź (Dolistowo), Jatwieź Mała (Dolistowo), Jatwieź Wielka (Dolistowo), Kiszły (Dolistowo), Kuplisk (Janów), Lipowo (Jaminy), Małowista (Dąbrowa), Miedzianowo (Dąbrowa), Rykaczewo (Korycin), Skindzierz (Korycin), Sydepie Sybirze (Dolistowo), Zabiele (Dolistowo), Zajzdra (Kuźnica), Zwierzyniec (Dąbrowa)

Uwagi:
a)   Prawdziwą szlachtą (herbową) związaną z parafią suchowolską można określić Baehrów mieszkających w Dworze w Grodzisku. Baehrowie byli szlachtą pochodzącą z Hanoweru, która ostatecznie się spolonizowała, pieczętującą się herbem Ursus. Otton Adolf Ludwik Aleksander Baehr h. Ursus, antman obwodu grodziskiego, wielmożny guberski sekretarz i kawaler, marszałek szlachty powiatu sokólskiego został ostatecznie pochowany w Sidrze, jednak był właścicielem Grodziska i tam rodziły się jego dzieci z małżeństwa z Katarzyną z Hoffmanów. Jego syn Otton Karol Jan urodzony w 1835 roku w Grodzisku uczestniczył w powstaniu styczniowym i został ukarany zesłaniem na 6 lat na Syberię. Poza Ottonem, w Dworze w Grodzisku urodziły się jego siostry: Melania Anna ur. 1837, Natalia Amelia ur. 1841 zm. 1845, Olga Karolina ur. 1843, Katarzyna Ewa Józefina ur. 1845 oraz Aniela Teodora ur. 1846. W metrykach występują są również rodzice Ottona seniora, Jan Leopold, Ober Antman Jego Imperatorskiej Mości Klucza Grodziskiego i Florentyna Henrieta z Brzesków, którzy byli właścicielami Grodziska.
b)   Z rodzin szlacheckich na terenie parafii mieszkali (część z nich czasowo) także: Daczewscy (w Chlewisku, m.in. Jan z żoną Zofią z Siezieniewskich, Stanisław, asesor Sądów Ziem Powiatu Sokólskiego), Friese'owie (Karol, asesor tomożenny kapitan, z żoną Emilią z Dobrzańskich w Suchowoli), Gardoccy (Wojciech z żoną Anną z Połubińskich w Chlewisku), Gąsiewscy (Antoni z żoną Marianną z Grabowieckich w Leszczanach), Jeleniewscy (Kazimierz z żoną Karoliną z Moniuszków w Czerwonce), Kołek-Kiełkiewicze (w Dubasiewszczyźnie, m.in. Stanisław, komisarz Komitetu Wojewódzkiego Powiatu Sokólskiego z żoną Petronelą (lub Teresą) z Klimaszewskich, Wojciech, rotmistrz Powiatu Grodzieńskiego z żoną Salomeą z Łowickich), Latkowscy z Gajewa i Suchowoli: (m.in. Stanisław, który w metryce chrztu Pawła Piotra Charaszewicza z 1830 został określony jako rządca miasta Suchowoli, Michał, były sekretarz rządu białostockiego, kawaler orderu św. Stanisława i tytularny sowietnik), Łowiccy (w Żuchowie, m.in. Józef, Deputat Powiatu Sokólskiego, Prezes Sądu Sumiennego Obwodu Białostockiego, i jego żona Brygida z Kaluchniewiczów, Mikołaj, regent ziemskiego powiatu nowogrodzkiego i jego żona Helena z Kiełkiewiczów, Ignacy, kapitan Wojsk Polskich), Mrozowscy (Florian, sekretarz Ratusza z żoną Pauliną z Wyszykowskich w Suchowoli), Moniuszkowie (Wojciech z żoną Franciszką z Wroczyńskich w Żaklach), Niemyscy (w Suchowoli, m.in. Wojciech, Asesor 2go Sądu powiatowego sokólskiego i jego żona Tekla z Zagórskich), Pomianowie (Wincenty z żoną Franciszką z Latkowskich w Gajewie), Raciborscy (Leopold z żoną Antoniną z Latkowskich w Brukowie), Skędzierscy/Skindzierscy (w Suchowoli, m.in. Franciszek Ksawery Skędzierski-Reymes, WJP Doktor Pułku Jego Imperatorskiej Mości Jarosławskiego, i jego żona Agata z Niewiadowskich), Skopnikowie/Szkopnikowie (w Żuchowie, Fryderyk z żoną Apolonią z Łowickich), Szymańscy (Józef z żoną Ludwiką z Mociulewskich w Trzyrzeczu), Wróblewscy (w Trzyrzeczu, m.in. Benedykt, adwokat prawa cywilnego i jego żona Klara z Szymańskich, Ignacy i Klara z Szymańskich).
c)   Wśród rodzin nazywanymi urodzonymi/szlachetnymi w metrykach można również wymienić m.in:  Ejsmontów ze Szczuków, Grabowieckich z Leszczan i Gajewa, Janowskich z Rutkowszyzny, Jakubowskich z Chlewiska i Suchowoli: (np. Antoni, w metryce chrztu swojej córki Heleny Anastazji z 1846 roku został określony jako nauczyciel szkoły parafialnej suchowolskiej), Kulbackich z Dwugłów, Kuleszów z Suchowoli (np. Wawrzyniec, tokarz wg metryki chrztu syna Wawrzyńca z 1812), Mankiewiczów z Chlewiska i Brukowa, Rudzkich z Chlewiska, Wysockich z Hołodoliny, Zaniewskich z Hołodoliny i Ostrowia, Zdanewiczów/Zdanowiczów z Hołodoliny.
d)   W chrztach można również znaleźć m.in. Ignacego Abłamowicza, radcę Królestwa Polskiego, Ignacego Bańkowskiego, sędziego powiatu sokólskiego, Stanisława Barzeckiego, Sędzię Granicznego, Pawła Boguszewskiego, burmistrza Miasta Suchowoli (w 1845), Karol Bohma, komisarza Amtu Grodzieńskiego, Ferdynanda Boretti, porucznika, Walentego Chojnowskiego, ekonoma z Dubasiewszczyzny, Feliksa Chrzanowskiego, asesora powiatu sokólskiego, Gabriela Cybulskigo, WJP praporczyka Wojsk Jego Imperatorskiej Mości Rosyjskich, Michała Gartkiewicza, Prokurora obwodu białostockiego, Józefa Goleckiego, asesora pogranicznego Powiatu Sokólskiego (w 1827) i nauczyciela parafii suchowolskiej (w 1833), Benedykta Gulewicza, WJP chorążego Wojsk Jego Imperatorskiej Mości, Stanisława Jaszczołda, asesora pogranicznej straży, Andrzeja Jaworowskiego, prezesa sądu ziemskiego powiatu sokólskiego, Beatę Kryńską sędzinę, Jana Leraka, nauczyciela szkoły parafialnej suchowolskiej, Wincentego Łapińskiego, prezydenta Sądu Cywilnego Białostockiego i Sokólskiego Powiatu, Kazimierza Mieczkowskiego, WJP rotmistrza brzeskiego, Seweryna Niewiarowskiego, stolnika, Jana Ołdakowskiego, porucznika Wojsk Polskich, Pantelemona Perlika, WJP Kapitana Wojsk Rosyjskich Jego Imperatorskiej Mości, Alojzego Szumkowskiego, kolegialnego registratora, Feliksa Szumkowskiego, sędzię powiatowego czy Stanisława Turela, burmistrza Miasta Suchowoli (w 1843).

