Prof. Henryk Lulewicz (1950-2019)

Leonard Drożdżewicz · Czerwiec 05, 2019, 08:33:27 AM

Prof. Henryk Lulewicz (1950-2019)
   Zmarł profesor Henryk Lulewicz (ur. 22 kwietnia 1950 w Sokółce, zm. 21 maja 2019 w Warszawie) – polski historyk, badacz dziejów Litwy.
   Był absolwentem historii Uniwersytetu Warszawskiego (1975), tamże doktoryzował się w 1984 roku (Elita polityczno-społeczna Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVII w. – promotor: Tadeusz Wasilewski). Stopień doktora habilitowanego (Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588) uzyskał w 2003 w Instytucie Historii PAN. W latach 1975–1995 był zatrudniony w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1995 pracował w Instytucie Historii PAN.
   Od 2010 był profesorem w Instytucie Historii PAN. Pracował w Zakładzie Badań Źródłoznawczych i Edytorstwa Instytutu Historii PAN.
   Wybitny znawca historii Litwy wczesnonowożytnej, zasłużony dla polskiej lituanistyki, autor kilkuset publikacji naukowych, w tym m.in.:
•   Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku: spisy, oprac. Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik: Biblioteka Kórnicka 1994.
•   Metryka Litewska: rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego: województwo trockie 1690 r., oprac. Henryk Lulewicz, Warszawa: ,,Neriton": Instytut Historii PAN 2000.
•   Gniewów o unię ciąg dalszy: stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588, Warszawa: ,,Neriton" – Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk 2002.
•   Metryka Litewska: rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego: województwo nowogródzkie 1690 r., pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Warszawa: ,,Neriton" 2002.
•   Pamiętniki Filipa, Michała i Teodora Obuchowiczów (1630–1707), pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Warszawa: ,,DiG" 2003.
•   Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: spisy, t. 4: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV–XVIII wiek, pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Warszawa: ,,DiG" 2003.
•   Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: spisy, t. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Warszawa: ,,DiG" 2004.
•   Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 1: Okresy bezkrólewi (1572–1576, 1586–1587, 1632, 1648, 1696–1697, 1706–1709, 1733–1735, 1763–1764), oprac. Henryk Lulewicz, Warszawa: Wydawnictwo Neriton: Instytut Historii PAN 2006.
•   Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1582–1696): spis, pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Warszawa: Wydawnictwo DiG 2007.
•   Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 2: Okresy panowań królów elekcyjnych, XVI–XVII wiek, oprac. Henryk Lulewicz, Warszawa: Wydawnictwo Neriton – Instytut Historii PAN 2009.
•   Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: spisy, t. 2: Województwo trockie XIV–XVIII wiek, pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Warszawa: Wydawnictwo DiG 2009.
•   Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, pod. red. nauk. Henryka Lulewicza i Marka Wagnera, Siedlce: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2013.
•   Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: spisy, t. 3: Księstwo Żmudzkie XV–XVIII wiek, pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Andrzej Haratym, Warszawa: Wydawnictwo ,,DiG" 2015.
   Dorobek badawczy prof. Henryka Lulewicza prezentowany był na łamach kwartalnika ,,Znad Wilii" [Leonard Drożdżewicz: KRESOWE DZIEJE – ZAWSZE WIERNI RZECZYPOSPOLITEJ, ,,Znad Wilii", nr 2 (54) z 2013 r., s. 111-112] .
Prof. Henryk Lulewicz w czasie letniej kwerendy w 2012 roku w archiwach Wilna, wpadł na trop niejakiego ,,Bojarina gospodarskiego Mikołaja Droższa, który: ,,objawił bojarin gospodarskij Mikołaj Drożcza z bratieju swojeju, sztoż pozywał paniu Zofiju Stanisławowu Wesztortowicza pered swjatym Petrom za dwe nedieli" - (brzmienie w trasliteracji na alfabet łaciński; fragment przedmiotowego dokumentu w oryginale – w alfabecie cyrylickim) [Russkaja Istoriczeskaja Biblioteka, Seria publikacji źródłowych - pt.: Russkaja Istoriczeskaja Biblioteka, jeszcze z carskich czasów, która zawiera także najstarsze księgi Metryki Litewskiej. Tom XX tegoż RIB (Petersburg 1903) obejmuje pełny tekst trzech pierwszych ksiąg dekretów, sądu dwornego samego Zygmunta Starego, bądź jego urzędników litewskich z lat 1506-1524. Ww. pojedyncza informacja o potencjalnym przodku. Dokument w publikowanej tam 3. księdze spraw sądowych Metryki Litewskiej pod numerem 177 jest wprawdzie niedatowany, ale sąsiednie wskazują, że pochodzi z czerwca 1521 roku. Treść w skrócie dotyczy faktu, iż przed sądem marszałka ziemskiego, starosty drohickiego i słonimskiego Jana Mikołajewicza Radziwiłła stawił się dwa tygodnie przed Św. Piotrem – ww. Mikołaja Droższa].
   W nowym tomie Metryki Litewskiej wydanej niedawno w Wilnie pt.: ,,Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 37 (1552-1561)", Vilnius 2011, s. 217-220, znajduje się bardzo ciekawy dokument zawierający kolejne ślady historyczne: Księga wpisów (inskrypcji) z czasów Zygmunta Augusta, zawiera potwierdzenie tegoż króla (data; w Wilnie, 18 maja 1558 r.) dla bojarzyna hospodarskiego Klimunta Borysowicza Drożdczy (w oryginale ruskim: Drożdcza) na dwa inne dokumenty, przytoczone w całości. Pierwszy z nich to kupno przez Drożdżę za 212 kop groszy litewskich majętności ziemskiej w pow. grodzieńskim od Szymka Andrejewicza Sopoćka, mianowicie połowy jego posiadłości na Świsłoczy i w PodNiecieczy (data: w Zblanach, 5 czerwca 1555 r.). Drugą część tychże dóbr ziemskich o wartości 100 kop groszy litewskich dla Drożdzy i jego żony Eufrozyny z Nowickich podarował mu jego teść dworzanin hospodarski Mikołaj Nowicki jako bliskość swojej z kolei żony Katarzyny Sidorowny z Iwankowskich w zamian za zrzeczenie obojga z pretensji do innych dóbr spadkowych (data: w Lidzie, 1 lutego 1556 r.).

Leonard Drożdżewicz