Duchowieństwo (w latach 1808-1848):
Proboszcz:
Gaspar Polikowski (1798-XII 1822),
Piotr Tomasz Wojno (VI 1823-IX 1828),
Antoni Okulski (od III 1829, był proboszczem jeszcze w 1862)

Wikary:
Wincenty Świerzbiński (przynajmniej do 1800),
ks. Kapica (według odpisu aktu chrztu z 1812),
Hieronim Piasecki (na pewno XI 1814-II 1818),
Paweł Januszewski (III 1818-IX 1820),
Bonifacy Kozaryn, karmelita bosy z Grodna (X 1820-IV 1821),
Andrzej Dudziński (V 1821-I 1837),
Bazyli Maławski (I 1837-I 1841),
Augustyn Proniewicz, dominikanin różanostocki (I-II 1841 jako zastępca wikarego, XII 1844 - II 1845),
Piotr Kiełkiewicz, komendarz (IV 1841-VI 1842),
Karol Kowalski (VI 1842-II 1846, do X 1842 również jako komendarz),
Augustyn Łapiński (2 chrzty w XII 1843, wikary I 1846-V 1848),
Rajmund Zaręba vel Zaremba (od III 1846, w 1849 był jeszcze wikarym),
Józef Golecki (od V 1848, w 1849 był jeszcze wikarym)

Duchowni gościnni:
Piotr Turczynowicz, przeor karmelita (chrzestny w II 1816),
Jan Kukliński, proboszcz karpowicki (I-II 1818, 1 chrzest w III 1818, 2 chrzty w VI 1818, po 1 chrzcie w IX 1820, X 1820, III 1822 i II 1823, chrzestny w VI 1824, 2 chrzty w X 1825),
Antoni Latkowski (2 chrzty w X 1820),
Franciszek Turski, proboszcz dolistowski (1 chrzest w VIII 1821),
Mateusz Nugarski, dominikanin różanostocki (1 chrzest w X 1822),
Kazimierz Kubeszowski, archidiakon Obwodu Białostockiego (1 pogrzeb w I 1823),
Kazimierz Roszkowski, wikary koryciński (1 chrzest w XI 1826),
Szymon Szyszko, dziekan sokólski i proboszcz kalinowski (1 pogrzeb w IX 1828),
Wincenty Bielonka, dominikanin (1 chrzest w IV 1835),
Jan Baranowski (1 chrzest w III 1836),
Justyn Hiacynt Sciepurzyński, administrator i proboszcz karpowicki (1 chrzest III 1836, 2 chrzty w III 1838, 1 chrzest w V 1838 i 1 chrzest w VII 1838, po 1 chrzcie w VI i VIII 1843),
Jerzy Kryszczun, proboszcz i dziekan sokólski (1 ślub w I 1838),
Jan Polikowski, proboszcz janowski (1 chrzest w II 1838),
Stanisław Roszkowski, wice proboszcz karpowicki (chrzestny w VI 1840, 1 chrzest w X 1840),
Marcin Górski, wikary koryciński (chrzestny w X 1840),
Izydor Janczewski, dominikanin z klasztoru różanostockiego (III-IV 1842, 1 chrzest w XI 1844),
Piotr Maciejewski (1 chrzest w XI 1843).
Duchowni uniccy: brak.

Uwagi:
a)   Parafia Suchowola od czasów pruskich przez najbliższe kilkadziesiąt lat zwana chodorowsko-suchowolską ze względu na fakt, że początkowo była to parafia chodorowska (z kościołem sprzed 1617 roku i cmentarzem z końca XVI wieku), a w 1798 roku z rozkazu władz pruskich wszystkie nabożeństwa i uroczystości zostały przeniesione do Suchowoli, gdzie dotychczas był kościół filialny (powstały w XVIII wieku). Oryginalny kościół w Chodorówce istniał do 1820 roku, już tylko jako pogrzebowy. Każdy ksiądz w parafii miał swoją pracę – wikary zajmował się chrztami i ślubami, proboszcz zgonami, co wynikało z ich miejsca zamieszkania. Wikary mieszkał w Suchowoli, a proboszcz mieszkał na plebanii w Chodorówce. Czasami były odchylenia od zasady, jednak były uzasadnione – np. wikary jako chrzestny, śmierć któregoś z księży. Jednak za czasów proboszcza Okulskiego (od 1829) ta zasada została zaburzona. Oczywiście wikary, a nawet dwóch, nadal dbali o chrzty i śluby, ale sam Okulski sprawiał większą kontrolę nad wikarymi samemu również udzielając chrztów i ślubów mieszkańcom, mimo odprawiania większości pogrzebów w parafii.
b) Ks. Bonifacy Kozaryn po krótkim pobycie w Suchowoli spędził lata 1824-1828 jako wikary w sąsiednim Janowie.
c) Ks. Wincenty Bielonka w 1835 spędzał również czas chrzcząc dzieci w sąsiedniej Dąbrowie.
d) Ks. Andrzej Dudziński po pobycie w Suchowoli od VI 1837 do IV 1851 pełnił rolę wikarego w Kalinówce Kościelnej.
e) Ks. Józef Golecki został oddelegowany od 1855 roku na rolę kapelana kościoła w Karpowiczach, który w owym czasie był kościołem filialnym dla Suchowoli.

[A. Rybalko]

Pani Joanno, dziękuję za taki wyczerpujący "krótki opis" Suchowoli, który w pełni zasługuje na miano "długiego"! Bogactwo szczegółów wyłania się z aktów nie samo przez się, wymaga uwagi i drobiazgowej analizy.

Zainteresowały mnie dane o rodzinie Baehrów. Nie wynika z nich połączenie z rodziną Henryka Baehra, zamieszkałego w majątku Makowlany parafii Sidra. W spisie 1909 roku zaraz za członkami tej rodziny wymieniony jest ekonom Józef Klukowski oraz jego żona Maria, która była siostrą mojej prababki Teodory Karpowiczówny.
Ojciec obu sióstr Jan Karpowicz urodził się ponoć w Suchowoli w 1833 roku, ta metryka została zindeksowana. Jeżeli to rzeczywiście "mój" Jan Karpowicz, to Suchowola nabiera dla mnie znaczenia gniazda rodzinnego.   

 

[Albink]

Nie będzie to opis żadnej parafii.
Będzie to podziw dla P. Joanny. To musiał być ogromny wysiłek, poświęcenie mnóstwo zdrowia, czasu i wyrzeczeń. Przejrzeć i zanalizować tyle  i w ten sposób materiału nie każdy potrafi /mało kto by chciał/. To wystarczyłoby do napisania co najmniej pracy magisterskiej. Ja ze swej strony dziękuję P. Joannie za ten trud /chociaż nie ja tu powinienem dziękować/. Mało kto potrafi to docenić, chociaż wykorzystać wyniki czyjejś pracy potrafi wielu bez jakichkolwiek refleksji.
Tak samo podziw należy się i P. Alicji, która chyba każdą wolną chwilę poświęca na swoją pasję. Wielkie słowa uznania kieruję do P. Rafała, który "dostarcza paliwo" dla RG, szczególnie z zagranicznych archiwów. Myślę, że bez P. Alicji, P. Rafała i jeszcze tylko kilku osób, wspominając również p. Ludwika, to forum byłoby prawie martwe. Sądzę, że niektórzy mają sporo materiałów genealogicznych, ale trzymają je w swoich prywatnych archiwach i nie chcą dzielić się z innymi. Kilka osób deklarowało udział w indeksowaniu, ale na deklaracjach się skończyło. Może nadchodzący rok zmieni sytuację na lepsze.
                                                                            Do Siego Roku!